Στόχοι των συστημάτων ποιότητας της ΕΕ

Η πολιτική της ΕΕ για την ποιότητα αποσκοπεί στην προστασία της ονομασίας συγκεκριμένων προϊόντων με σκοπό την προβολή των μοναδικών τους χαρακτηριστικών, τα οποία συνδέονται με τη γεωγραφική τους προέλευση καθώς και με την παραδοσιακή τεχνογνωσία.

Οι ονομασίες προϊόντων μπορούν να συνοδεύονται από «γεωγραφική ένδειξη» (ΓΕ) εάν έχουν ειδικό δεσμό με τον τόπο στον οποίο παράγονται. Η αναγνώριση των ΓΕ δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να εμπιστεύονται και να διακρίνουν τα προϊόντα ποιότητας, ενώ παράλληλα βοηθά τους παραγωγούς στην καλύτερη διάθεση των προϊόντων τους στην αγορά.

Τα υπό εξέταση προϊόντα ή τα προϊόντα στα οποία έχει χορηγηθεί αναγνώριση ΓΕ περιλαμβάνονται σε μητρώα προϊόντων ποιότητας. Στα ως άνω μητρώα περιλαμβάνονται επίσης πληροφορίες σχετικά με τις γεωγραφικές προδιαγραφές και τις προδιαγραφές προϊόντος για κάθε προϊόν.

Οι γεωγραφικές ενδείξεις αναγνωρίζονται ως διανοητική ιδιοκτησία και διαδραματίζουν ολοένα σημαντικότερο ρόλο στις εμπορικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της ΕΕ και άλλων χωρών.

Άλλα συστήματα ποιότητας της ΕΕ δίνουν έμφαση στην παραδοσιακή διαδικασία παραγωγής ή σε προϊόντα που παράγονται σε δύσκολες φυσικές περιοχές, όπως τα βουνά ή τα νησιά.

Γεωγραφικές ενδείξεις

Οι γεωγραφικές ενδείξεις κατοχυρώνουν δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας για συγκεκριμένα προϊόντα, των οποίων οι ιδιότητες συνδέονται ειδικά με την περιοχή παραγωγής.

Οι γεωγραφικές ενδείξεις περιλαμβάνουν:

• ΠΟΠ — προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (τρόφιμα και οίνοι)
• ΠΓΕ — προστατευμένη γεωγραφική ένδειξη (τρόφιμα και οίνοι)
• ΓΕ — γεωγραφική ένδειξη (αλκοολούχα ποτά και αρωματισμένοι οίνοι).

Το σύστημα γεωγραφικών ενδείξεων της ΕΕ προστατεύει τις ονομασίες των προϊόντων που προέρχονται από συγκεκριμένες περιοχές και έχουν ειδικές ιδιότητες ή χαίρουν φήμης που συνδέεται με την περιοχή παραγωγής. Οι διαφορές μεταξύ των ΠΟΠ και των ΠΓΕ σχετίζονται κυρίως με την ποσότητα πρώτων υλών του προϊόντος που πρέπει να προέρχονται από την περιοχή ή με τον βαθμό στον οποίο η διαδικασία παραγωγής οφείλει να πραγματοποιείται εντός της συγκεκριμένης περιοχής. Οι ΓΕ αφορούν ειδικά τα αλκοολούχα ποτά και τους αρωματισμένους οίνους.

Προϊόν ορεινής παραγωγής

Η ένδειξη ποιότητας «προϊόν ορεινής παραγωγής» επισημαίνει τις ιδιαιτερότητες ενός προϊόντος, που παράγεται σε ορεινές περιοχές, με δύσκολες φυσικές συνθήκες.

Η αναγνώριση αυτή αποτελεί πλεονέκτημα τόσο για τους γεωργούς όσο και για τους καταναλωτές. Επιτρέπει την καλύτερη διάθεση του προϊόντος στην αγορά από πλευράς των γεωργών, αλλά επίσης εξασφαλίζει ότι ορισμένα χαρακτηριστικά είναι σαφή στον καταναλωτή.

Προϊόν των εξόχως απόκεντρων περιοχών της ΕΕ

Η γεωργία στις εξόχως απόκεντρες περιοχές της ΕΕ αντιμετωπίζει δυσκολίες λόγω του απομακρυσμένου και του νησιωτικού χαρακτήρα, που συνεπάγεται δύσκολες γεωγραφικές και μετεωρολογικές συνθήκες. Για τη διασφάλιση μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης όσον αφορά τα γεωργικά προϊόντα από τις εξόχως απόκεντρες περιοχές της ΕΕ (τα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα — Γουαδελούπη, Γαλλική Γουιάνα, Ρεϊνιόν και Μαρτινίκα — καθώς και τις Αζόρες, τη Μαδέρα και τις Κανάριες Νήσους) έχει δημιουργηθεί ειδικό λογότυπο.

Προαιρετικά συστήματα πιστοποίησης

Τα προαιρετικά συστήματα πιστοποίησης σε εθνικό επίπεδο ή υπό τη διαχείριση ιδιωτικών φορέων μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους καταναλωτές να έχουν εμπιστοσύνη στην ποιότητα των προϊόντων που επιλέγουν.

Εκτός από τα συστήματα της ΕΕ, υπάρχουν πολλά ιδιωτικά και εθνικά συστήματα ή λογότυπα ποιότητας τροφίμων, τα οποία καλύπτουν ευρύ φάσμα πρωτοβουλιών και λειτουργούν μεταξύ επιχειρήσεων ή μεταξύ των επιχειρήσεων και των καταναλωτών.

Σε διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάρτισε κατευθυντήριες γραμμές που αναδεικνύουν τις βέλτιστες πρακτικές για τη λειτουργία των εν λόγω συστημάτων.

Κανονισμοί για τα συστήματα ποιότητας

Η Επιτροπή έχει εκδώσει ορισμένους κανονισμούς σχετικά με την εφαρμογή των συστημάτων ποιότητας:

Κανονισμοί για τα τρόφιμα και τα γεωργικά προϊόντα

Κανονισμοί για τον οίνο

Κανονισμοί για τα αλκοολούχα ποτά

Κανονισμοί για τους αρωματισμένους οίνους

Κανονισμοί για τα προϊόντα ορεινής παραγωγής

Κανονισμοί όσον αφορά προϊόντα των εξόχως απόκεντρων περιοχών

Πρόταση για την ενίσχυση του συστήματος ΓΕ

Στις 31 Μαρτίου 2022, η Επιτροπή εξέδωσε μια πρόταση κανονισμού σχετικά με τις γεωγραφικές ενδείξεις για τον οίνο, τα αλκοολούχα ποτά και τα γεωργικά προϊόντα, και με τα συστήματα ποιότητας για τα γεωργικά προϊόντα. Η πρόταση αποσκοπεί στην αύξηση της υιοθέτησης των ΓΕ σε όλη την ΕΕ με στόχο να ωφεληθεί η αγροτική οικονομία, καθώς και στην επίτευξη υψηλότερου επιπέδου προστασίας των προϊόντων, ιδίως στο διαδίκτυο. 

Η Επιτροπή πρότεινε, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα μέτρα για την ενίσχυση και τη βελτίωση του υφιστάμενου συστήματος:

• μεγαλύτερη βιωσιμότητα, δίνοντας στους παραγωγούς τη δυνατότητα να αναδείξουν στις προδιαγραφές προϊόντων τους τα μέτρα που λαμβάνουν για λόγους κοινωνικής, περιβαλλοντικής και οικονομικής βιωσιμότητας·
• μεγαλύτερη προστασία των ΓΕ στο διαδίκτυο, ιδίως όσον αφορά τις πωλήσεις σε επιγραμμικές πλατφόρμες, την προστασία έναντι κακόπιστων καταχωρίσεων και τη χρήση ΓΕ στο σύστημα ονομάτων τομέα·
• ενδυνάμωση των ομάδων παραγωγών ώστε να διαχειρίζονται, να επιβάλλουν και να αναπτύσσουν τις ΓΕ τους έχοντας πρόσβαση στις αρχές καταπολέμησης της παραποίησης/απομίμησης και τις τελωνειακές αρχές όλων των χωρών της ΕΕ·
• μια πιο σύντομη και απλουστευμένη διαδικασία καταχώρισης θα συγχωνεύσει τους διάφορους τεχνικούς και διαδικαστικούς κανόνες, με αποτέλεσμα μια ενιαία διαδικασία καταχώρισης ΓΕ για αιτούντες εντός και εκτός ΕΕ.

Η πρόταση της Επιτροπής είναι το αποτέλεσμα εκτενών διαβουλεύσεων. Η αρχική εκτίμηση επιπτώσεων δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2020. Στη συνέχεια, από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 2021, διεξάχθηκε δημόσια διαβούλευση, καθώς και στοχευμένες διαβουλεύσεις με χώρες της ΕΕ και σχετικές οργανώσεις ενδιαφερόμενων μερών.

Πώς προστατεύονται τα προϊόντα

Στο πλαίσιο του συστήματος ΔΔΙ της ΕΕ, οι ονομασίες των προϊόντων που έχουν καταχωριστεί ως ΓΕ προστατεύονται νομικά από την απομίμηση και την κατάχρηση εντός της ΕΕ, καθώς και σε τρίτες χώρες με τις οποίες έχει υπογραφεί συγκεκριμένη συμφωνία προστασίας.

Για όλα τα συστήματα ποιότητας, οι αρμόδιες εθνικές αρχές κάθε χώρας της ΕΕ λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την προστασία των καταχωρισμένων ονομασιών εντός της επικράτειάς τους. Πρέπει επίσης να προλαμβάνουν και να εμποδίζουν την παράνομη παραγωγή ή εμπορία προϊόντων που χρησιμοποιούν την εν λόγω ονομασία.

Οι μη ευρωπαϊκές ονομασίες προϊόντων μπορούν επίσης να καταχωριστούν ως ΓΕ, εάν η χώρα καταγωγής τους έχει συνάψει διμερή ή περιφερειακή συμφωνία με την ΕΕ η οποία περιλαμβάνει την αμοιβαία προστασία των εν λόγω ονομασιών.

Προστατεύονται ονομασίες διάφορων προϊόντων (οίνοι, τρόφιμα, αρωματισμένοι οίνοι και αλκοολούχα ποτά) που παράγονται σε χώρες εκτός της ΕΕ, όπως η Κολομβία ή η Νότια Αφρική.

Οι ΓΕ για τις οποίες έχει υποβληθεί αίτηση και έχουν καταχωριστεί στα μητρώα της Ένωσης είναι διαθέσιμες στο eAmbrosia (την επίσημη βάση δεδομένων των μητρώων ΓΕ της ΕΕ), ενώ στην πύλη GIview είναι διαθέσιμες τόσο οι ΓΕ της ΕΕ όσο και εκείνες που προστατεύονται βάσει συμφωνιών.

Τηλεφορτώστε τα λογότυπα