Informacje ogólne
Unia Europejska jest największym na świecie producentem cukru buraczanego – odpowiada za około 50 proc. globalnej produkcji. Cukier buraczany stanowi jednak zaledwie 20 proc. światowej produkcji cukru, a pozostałe 80 proc. wytwarzane jest z trzciny cukrowej.
Większość buraków cukrowych w UE uprawia się w północnej części Europy, gdzie występują najkorzystniejsze ku temu warunki klimatyczne. Najbardziej konkurencyjne obszary produkcji znajdują się w północnej Francji, Niemczech, Holandii, Belgii i Polsce. W UE istnieje też szereg rafinerii, które przerabiają surowy cukier trzcinowy z importu.
Polityka cukrowa UE
Kraje unijne objęły cukier wspólną organizacją rynku, która pełni liczne zadania, m.in. zabezpiecza rynki rolne, umożliwia współpracę organizacji producentów oraz organizacji międzybranżowych, a także określa minimalne wymagania jakościowe.
Rolnicy zajmujący się uprawą buraków mogą otrzymać wsparcie dochodu w formie dopłat bezpośrednich, które są w dużym stopniu niezależne od wielkości produkcji. Państwa UE mają również możliwość przyznawania dobrowolnego wsparcia powiązanego z produkcją na rzecz konkretnych sektorów znajdujących się w trudnej sytuacji – w tym na rzecz produkcji buraków cukrowych i trzciny cukrowej. Jedenaście państw UE zdecydowało się przyznać takie dobrowolne wsparcie producentom buraków cukrowych.
Unijna polityka w zakresie rynku cukru obejmuje dwa główne obszary: środki rynkowe i środki handlowe.
Środki rynkowe w UE
Unia może wspierać sektor cukru za pomocą szczególnych środków rynkowych, przede wszystkim takich jak dopłaty do prywatnego przechowywania, środki zapobiegania zakłóceniom na rynku i środki służące rozwiązaniu konkretnych problemów.
Dopłaty do prywatnego przechowywania przyznaje się z uwzględnieniem średnich cen rynkowych notowanych w Unii, progów referencyjnych i kosztów produkcji. Komisja Europejska może przyznać taką pomoc w przypadku szczególnie trudnej sytuacji rynkowej lub gospodarczej mającej znaczny negatywny wpływ na marże w tym sektorze, aby utrzymać przez pewien czas określoną ilość cukru poza rynkiem. Zasady wspólnej organizacji rynków rolnych przewidują dodatkowe środki wsparcia m.in. w przypadku poważnych zakłóceń na rynku spowodowanych gwałtownym wzrostem lub spadkiem cen.
Handel z krajami trzecimi
Polityka handlowa należy do wyłącznych kompetencji Unii Europejskiej, co oznacza, że jedynie UE, a nie poszczególne państwa członkowskie, może stanowić prawo w dziedzinie handlu i zawierać międzynarodowe umowy handlowe. Handel międzynarodowy jest również regulowany przepisami Światowej Organizacji Handlu.
Jako duży importer cukru trzcinowego UE zapewnia bezcłowy dostęp do swojego rynku krajom rozwijającymi się w ramach porozumienia „wszystko oprócz broni” oraz umów o partnerstwie gospodarczym z państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku.
Więcej informacji
Porozumienie „wszystko oprócz broni”
Umowy o partnerstwie gospodarczym
Podstawa prawna
Podstawa prawna w tym obszarze to prawodawstwo w sprawie wspólnej organizacji rynku produktów rolnych, kwot, przywozu i wywozu oraz inne obowiązujące przepisy dotyczące cukru.
Rozporządzenie podstawowe
Rozporządzenie (UE) nr 1308/2013 ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych.
Najważniejsze przepisy wykonawcze dotyczące cukru
Przekazywanie Komisji informacji i dokumentów
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/1183
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2017/1185
Import
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2020/760 – przepisy dotyczące zarządzania kontyngentami taryfowymi na przywóz i wywóz, podlegającymi obowiązkowi uzyskania pozwolenia
Eksport
Rozporządzenie Komisji (WE) 951/2006 ustanawiające szczegółowe zasady w odniesieniu do handlu z państwami trzecimi w sektorze cukru
Jakość cukru
Dyrektywa Rady 2001/111/WE odnosząca się do niektórych cukrów przeznaczonych do spożycia przez ludzi
Więcej informacji
Wykaz obowiązujących przepisów dotyczących cukru
Monitorowanie rynku
Centrum Monitorowania Rynku Cukru zapewnia wszelkiego rodzaju informacje i dane dotyczące cukru, m.in. bilanse, opisy sytuacji na rynku, perspektywy krótko- i długoterminowe oraz sprawozdania ze swoich spotkań.
Komitety
Aby zagwarantować, że Komisja Europejska korzysta z uprawnień do przyjmowania aktów wykonawczych pod kontrolą krajów UE, powołano różne komitety, które regularnie obradują i wspierają ją w tym zadaniu. W ich skład wchodzą przedstawiciele rządów, a przewodniczy im przedstawiciel Komisji Europejskiej.
Komitet ds. Wspólnej Organizacji Rynków Rolnych odbywa regularne posiedzenia, aby omawiać kwestie takie jak zmiany cen rynkowych czy też produkcja i wymiana handlowa w UE i państwach trzecich.
Grupa wysokiego szczebla
19 listopada 2018 r. na posiedzeniu Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa komisarz odpowiedzialny za rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich zapowiedział powołanie grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. cukru.
Grupie tej powierzono dwojakie zadanie:
- omówienie obecnej sytuacji na rynku oraz obaw dotyczących unijnego rynku cukru zgłoszonych przez państwa UE i zainteresowane strony
- zbadanie i ocenę możliwych rozwiązań i środków w zakresie polityki pod kątem ich skuteczności i adekwatności w stosunku do stwierdzonych problemów.
Grupie wysokiego szczebla, w skład której weszli przedstawiciele wszystkich państw Unii, przewodniczył Dyrektor Generalny ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich. Grupa odbyła trzy posiedzenia w okresie od stycznia do czerwca 2019 r.
Posiedzenia
Sprawozdanie końcowe
W sprawozdaniu podsumowano prace przeprowadzone przez grupę wysokiego szczebla, podkreślono główne stwierdzone problemy, podsumowano najważniejsze stanowiska krajów Unii, oceniono możliwe rozwiązania oraz zalecono szereg działań, które mogłyby przynieść korzyści sektorowi w perspektywie krótko- i średnioterminowej. Sprawozdanie końcowe zostało omówione na posiedzeniu Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa 15 lipca 2019 r.
