Επισκόπηση
Ως ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εμπόρους σιτηρών παγκοσμίως, η ΕΕ στηρίζει τους γεωργούς της με εισοδηματική στήριξη, παρέμβαση στην αγορά και εμπορική πολιτική μέσω της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ). Η στήριξη δεν βασίζεται πλέον στο τι ή σε ποια ποσότητα παράγεται και έχει αποσυνδεθεί πλήρως (οι πληρωμές δεν συνδέονται πλέον με την παραγόμενη ποσότητα).
Οι διάφορες αροτραίες καλλιέργειες έχουν πλέον ενσωματωθεί σε ενιαία κοινή οργάνωση αγοράς και η πολιτική της ΕΕ περιορίζεται σε δύο βασικούς τομείς:
- Παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ενίσχυση για ιδιωτική αποθεματοποίηση
Η αγορά αποθεμάτων σιτηρών και ρυζιού για τη δημόσια αποθεματοποίηση, η οποία αρχικά θεσπίστηκε για την προστασία των γεωργών από τις χαμηλές τιμές της αγοράς, χρησιμοποιείται πλέον σήμερα μόνο σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, για να παρέχει ένα δίχτυ ασφαλείας στους γεωργούς. - Μέτρα σχετικά με το εμπόριο
Περίπου το 20% του σιταριού της ΕΕ εξάγεται ετησίως, ενώ οι ελαιούχοι σπόροι, οι ζωοτροφές και το ρύζι εισάγονται σε μεγάλες ποσότητες. Για τους τομείς αυτούς, μπορεί να απαιτούνται άδειες εισαγωγής και εξαγωγής, καθώς και η καταβολή δασμών. Ωστόσο, λόγω των δεσμεύσεων της ΕΕ στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, έχουν θεσπιστεί συγκεκριμένες εισαγωγικές δασμολογικές ποσοστώσεις με χαμηλότερο ή μηδενικό δασμό.
Σιτηρά
Το σιτάρι καλύπτει πάνω από τη μισή ποσότητα των σιτηρών που καλλιεργούνται στην ΕΕ. Το υπόλοιπο 50% αποτελείται από αραβόσιτο και κριθάρι. Η ποσότητα καθενός από αυτά αναλογεί περίπου στο ένα τρίτο αυτού του ποσοστού. Το τελευταίο ένα τρίτο αναλογεί σε σιτηρά που καλλιεργούνται σε μικρότερες ποσότητες, όπως η σίκαλη, η βρώμη και η όλυρα.
Τα σιτηρά της ΕΕ χρησιμοποιούνται κυρίως για ζωοτροφές (σχεδόν τα δύο τρίτα)· το ένα τρίτο προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση, ενώ μόνο το 3 % χρησιμοποιείται για βιοκαύσιμα.
Ελαιούχοι σπόροι και πρωτεϊνούχες καλλιέργειες
Ο κυριότερος ελαιούχος σπόρος που καλλιεργείται στην ΕΕ είναι η κράμβη (59%). Ακολουθούν ο ηλιόσπορος και οι σπόροι σόγιας. Δεν υπάρχουν ειδικά μέτρα στήριξης για τους ελαιούχους σπόρους, όπου τα δύο τρίτα της ποσότητας που καταναλώνεται στην Ευρώπη κάθε χρόνο παράγονται στην ΕΕ. Ωστόσο, οι εισαγωγές της ΕΕ αντιπροσωπεύουν το μισό περίπου των ελαιούχων σπόρων που χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο για ζωοτροφές, όπου οι εισαγωγικοί δασμοί είναι μηδενικοί.
Οι ελαιούχοι σπόροι χρησιμοποιούνται για τρόφιμα, ζωοτροφές, καύσιμα και βιομηχανικούς σκοπούς. Από τη σύνθλιψη των ελαιούχων σπόρων παράγονται φυτικά έλαια και άλευρα. Το φυτικό έλαιο χρησιμοποιείται γενικά στη βιομηχανία τροφίμων ή για την παραγωγή βιοντίζελ, ενώ τα άλευρα ελαιούχων σπόρων αποτελούν σημαντικό συστατικό των ζωοτροφών.
Οι κύριες πρωτεϊνούχες καλλιέργειες στην ΕΕ είναι τα μπιζέλια, τα κουκιά, τα φούλια και τα λούπινα. Από το 2012 δεν υπάρχει ειδική στήριξη για τις πρωτεϊνούχες καλλιέργειες και οι εισαγωγικοί δασμοί είναι μηδενικοί.
Σχετικές πληροφορίες
Ανάπτυξη του τομέα φυτικών πρωτεϊνών της ΕΕ
Ρύζι
Τα δύο τρίτα περίπου του ρυζιού που καταναλώνεται από τους Ευρωπαίους καλλιεργούνται στην ΕΕ. Το υπόλοιπο συμπληρώνεται με εισαγωγές ρυζιού διαφόρων ποικιλιών, από την Ινδία ή την Καμπότζη, για παράδειγμα. Μικρή ποσότητα ρυζιού της ΕΕ εξάγεται.
Το ρύζι μπορεί να εισάγεται στην ΕΕ μόνον εφόσον συνοδεύεται από βεβαίωση ισοτιμίας, η οποία εκδίδεται από οργανισμό εξουσιοδοτημένο από την τρίτη χώρα καταγωγής ή, εάν δεν υπάρχει αντίστοιχος οργανισμός στη χώρα καταγωγής, από ήδη εξουσιοδοτημένο οργανισμό εκτός της χώρας καταγωγής του προϊόντος.
Νομική βάση
Τη νομική βάση για την αγορά σιτηρών, ελαιούχων σπόρων και πρωτεϊνούχων καλλιεργειών και ρυζιού αποτελεί μεταξύ άλλων η νομοθεσία για την κοινή οργάνωση της αγοράς γεωργικών προϊόντων, την παρέμβαση και το εμπόριο σιτηρών και ρυζιού, καθώς και για το οριζόντιο εμπόριο.
Εποπτεία της αγοράς
Το παρατηρητήριο της αγοράς καλλιεργειών της ΕΕ παρέχει ποικιλία στοιχείων και πληροφοριών σχετικά με τους τομείς των σιτηρών, των ελαιούχων και των πρωτεϊνούχων καλλιεργειών. Παρακολουθεί και αναλύει παλαιότερες και τρέχουσες τάσεις σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο, την παραγωγή, την ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, το κόστος παραγωγής, τις προοπτικές της αγοράς και άλλους παράγοντες.
Η διαδικτυακή πύλη δεδομένων για τα γεωργικά προϊόντα διατροφής παρέχει στοιχεία της αγοράς για τη γεωργία σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Αυτά αφορούν μεταξύ άλλων τις μεθόδους, την παραγωγή, το εμπόριο και τις δασμολογικές ποσοστώσεις.
Ρύζι και αιθυλική αλκοόλη
Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στην επισκόπηση της ΕΕ για το ρύζι, τα πιστοποιητικά εισαγωγής και εξαγωγής και τα ισοζύγια αιθυλικής αλκοόλης.
Μελέτες
Πραγματοποιήθηκαν μελέτες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και για λογαριασμό της σε ειδικούς τομείς ενδιαφέροντος σχετικά με τα σιτηρά, τους ελαιούχους σπόρους, τις πρωτεϊνούχες καλλιέργειες και το ρύζι.
Τον Νοέμβριο του 2018, δημοσιοποιήθηκε μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από την Επιτροπή σχετικά με τις εξελίξεις στην αγορά και την αξιολόγηση της πολιτικής στον τομέα των πρωτεϊνούχων καλλιεργειών στην ΕΕ.
Τον Νοέμβριο του 2017, εκπονήθηκε για λογαριασμό της Επιτροπής μελέτη σχετικά με τις δυνατότητες αποθήκευσης και την υλικοτεχνική υποδομή για το εμπόριο γεωργικών προϊόντων στην ΕΕ .
Επιτροπές
Διάφορες επιτροπές, που αποτελούνται από εκπροσώπους της κυβέρνησης και προεδρεύονται από εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συνέρχονται τακτικά για να διασφαλίζουν ότι το έργο της Επιτροπής όσον αφορά την έκδοση εκτελεστικών πράξεων υπόκειται στον έλεγχο των χωρών της ΕΕ.
Η επιτροπή για την κοινή οργάνωση των γεωργικών αγορών συνεδριάζει τακτικά για να συζητήσει θέματα όπως η εξέλιξη των τιμών της αγοράς, η παραγωγή και το εμπόριο στην ΕΕ και σε τρίτες χώρες.
Στην ομάδα εμπειρογνωμόνων για τις αγορές παραγώγων επί βασικών γεωργικών προϊόντων και τις αγορές άμεσης παράδοσης εκπροσωπούνται χώρες της ΕΕ και ευρωπαϊκές ενώσεις διαφόρων γεωργικών τομέων με σκοπό την παροχή συμβουλών και εμπειρογνωσίας στις υπηρεσίες της Επιτροπής σχετικά με τα εξής:
- τη λειτουργία των αγορών παραγώγων επί βασικών γεωργικών προϊόντων και των αγορών άμεσης παράδοσης
- την εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας και των πολιτικών της ΕΕ
- την προετοιμασία νομοθετικών προτάσεων και πολιτικών πρωτοβουλιών σ’ αυτόν τον τομέα.
