W skrócie
Unia Europejska, będąc w światowej czołówce pod względem produkcji zbóż i handlu nimi, pomaga swoim rolnikom poprzez wsparcie dochodu, interwencje rynkowe i politykę handlową w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR). Płatności zostały oddzielone od produkcji, tj. wsparcie nie zależy już od tego, co jest produkowane, ani od wielkości produkcji.
Różne uprawy polowe są obecnie włączone do jednolitej wspólnej organizacji rynku, a polityka UE ogranicza się do dwóch kluczowych obszarów:
- interwencji Komisji Europejskiej i dopłat do prywatnego przechowywania
Interwencja ta, polegająca na skupie zapasów zboża i ryżu oraz przechowywaniu ich w magazynach państwowych, początkowo wprowadzona w celu ochrony rolników przed niskimi cenami rynkowymi, stosowana jest obecnie jedynie w nagłych wypadkach, zapewniając rolnikom zabezpieczenie. - środków handlowych
Co roku UE eksportuje około 20 proc. europejskiej pszenicy, z kolei rośliny oleiste, pasze dla zwierząt i ryż są przywożone w dużych ilościach. W odniesieniu do tych sektorów wymagane mogą być pozwolenia na przywóz i wywóz oraz płatności w ramach taryf. Niemniej jednak, ze względu na zobowiązania podjęte przez UE na forum Światowej Organizacji Handlu, obowiązuje szereg stałych kontyngentów taryfowych po niższych lub zerowych stawkach celnych.
Zboża
Ponad połowa zbóż uprawianych w UE to pszenica. Na pozostałe 50 proc. składają się kukurydza i jęczmień, z których każda stanowi około jednej trzeciej. Pozostała trzecia część to zboża uprawiane w mniejszych ilościach, takie jak żyto, owies i orkisz.
Zboża w UE są wykorzystywane głównie jako materiał paszowy (prawie dwie trzecie); jedna trzecia przeznaczona jest do spożycia przez ludzi, a tylko 3 proc. wykorzystuje się do produkcji biopaliw.
Rośliny oleiste i rośliny wysokobiałkowe
Uprawa roślin oleistych w UE zdominowana jest przez rzepak (59 proc.), a następnie nasiona słonecznika i nasiona soi. Nie istnieją żadne szczególne środki wsparcia z tytułu upraw roślin oleistych – dwie trzecie corocznej wielkości ich spożycia w Europie produkuje się w UE. Przywóz do UE pokrywa wciąż około połowy rocznego zapotrzebowania na rośliny oleiste przeznaczone do produkcji paszy, przy czym cła przywozowe ustala się na poziomie zerowym.
Rośliny oleiste są wykorzystywane do produkcji żywności, pasz, paliwa i do celów przemysłowych. Poprzez tłoczenie roślin oleistych wytwarza się oleje roślinne i makuchy. Oleje roślinne są zwykle stosowane w przemyśle spożywczym lub do produkcji biodiesla, natomiast makuchy stanowią ważny składnik paszy dla zwierząt.
Główne rośliny wysokobiałkowe uprawiane w UE to groch polny, bób, bobik i łubin. Od 2012 r. nie przewiduje się szczególnego wsparcia z tytułu upraw roślin wysokobiałkowych, a cła przywozowe ustala się na poziomie zerowym.
Dodatkowe informacje
Rozwój produkcji roślin wysokobiałkowych w UE
Ryż
Około dwie trzecie ryżu spożywanego przez Europejczyków jest uprawiana w UE. Pozostała część pochodzi z przywozu różnych odmian, na przykład z Indii lub Kambodży. Niewielka ilość ryżu produkowanego w UE jest eksportowana.
Ryż być importowany do UE pod warunkiem dołączenia do niego świadectwa równoważności wydanego przez agencję upoważnioną przez państwo trzecie pochodzenia lub, w przypadku gdy w kraju pochodzenia nie ma takiej agencji, przez upoważnioną agencję spoza kraju pochodzenia produktu.
Podstawa prawna
Podstawę prawną dla rynku sektora zbóż, roślin oleistych i roślin wysokobiałkowych oraz ryżu stanowią przepisy dotyczące wspólnej organizacji rynku produktów rolnych, interwencji i handlu zbożem i ryżem oraz wewnątrzgałęziowej wymiany handlowej.
Przepisy UE dotyczące zbóż, roślin oleistych, roślin wysokobiałkowych i ryżu
Monitorowanie rynku
Unijne Centrum Monitorowania Rynku Upraw zapewnia różnorodność danych i informacji na temat sektorów zbóż, roślin oleistych i roślin wysokobiałkowych. Śledzi ono i analizuje dotychczasowe i aktualne tendencje na poziomie światowym i europejskim, produkcję, zrównoważenie podaży i popytu, koszty produkcji, perspektywy rynkowe i inne czynniki.
Portal poświęcony danym o produktach rolno-spożywczych dostarcza danych rynkowych dotyczących rolnictwa krajowego i unijnego, takich jak przetwórstwo, produkcja, handel i stawki celne.
Ryż i alkohol etylowy
Więcej informacji można znaleźć na stronie informującej o unijnych pozwoleniach na przywóz i wywóz ryżu oraz bilansie alkoholu etylowego.
Analizy
Komisja Europejska przeprowadziła i zleciła badania w specjalistycznych obszarach związanych ze zbożami, roślinami oleistymi, roślinami wysokobiałkowymi i ryżem.
W listopadzie 2018 r. przedstawiono badanie finansowane przez Komisję na temat rozwoju rynku i aspektów oceny polityki sektora roślin wysokobiałkowych w UE.
W listopadzie 2017 r. w imieniu Komisji przeprowadzono badanie na temat zdolności magazynowania i infrastruktury logistycznej w handlu produktami rolnymi UE.
Komitety
Aby zagwarantować, że Komisja Europejska korzysta z uprawnień do przyjmowania aktów wykonawczych pod kontrolą krajów UE, powołano różne komitety, które regularnie obradują i wspierają ją w tym zadaniu. W ich skład wchodzą przedstawiciele rządów, a przewodniczy im przedstawiciel Komisji Europejskiej.
Komitet ds. Wspólnej Organizacji Rynków Rolnych spotyka się regularnie, aby omawiać tematy takie jak: kształtowanie się cen rynkowych, produkcja i handel w UE i krajach spoza UE.
Grupa ekspertów ds. rynków instrumentów pochodnych na towary rolne i rolnych giełd towarowych reprezentuje kraje UE oraz europejskie stowarzyszenia różnych sektorów rolnych, których zadaniem jest doradzanie i zapewnianie fachowej wiedzy służbom Komisji w zakresie:
- funkcjonowania rynków instrumentów pochodnych na towary rolne i rolnych giełd towarowych
- wdrażania istniejącego prawodawstwa i polityki UE
- przygotowania wniosków ustawodawczych i inicjatyw w zakresie polityki w tej dziedzinie.
