Handel produktami rolno-spożywczymi z państwami EPS Wschód
Europejska polityka sąsiedztwa (EPS) reguluje stosunki UE z jej szesnastoma najbliższymi wschodnimi i południowymi sąsiadami.
Państwa objęte EPS są podzielone na regiony wschodnie i południowe. Na wschodzie EPS obejmuje: Armenię, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzję, Mołdawię oraz Ukrainę. Rosja uczestniczy w działaniach związanych ze współpracą transgraniczną w ramach EPS, ale nie jest częścią samej EPS.
Ogólnie mówiąc, UE jest eksporterem netto zróżnicowanej gamy produktów (karmy dla zwierząt domowych, alkoholi, serów, nasion roślin oleistych, cukru itp.), które trafiają do tych państw (z wyjątkiem Ukrainy i Mołdawii). W przeciwnym kierunku UE importuje głównie zboża i oleje roślinne z Ukrainy i Mołdawii, owoce z Mołdawii, Gruzji i Azerbejdżanu oraz alkohole z Armenii.
Umowy z państwami EPS Wschód
Ze wschodnimi państwami objętymi EPS zawiera się układy o stowarzyszeniu albo umowy o partnerstwie i współpracy (UPiW).
Układy o stowarzyszeniu
Z Gruzją, Mołdawią i Ukrainą zawarto układy o stowarzyszeniu. Układy o stowarzyszeniu mają wymiar handlowy, a także stanowią ramy ułatwiające osiągnięcie harmonizacji i zbieżności norm tych sześciu państw z normami UE, zwłaszcza w przypadku Ukrainy, z szeregiem aktów prawnych dotyczących WPR oraz środków sanitarnych i fitosanitarnych.
Układy o stowarzyszeniu z Gruzją, Mołdawią i Ukrainą, w tym o utworzeniu pogłębionych i kompleksowych stref wolnego handlu (DCFTA), podpisano 27 czerwca 2014 r. i wszystkie z nich obecnie obowiązują. Te trzy umowy zapewniają wysoki poziom ochrony oznaczeń geograficznych, dzięki czemu cały wykaz oznaczeń geograficznych UE podlega ochronie we wspomnianych państwach.
Umowy o partnerstwie i współpracy
Z Armenią i Azerbejdżanem zawarto umowy o partnerstwie i współpracy (UPiW). UE nie ratyfikowała UPiW zawartej w 1995 r. z Białorusią z powodu braku zaangażowania tego kraju na rzecz demokracji, praw politycznych i obywatelskich.
Państwa
Armenia
Stosunki dwustronne reguluje kompleksowa i wzmocniona umowa o partnerstwie stosowana tymczasowo od czerwca 2018 r. Umowa nie ma charakteru preferencyjnego (tj. nie przewiduje koncesji taryfowych), ale obie strony zapewniają uznanie i ochronę całego wykazu oznaczeń geograficznych chronionych na ich terytorium.
24 listopada 2017 r. UE podpisała z Armenią kompleksową i wzmocnioną umowę o partnerstwie, która nie zapewnia dostępu do rynku. W umowie przewidziano jednak wzajemną ochronę oznaczeń geograficznych oraz wymagające plany stopniowego wycofywania przez Armenię nazw koniak i szampan.
Unia Europejska jest eksporterem netto produktów rolno-spożywczych do Armenii. Z Unii eksportuje się głównie karmę dla zwierząt domowych, wyroby cukiernicze i żywe rośliny. Import ormiańskich produktów rolno-spożywczych obejmuje przede wszystkim napoje spirytusowe (brandy), które stanowią ponad połowę przywożonych towarów, a następne miejsca zajmują wino, cygara i papierosy.
Dodatkowe informacje
Umowa o partnerstwie i współpracy
Stosunki handlowe między UE a Armenią
Azerbejdżan
Stosunki handlowe między UE a Azerbejdżanem opierają się na umowie o partnerstwie i współpracy (UPW), która obowiązuje od 1999 r. W 2017 r. UE i Azerbejdżan rozpoczęły negocjacje w sprawie nowej kompleksowej umowy, które są na zaawansowanym etapie. Umowa będzie zawierać rozdział poświęcony oznaczeniom geograficznym, w którym przewiduje się wzajemne uznawanie i ochronę oznaczeń geograficznych obu stron.
W 2017 r. UE rozpoczęła negocjacje z Azerbejdżanem w sprawie zmienionej umowy o partnerstwie i współpracy (obecną umowę zawarto w 1999 r.), która nie zapewnia dostępu do rynku, ale będzie zawierać rozdział dotyczący oznaczeń geograficznych.
UE jest eksporterem netto produktów rolno-spożywczych do Azerbejdżanu. Azerbejdżan eksportuje prawie wyłącznie orzechy (ponad 90 proc.), natomiast główne towary eksportowe UE to przetwory spożywcze, sery i napoje spirytusowe.
Dodatkowe informacje
Umowa o partnerstwie i współpracy
Stosunki handlowe między UE a Azerbejdżanem
Białoruś
W ostatnim czasie nie zawarto żadnej umowy dotyczącej dwustronnych stosunków handlowych i gospodarczych. Nadal są one regulowane umową o handlu i współpracy zawartą przez Wspólnotę Europejską ze Związkiem Radzieckim w 1989 r., a następnie zatwierdzoną przez Białoruś. Co dwa lata odbywa się również posiedzenie białorusko-unijnego zespołu koordynacyjnego oraz prowadzony jest dialog dotyczący wymiany handlowej między UE a Białorusią.
Unia Europejska jest eksporterem netto produktów rolno-spożywczych na Białoruś. Z Unii eksportuje się głównie owoce i warzywa, żywe rośliny oraz karmę dla zwierząt domowych. Produkty rolno-spożywcze przywożone z Białorusi to głównie oleje roślinne, warzywa (grzyby) i owoce (owoce miękkie).
Dodatkowe informacje
Stosunki handlowe między UE a Białorusią
Gruzja
Stosunki dwustronne między UE a Gruzją w zakresie produktów rolnych reguluje układ o stowarzyszeniu, obejmujący pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handlu, podpisany 27 czerwca 2014 r., który obowiązuje w pełni od 1 lipca 2016 r. Przewidziano w nim pełną liberalizację dostępu do rynku dla produktów rolno-spożywczych z UE wprowadzanych na rynek gruziński oraz dla eksportu z Gruzji do UE, z wyjątkiem czosnku.
Unia Europejska jest eksporterem netto produktów rolno-spożywczych do Gruzji. Głównymi produktami eksportowanymi z UE są napoje spirytusowe, cukier i przetwory spożywcze. Import gruzińskich produktów rolno-spożywczych dotyczy głównie napojów spirytusowych, orzechów laskowych i wina.
Na mocy układu o stowarzyszeniu obie strony zapewniają uznanie i ochronę całego wykazu oznaczeń geograficznych chronionych na ich terytorium.
Dodatkowe informacje
Stosunki handlowe między UE a Gruzją
Mołdawia
Stosunki dwustronne między UE a Mołdawią reguluje dwustronny układ o stowarzyszeniu, obejmujący pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handlu, podpisany 27 czerwca 2014 r., który obowiązuje w pełni od 1 lipca 2016 r. Z chwilą wejścia w życie układu Mołdawia zliberalizowała dostęp do rynku, a niektóre cła mają zostać zniesione w okresach przejściowych. Na produkty najwrażliwsze (wieprzowinę, drób, przetwory mleczne, przetworzone produkty mięsne, cukier i substancje słodzące) przyznano określone kontyngenty taryfowe. Z drugiej strony UE przyznała dostęp do rynku produktom rolnym wywożonym z Mołdawii od dnia wejścia w życie układu, z wyjątkiem 6 produktów z kategorii owoców i warzyw, które są objęte kontyngentami taryfowymi zwolnionymi z ceny wejścia (zarówno w odniesieniu do składników ad valorem, jak i składników specyficznych): czosnku, pomidorów, świeżych winogron stołowych, świeżych jabłek, świeżych śliwek, soku winogronowego. Pozostałe owoce i warzywa, które podlegają systemowi ceny wejścia, są zwolnione ze składnika ad valorem.
Mołdawia jest eksporterem netto produktów rolno-spożywczych do UE, wśród których główne kategorie to nasiona roślin oleistych, zboża i oleje roślinne. Z Unii eksportuje się głównie nasiona roślin oleistych, karmę dla zwierząt domowych, napoje spirytusowe i wieprzowinę.
Na mocy układu o stowarzyszeniu obie strony zapewniają uznanie i ochronę całego wykazu oznaczeń geograficznych chronionych na ich terytorium.
Dodatkowe informacje
Stosunki handlowe między UE a Mołdawią
Ukraina
Dwustronny handel produktami rolnymi między UE a Ukrainą reguluje układ o stowarzyszeniu, który wszedł w życie 1 września 2017 r. (jego postanowienia polityczne i dotyczące współpracy są tymczasowo stosowane już od listopada 2014 r.). Układ o stowarzyszeniu obejmuje pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handlu (DCFTA), gospodarczą część układu, którą podpisano 27 czerwca 2014 r. i która obowiązuje w pełni od 1 lipca 2016 r. Układ o stowarzyszeniu z Ukrainą wykracza poza inne klasyczne umowy o wolnym handlu, ponieważ jego celem jest zarówno otwarcie rynków, jak i rozwiązanie problemów związanych z konkurencją. Wymieniono w nim także kroki, które trzeba podjąć, aby spełnić normy UE i mieć możliwość prowadzenia wymiany handlowej na rynkach UE. DCFTA jest dalekosiężnym porozumieniem, w ramach którego Ukraina zobowiązuje się dostosować do odpowiedniego dorobku prawnego UE we wszystkich rozdziałach, w tym w dziedzinie norm sanitarnych i fitosanitarnych oraz dobrostanu zwierząt.
Ukraina jest czwartym co do wielkości źródłem importu produktów rolno-spożywczych do UE i piętnastym rynkiem eksportowym (2019 r.). UE eksportuje na Ukrainę głównie cygara i papierosy, nasiona roślin oleistych i karmę dla zwierząt domowych. Głównymi grupami produktów przywożonych z Ukrainy są zboża (głównie kukurydza), oleje roślinne i nasiona roślin oleistych. Ukraina jest największym źródłem importu kukurydzy do UE.
Dodatkowe informacje
Stosunki handlowe między UE a Ukrainą
Rosja
Stosunki między UE a Rosją reguluje umowa o partnerstwie i współpracy (UPiW) z 1994 r., która weszła w życie w 1997 r. Rozpoczęte w 2009 r. negocjacje w sprawie przedłużenia umowy o partnerstwie i współpracy (tzw. nowej umowy) utknęły w martwym punkcie z powodów politycznych.
7 sierpnia 2014 r. Rosja wprowadziła polityczny zakaz importu szeregu unijnych produktów rolnych w odwecie za sankcje nałożone przez UE po aneksji Krymu. Zakaz ten nadal obowiązuje. Rosja jest jednak nadal siódmym co do wielkości rynkiem zbytu dla eksportu produktów rolno-spożywczych UE (2019 r.), na który składają się głównie wina i napoje spirytusowe, wyroby cukiernicze i karma dla zwierząt domowych. UE importuje głównie makuchy, nasiona roślin oleistych i oleje roślinne.
Dodatkowe informacje
Stosunki handlowe między UE a Rosją
