Sprawozdanie

Komisja Europejska analizuje, jak wykorzystać możliwości produkcji roślin wysokobiałkowych w UE, aby zaspokoić potrzeby rolników, producentów i konsumentów.

Kwestia produkcji i pozyskiwania białek roślinnych dla sektora rolno-spożywczego wielokrotnie wywoływała debatę polityczną na poziomie UE. W sprawozdaniu na temat rozwoju produkcji białek roślinnych w Unii Europejskiej przedstawiono sytuację na rynkach tych białek w UE od strony podaży i popytu. Przeanalizowano też możliwości dalszego rozwoju produkcji tych białek w sposób racjonalny pod względem gospodarczym i przyjazny dla środowiska. Sprawozdanie zawiera także podsumowanie analizy sektora produkcji białek w UE dokonanej przez Komisję.

Informacje ogólne

W lutym 2018 r. przeprowadzono badanie opinii zainteresowanych stron w celu oceny obecnej sytuacji w UE. Następnie Komisja zorganizowała cztery sesje warsztatowe na temat białek roślinnych. Omawiano na nich takie zagadnienia, jak: badania i innowacje, praktyki agronomiczne i korzyści dla środowiska, łańcuch dostaw w UE oraz popyt w różnych segmentach rynku. W listopadzie 2018 r. sprawozdanie przedstawiono i omówiono na konferencji na wysokim szczeblu.

Najpowszechniejsze rośliny wysokobiałkowe to soja, rośliny strączkowe (nasiona i pasza) oraz rośliny oleiste. Białka roślinne stanowią źródło aminokwasów dla zwierząt gospodarskich, w związku z czym są ważnym składnikiem paszy i mają istotne znaczenie dla rolnictwa UE. Są też coraz częściej spożywane przez człowieka jako żywność, a roczny wzrost ich spożycia na świecie wynosi niemal 7 proc. W UE występuje jednak znaczny niedobór białek roślinnych, dlatego większość zapotrzebowania unijnego sektora rolnego zaspokaja się dzięki importowi.

Dalszy rozwój produkcji białek roślinnych w UE może przynieść nie tylko korzyści gospodarcze rolnikom i producentom żywności oraz paszy, ale mieć też pozytywny wpływ na środowisko i klimat. Warto zwrócić uwagę, że rośliny wysokobiałkowe przyczyniają się do wiązania azotu z powietrza w glebie, a co za tym idzie – do bardziej zrównoważonego obiegu azotu w przyrodzie.

Rozwój sektora roślin wysokobiałkowych w UE utrudnia jednak kilka czynników, np.:

• warunki agronomiczne w Europie, które nieszczególnie sprzyjają produkcji białek roślinnych na dużą skalę
• opłacalność ekonomiczna tych upraw w Europie
• konkurencyjność upraw roślin wysokobiałkowych w UE w stosunku do importowanych białek roślinnych
• konkurencja o użytkowanie gruntów ornych
• niedostatek badań naukowych dotyczących hodowli, praktyk agronomicznych i różnych zastosowań.

W ramach wspólnej polityki rolnej już przewidziano szereg środków, które od kilku lat bezpośrednio lub pośrednio wspierają produkcję białek roślinnych w UE. Zalicza się do nich środki związane z zazielenianiem zachęcające do tworzenia obszarów proekologicznych i dywersyfikacji upraw, dobrowolne wsparcie związane z produkcją oraz badania i innowacje, na przykład dzięki pracom grupy dyskusyjnej EIP-AGRI.

Konferencja na wysokim szczeblu

Sprawozdanie przedstawiono i omówiono na konferencji na wysokim szczeblu, która odbyła się 22 i 23 listopada 2018 r. w Wiedniu (Austria). Współorganizatorem konferencji była austriacka prezydencja UE, a Parlament Europejski wniósł wkład w dyskusję.

Badanie opinii zainteresowanych stron

Prace związane z przygotowaniem sprawozdania na temat rozwoju produkcji białek roślinnych w Europie rozpoczęły się od badania opinii zainteresowanych stron. Jego wynik świadczył o dużym zainteresowaniu tym tematem w całej UE. Odpowiedzi na kwestionariusz udzieliło łącznie ponad 440 ekspertów z 26 państw członkowskich. Badanie potwierdziło również, że rozwój produkcji białek roślinnych w Europie powinien być efektem współdziałania władz, rolników i przemysłu.