Εμπόριο αγροδιατροφικών προϊόντων με τις ανατολικές χώρες της ΕΠΓ
Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας (ΕΠΓ) διέπει τις σχέσεις της ΕΕ με δεκαέξι από τις πλησιέστερες στην ΕΕ ανατολικές και νότιες γειτονικές χώρες.
Οι χώρες της ΕΠΓ κατατάσσονται στην ανατολική και στη νότια περιοχή. Στην ανατολική περιοχή είναι η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, η Λευκορωσία, η Γεωργία, η Μολδαβία και η Ουκρανία. Η Ρωσία συμμετέχει σε δραστηριότητες διασυνοριακής συνεργασίας στο πλαίσιο της ΕΠΓ, αλλά δεν αποτελεί μέρος της ΕΠΓ.
Συνολικά, η ΕΕ είναι καθαρός εξαγωγέας στις εν λόγω χώρες (εκτός από την Ουκρανία και τη Μολδαβία) και εξάγει διαφοροποιημένο φάσμα προϊόντων (τροφή για ζώα συντροφιάς, αλκοολούχα ποτά, τυριά, ελαιούχους σπόρους, ζάχαρη κ.λπ.). Από την άλλη πλευρά, η ΕΕ εισάγει κυρίως δημητριακά, φυτικά έλαια (Ουκρανία, Μολδαβία), φρούτα (Μολδαβία, Γεωργία, Αζερμπαϊτζάν), αλκοολούχα ποτά (Αρμενία).
Συμφωνίες με τις ανατολικές χώρες της ΕΠΓ
Οι ανατολικές χώρες της ΕΠΓ υπόκεινται είτε σε συμφωνίες σύνδεσης είτε σε συμφωνίες εταιρικής σχέσης και συνεργασίας.
Συμφωνίες σύνδεσης
Η Γεωργία, η Μολδαβία και η Ουκρανία υπόκεινται σε συμφωνίες σύνδεσης. Οι συμφωνίες σύνδεσης εμπεριέχουν εμπορική διάσταση και επίσης προβλέπουν το πλαίσιο για τη διευκόλυνση της περαιτέρω προσέγγισης και σύγκλισης των έξι χωρών με τα πρότυπα της ΕΕ, κυρίως στην περίπτωση της Ουκρανίας, με αρκετές νομοθετικές πράξεις στους τομείς της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) και των υγειονομικών και φυτοϋγειονομικών προτύπων.
Οι συμφωνίες σύνδεσης, οι οποίες περιλαμβάνουν σφαιρικές και σε βάθος ζώνες ελεύθερων συναλλαγών, υπογράφηκαν στις 27 Ιουνίου 2014 με τη Γεωργία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία και πλέον είναι όλες σε ισχύ. Οι τρεις συμφωνίες περιέχουν προστασία υψηλού επιπέδου των γεωγραφικών ενδείξεων (ΓΕ), με την οποία προστατεύεται ο πλήρης κατάλογος των γεωγραφικών ενδείξεων της ΕΕ σε αυτές τις χώρες.
Συμφωνίες εταιρικής σχέσης και συνεργασίας
Η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν υπόκεινται σε συμφωνίες εταιρικής σχέσης και συνεργασίας. Η ΕΕ δεν έχει κυρώσει τη συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας η οποία συνήφθη το 1995 με τη Λευκορωσία, λόγω της απουσίας ανάληψης δεσμεύσεων από τη Λευκορωσία σχετικά με τη δημοκρατία, τα πολιτικά και τα ατομικά δικαιώματα.
Χώρες
Αρμενία
Οι διμερείς σχέσεις διέπονται από τη συνολική και ενισχυμένη συμφωνία εταιρικής σχέσης, η οποία εφαρμόζεται προσωρινά από τον Ιούνιο του 2018. Η συμφωνία είναι μη προτιμησιακή (δηλαδή χωρίς δασμολογικές παραχωρήσεις), αλλά αμφότερα τα μέρη διασφαλίζουν την αναγνώριση και την προστασία του συνολικού καταλόγου γεωγραφικών ενδείξεων οι οποίες προστατεύονται στην επικράτεια εκάστου των μερών.
Η ΕΕ υπέγραψε με την Αρμενία συνολική και ενισχυμένη συμφωνία εταιρικής σχέσης στις 24 Νοεμβρίου 2017, η οποία δεν εμπεριέχει διάσταση σχετική με την πρόσβαση στην αγορά. Ωστόσο, η συμφωνία προβλέπει την αμοιβαία προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και τη σταδιακή κατάργηση των ονομασιών «κονιάκ» και «σαμπάνια» από την πλευρά της Αρμενίας, κάτι που αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι καθαρός εξαγωγέας αγροδιατροφικών προϊόντων προς την Αρμενία. Τα κύρια εξαγωγικά προϊόντα της ΕΕ είναι τροφή για ζώα συντροφιάς, ζαχαρώδη παρασκευάσματα και ζώντα φυτά. Στις εισαγωγές αρμενικών αγροδιατροφικών προϊόντων κυριαρχούν μακράν τα αλκοολούχα ποτά (μπράντι) σε ποσοστό άνω του 50 %, και ακολουθούν ο οίνος, τα πούρα και τα τσιγάρα.
Σχετικές πληροφορίες
Συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας
Αζερμπαϊτζάν
Οι εμπορικές σχέσεις ΕΕ–Αζερμπαϊτζάν βασίζονται σε συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας, η οποία είναι σε ισχύ από το 1999. Το 2017 η ΕΕ και το Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για νέα συνολική συμφωνία, οι οποίες βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο. Η συμφωνία θα περιέχει ένα κεφάλαιο σχετικά με τις γεωγραφικές ενδείξεις, το οποίο θα προβλέπει την αμοιβαία αναγνώριση και προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων αμφοτέρων των μερών.
Το 2017 η ΕΕ ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με το Αζερμπαϊτζάν σχετικά με αναθεωρημένη συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας (η ισχύουσα συμφωνία χρονολογείται από το 1999), η οποία δεν θα περιλαμβάνει διάσταση σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά, αλλά θα περιλαμβάνει κεφάλαιο για τις γεωγραφικές ενδείξεις.
Η ΕΕ είναι καθαρός εξαγωγέας αγροδιατροφικών προϊόντων προς το Αζερμπαϊτζάν. Το Αζερμπαϊτζάν εξάγει σχεδόν αποκλειστικά καρύδια (σε ποσοστό άνω του 90 %), ενώ οι κύριες εξαγωγές της ΕΕ είναι παρασκευάσματα διατροφής, τυριά και αλκοολούχα ποτά.
Σχετικές πληροφορίες
Συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας
Λευκορωσία
Οι διμερείς εμπορικές και οικονομικές σχέσεις δεν διέπονται από πρόσφατη συμφωνία αλλά συνεχίζουν να καλύπτονται από τη συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας η οποία συνήφθη από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα με τη Σοβιετική Ένωση το 1989 και στη συνέχεια προσυπογράφηκε από τη Λευκορωσία. Διεξάγονται επίσης συναντήσεις δύο φορές ετησίως στο πλαίσιο της συντονιστικής ομάδας ΕΕ–Λευκορωσίας, καθώς και εμπορικός διάλογος ΕΕ–Λευκορωσίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι καθαρός εξαγωγέας αγροδιατροφικών προϊόντων προς τη Λευκορωσία. Τα κύρια εξαγωγικά προϊόντα της ΕΕ είναι οπωροκηπευτικά, ζώντα φυτά και τροφή για ζώα συντροφιάς. Οι εισαγωγές αγροδιατροφικών προϊόντων από τη Λευκορωσία αφορούν κυρίως φυτικά έλαια, λαχανικά (μανιτάρια) και φρούτα (μούρα).
Σχετικές πληροφορίες
Γεωργία
Οι διμερείς σχέσεις ΕΕ–Γεωργίας όσον αφορά τα γεωργικά προϊόντα διέπονται από τη συμφωνία σύνδεσης, η οποία περιλαμβάνει σφαιρική και σε βάθος ζώνη ελεύθερων συναλλαγών, η οποία υπογράφηκε στις 27 Ιουνίου 2014 και άρχισε να ισχύει πλήρως από την 1η Ιουλίου 2016. Προβλέπει την πλήρη απελευθέρωση της πρόσβασης για τα αγροδιατροφικά προϊόντα της ΕΕ στην αγορά της Γεωργίας και για τις εξαγωγές της Γεωργίας προς την ΕΕ, με εξαίρεση το σκόρδο.
Η ΕΕ είναι καθαρός εξαγωγέας αγροδιατροφικών προϊόντων προς τη Γεωργία. Τα κυριότερα προϊόντα που εξάγει η ΕΕ είναι αλκοολούχα ποτά, ζάχαρη και παρασκευάσματα διατροφής. Οι εισαγωγές αγροδιατροφικών προϊόντων από τη Γεωργία αφορούν κυρίως αλκοολούχα ποτά, φουντούκια και οίνο.
Βάσει της συμφωνίας σύνδεσης, αμφότερα τα μέρη διασφαλίζουν την αναγνώριση και την προστασία του συνολικού καταλόγου γεωγραφικών ενδείξεων οι οποίες προστατεύονται στην επικράτεια εκάστου των μερών.
Σχετικές πληροφορίες
Μολδαβία
Οι διμερείς σχέσεις ΕΕ–Μολδαβίας όσον αφορά τα γεωργικά προϊόντα διέπονται από τη διμερή συμφωνία σύνδεσης, η οποία περιλαμβάνει σφαιρική και σε βάθος ζώνη ελεύθερων συναλλαγών, η οποία υπογράφηκε στις 27 Ιουνίου 2014 και άρχισε να ισχύει πλήρως από την 1η Ιουλίου 2016. Η Μολδαβία παρέχει ελεύθερη πρόσβαση στην αγορά κατά την έναρξη ισχύος της συμφωνίας, με ορισμένους δασμούς οι οποίοι πρόκειται να εξαλειφθούν εντός των μεταβατικών περιόδων. Έχουν χορηγηθεί ορισμένες δασμολογικές ποσοστώσεις για τα πλέον ευαίσθητα προϊόντα (χοίρειο κρέας, πουλερικά, γαλακτοκομικά προϊόντα, μεταποιημένα προϊόντα με βάση το κρέας, ζάχαρη και γλυκαντικά). Από την άλλη πλευρά, η ΕΕ χορήγησε πρόσβαση στην αγορά για τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων της Μολδαβίας από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της συμφωνίας, με την εξαίρεση 6 οπωροκηπευτικών προϊόντων, τα οποία καλύπτονται από τις δασμολογικές ποσοστώσεις που εξαιρούνται από την τιμή εισόδου (τόσο από το κατ’ αξία στοιχείο όσο και από επιμέρους στοιχεία δασμού): σκόρδο, ντομάτες, νωπά επιτραπέζια σταφύλια, νωπά μήλα, νωπά δαμάσκηνα, χυμός σταφυλιού. Άλλα φρούτα και λαχανικά τα οποία υπόκεινται στο σύστημα τιμών εισόδου εξαιρούνται από το κατ’ αξία στοιχείο δασμού.
Η Μολδαβία είναι καθαρός εξαγωγέας αγροδιατροφικών προϊόντων στην ΕΕ, με κύριες κατηγορίες τους ελαιούχους σπόρους, τα δημητριακά και τα φυτικά έλαια. Τα κύρια εξαγωγικά προϊόντα της ΕΕ είναι ελαιούχοι σπόροι, τροφή για ζώα συντροφιάς, αλκοολούχα ποτά και χοίρειο κρέας.
Βάσει της συμφωνίας σύνδεσης, αμφότερα τα μέρη διασφαλίζουν την αναγνώριση και την προστασία του συνολικού καταλόγου γεωγραφικών ενδείξεων οι οποίες προστατεύονται στην επικράτεια εκάστου των μερών.
Σχετικές πληροφορίες
Ουκρανία
Το διμερές εμπόριο γεωργικών προϊόντων ΕΕ–Ουκρανίας ρυθμίζεται από τη συμφωνία σύνδεσης, η οποία άρχισε να ισχύει την 1η Σεπτεμβρίου 2017 (οι πολιτικές διατάξεις της και οι διατάξεις της σε σχέση με τη συνεργασία εφαρμόζονται προσωρινά από τον Νοέμβριο του 2014). Η συμφωνία σύνδεσης περιλαμβάνει σφαιρική και σε βάθος ζώνη ελεύθερων συναλλαγών και το οικονομικό σκέλος της συμφωνίας υπογράφηκε στις 27 Ιουνίου 2014 και άρχισε να ισχύει πλήρως από την 1η Ιουλίου 2016. Η συμφωνία σύνδεσης βαίνει πέραν των άλλων συνήθων συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών, καθώς έχει ως στόχο τόσο να ανοίξει τις αγορές όσο και να αντιμετωπίσει ζητήματα που αφορούν την ανταγωνιστικότητα, ενώ επίσης καθορίζει τις ενέργειες που απαιτούνται για την τήρηση των προτύπων της ΕΕ και τη δυνατότητα πραγματοποίησης εμπορικών συναλλαγών στις αγορές της ΕΕ. Η σφαιρική και σε βάθος ζώνη ελεύθερων συναλλαγών είναι μεγαλόπνοη συμφωνία, βάσει της οποίας η Ουκρανία δεσμεύεται να εναρμονιστεί με το σχετικό κεκτημένο της ΕΕ σε όλα τα κεφάλαια, συμπεριλαμβανομένων των υγειονομικών και φυτοϋγειονομικών προτύπων και της καλής μεταχείρισης των ζώων.
Η Ουκρανία είναι η 4η μεγαλύτερη πηγή αγροδιατροφικών προϊόντων και η 15η εξαγωγική αγορά της ΕΕ (2019). Η ΕΕ εξάγει στην Ουκρανία κυρίως πούρα και τσιγάρα, ελαιούχους σπόρους και τροφή για ζώα συντροφιάς. Οι κύριες ομάδες προϊόντων που εισάγονται από την Ουκρανία είναι δημητριακά (κυρίως αραβόσιτος), φυτικά έλαια και ελαιούχοι σπόροι. Η Ουκρανία είναι η μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών αραβοσίτου της ΕΕ.
Σχετικές πληροφορίες
Ρωσία
Οι σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας ρυθμίζονται από τη συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας του 1994, η οποία άρχισε να ισχύει το 1997. Οι διαπραγματεύσεις για την ανανέωση της συμφωνίας εταιρικής σχέσης και συνεργασίας (της αποκαλούμενης «νέας συμφωνίας»), οι οποίες ξεκίνησαν το 2009, παραμένουν στάσιμες επί του παρόντος για πολιτικούς λόγους.
Στις 7 Αυγούστου 2014 η Ρωσία θέσπισε πολιτική απαγόρευσης των εισαγωγών για σειρά γεωργικών προϊόντων της ΕΕ, ως αντίποινα για τις κυρώσεις που επέβαλε η ΕΕ μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Η απαγόρευση εξακολουθεί να ισχύει. Ωστόσο, η Ρωσία εξακολουθεί να είναι η έβδομη μεγαλύτερη αγορά για τις εξαγωγές αγροδιατροφικών προϊόντων της ΕΕ (2019), οι οποίες συνίστανται κυρίως σε οίνο και αλκοολούχα ποτά, ζαχαρώδη παρασκευάσματα και τροφή για ζώα συντροφιάς. Η ΕΕ εισάγει κυρίως ελαιόπιτες, ελαιούχους σπόρους και φυτικά έλαια.
