Grusze z sadów rozciągających się na najbardziej wysuniętej na zachód części atlantyckiego wybrzeża Europy wszystkie pochodzą od jednego drzewa, odkrytego przypadkiem w portugalskiej Sintrze ponad 150 lat temu. Ich owoce to słynne gruszki Pera Rocha do Oeste ChNP.
Gruszka Pera Rocha do Oeste ChNP ma żółto-zieloną skórkę zaróżowioną od słońca, a na czubku pokrytą drobnymi cętkami. Miąższ jest soczysty, słodki i aromatyczny.
Pochodzenie
W 1836 r. Pedro António Rocha z portugalskiego regionu Sintra, leżącego między Lizboną a Atlantykiem, odkrył, że w jego sadzie rośnie rzadka i dotychczas nieopisana odmiana gruszy.
Drzewo rodziło owoce o niespotykanym smaku. Od tamtej pory co roku we wrześniu Pedro António zapraszał znajomych i sąsiadów na degustację. Ponieważ gospodarz obdarowywał znajomych szczepami wyjątkowej gruszy, odmiana szybko rozprzestrzeniła się w regionie Oeste. A na cześć odkrywcy została nazwana Pera (po portugalsku „gruszka”) Rocha.
Niepowtarzalna odmiana gruszy nie pojawiłaby się sama z siebie w sadzie Pedra Antónia, gdyby nie wyjątkowy mikroklimat panujący w okolicy. W tym regionie, chłostanym wiatrem od morza i okolonym Górami Sintra (w czasach rzymskich nazywanymi Lunae Mons, czyli Górami Księżycowymi) przeważają gleby pochodzenia jurajskiego i późnojurajskiego. Grusze, aby dobrze się rozwijać, oprócz składników odżywczych z gleby potrzebują też chłodnej zimy. A w promieniach letniego słońca okrywają się delikatnym rumieńcem.
Po prawie 90 latach od odkrycia gruszy Pera Rocha do Oeste została ona oficjalnie uznana za odrębną odmianę. Nastąpiło to na II krajowej konferencji w Alcobaça poświęconej pomologii (czyli działowi sadownictwa dotyczącemu odmian drzew i krzewów owocowych, od łac. pomum – owoc). Na konferencji głos zabrał sadownik Guilherme Joaquim da Matta, który tak opisał swoją wizytę w gospodarstwie Pedra Antónia Rochy:
„... różni ludzie z Ribeira de Sintra opowiadali, że widzieli na własne oczy gruszę, z której pobrano pierwsze szczepy. Pokazali mi gruszę rosnącą w niewielkim rowie oddzielającym sad od pól uprawnych... Najbardziej uderzyła mnie siła i witalność tego drzewa. Jego wygląd odpowiadał opisom. I wtedy zorientowałem się, że patrzę na okaz, który według relacji najstarszych świadków musi mieć co najmniej 90 lat.”
Szczególne cechy gruszki Pera Rocha do Oeste potwierdzili naukowcy. Jej wyjątkowe cechy sprawiły również, że pokochali ją konsumenci i smakosze. W krótkim czasie stała się najsłynniejszym produktem w regionie.
W 2003 r. również Unia Europejska potwierdziła wyjątkowe właściwości Pera Rocha do Oeste i nadała produktowi chronioną nazwę pochodzenia (ChNP).
Produkcja
Pera Rocha do Oeste ChNP jest produkowana i pakowana w 29 gminach regionu Oeste (czyli po portugalsku „zachodniego”, bo jest on najbardziej wysuniętą na zachód częścią Portugalii).
W miejscowych sadach postępuje się skrupulatnie według tradycyjnych zasad. Ponieważ warunki pogodowe panujące w regionie mają pierwszorzędne znaczenie dla rozwoju owoców, rozmnażanie, zabiegi i zbiór owoców odbywają się według precyzyjnego kalendarza, którym rządzi przyroda.
Zbiory zaczynają się w drugiej połowie sierpnia i zazwyczaj uczestniczą w nich wszyscy mieszkańcy. Co roku 15 tys. pracowników pomaga w zebraniu około 173 tys. ton gruszek. W niektórych sadach gruszki wciąż zrywa się ręcznie, w tradycyjny sposób – kiedy chwyci się owoc i delikatnie przekręci, nie niszczy się szypułek.
Po zebraniu gruszki przechowuje się w skrzyniach ustawionych wzdłuż drzew. Następnie skrzynie przewozi się do przetwórni. Tam owoce zostaną zakodowane według partii, opatrzone etykietami i trafią do chłodni. Pera Rocha do Oeste ChNP jest znana z tego, że można ją długo przechowywać. Na sklepowych półkach (i na półmiskach z owocami) króluje od sierpnia do maja.
Z początku gruszki mają twardą, chrupiącą skórkę, a z czasem miękną i stają się słodsze. Ich miąższ robi się bardziej soczysty i konsystencją zaczyna przypominać krem (w specjalistycznym żargonie nazywa się ten proces „topnieniem”). Inną cechą wyróżniającą jest ordzawienie (brązowe plamki, gdzie skórka jest twardsza) w okolicach podstawy i szypułki owocu.
Tej odmiany często używa się w sałatkach albo do wyrobu alkoholi i soków, ale ze względu na swoją słodycz Pera Rocha do Oeste ChNP jest szczególnie popularnym składnikiem deserów.