Λίγα λόγια για τις γεωγραφικές ενδείξεις και τα συστήματα ποιότητας

Στόχοι των συστημάτων ποιότητας της ΕΕ

Η πολιτική της ΕΕ για την ποιότητα αποσκοπεί στην προστασία της ονομασίας συγκεκριμένων προϊόντων με σκοπό την προβολή των μοναδικών τους χαρακτηριστικών, τα οποία συνδέονται με τη γεωγραφική τους προέλευση καθώς και με την παραδοσιακή τεχνογνωσία.

Οι ονομασίες προϊόντων μπορούν να συνοδεύονται από «γεωγραφική ένδειξη» (ΓΕ) εάν έχουν ειδικό δεσμό με τον τόπο στον οποίο παράγονται. Η αναγνώριση των ΓΕ δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να εμπιστεύονται και να διακρίνουν τα προϊόντα ποιότητας, ενώ παράλληλα βοηθά τους παραγωγούς στην καλύτερη διάθεση των προϊόντων τους στην αγορά.

Τα υπό εξέταση προϊόντα ή τα προϊόντα στα οποία έχει χορηγηθεί αναγνώριση ΓΕ περιλαμβάνονται σε μητρώα γεωγραφικών ενδείξεων. Στα ως άνω μητρώα περιλαμβάνονται επίσης πληροφορίες σχετικά με τις γεωγραφικές προδιαγραφές και τις προδιαγραφές προϊόντος για κάθε προϊόν.

Οι γεωγραφικές ενδείξεις αναγνωρίζονται ως διανοητική ιδιοκτησία και διαδραματίζουν ολοένα σημαντικότερο ρόλο στις εμπορικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της ΕΕ και άλλων χωρών.

Άλλα συστήματα ποιότητας της ΕΕ δίνουν έμφαση στην παραδοσιακή διαδικασία παραγωγής ή σε προϊόντα που παράγονται σε δύσκολες φυσικές περιοχές, όπως τα βουνά ή τα νησιά.

Γεωγραφικές ενδείξεις

Οι γεωγραφικές ενδείξεις κατοχυρώνουν δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας για συγκεκριμένα προϊόντα, των οποίων οι ιδιότητες συνδέονται ειδικά με την περιοχή παραγωγής.

Οι γεωγραφικές ενδείξεις περιλαμβάνουν:

• ΠΟΠ — προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (τρόφιμα και οίνοι)
• ΠΓΕ — προστατευμένη γεωγραφική ένδειξη (τρόφιμα και οίνοι)
• ΓΕ — γεωγραφική ένδειξη (αλκοολούχα ποτά).

Το σύστημα γεωγραφικών ενδείξεων της ΕΕ προστατεύει τις ονομασίες των προϊόντων που προέρχονται από συγκεκριμένες περιοχές και έχουν ειδικές ιδιότητες ή χαίρουν φήμης που συνδέεται με την περιοχή παραγωγής. Οι διαφορές μεταξύ των ΠΟΠ και των ΠΓΕ σχετίζονται κυρίως με την ποσότητα πρώτων υλών του προϊόντος που πρέπει να προέρχονται από την περιοχή ή με τον βαθμό στον οποίο η διαδικασία παραγωγής οφείλει να πραγματοποιείται εντός της συγκεκριμένης περιοχής. Η ΓΕ αφορά ειδικά τα αλκοολούχα ποτά.

Προϊόν ορεινής παραγωγής

Η ένδειξη ποιότητας «προϊόν ορεινής παραγωγής» επισημαίνει τις ιδιαιτερότητες ενός προϊόντος, που παράγεται σε ορεινές περιοχές, με δύσκολες φυσικές συνθήκες.

Η αναγνώριση αυτή αποτελεί πλεονέκτημα τόσο για τους γεωργούς όσο και για τους καταναλωτές. Επιτρέπει την καλύτερη διάθεση του προϊόντος στην αγορά από πλευράς των γεωργών, αλλά επίσης εξασφαλίζει ότι ορισμένα χαρακτηριστικά είναι σαφή στον καταναλωτή.

Προϊόν των εξόχως απόκεντρων περιοχών της ΕΕ

Η γεωργία στις εξόχως απόκεντρες περιοχές της ΕΕ αντιμετωπίζει δυσκολίες λόγω του απομακρυσμένου και του νησιωτικού χαρακτήρα, που συνεπάγεται δύσκολες γεωγραφικές και μετεωρολογικές συνθήκες. Για τη διασφάλιση μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης όσον αφορά τα γεωργικά προϊόντα από τις εξόχως απόκεντρες περιοχές της ΕΕ (τα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα — Γουαδελούπη, Γαλλική Γουιάνα, Ρεϊνιόν και Μαρτινίκα — καθώς και τις Αζόρες, τη Μαδέρα και τις Κανάριες Νήσους) έχει δημιουργηθεί ειδικό λογότυπο.

Συστήματα εθελοντικής πιστοποίησης

Τα συστήματα εθελοντικής πιστοποίησης σε εθνικό επίπεδο ή υπό τη διαχείριση ιδιωτικών φορέων μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους καταναλωτές να έχουν εμπιστοσύνη στην ποιότητα των προϊόντων που επιλέγουν.

Εκτός από τα συστήματα της ΕΕ, υπάρχουν πολλά ιδιωτικά και εθνικά συστήματα ή λογότυπα ποιότητας τροφίμων, τα οποία καλύπτουν ευρύ φάσμα πρωτοβουλιών και λειτουργούν μεταξύ επιχειρήσεων ή μεταξύ των επιχειρήσεων και των καταναλωτών.

Σε διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάρτισε κατευθυντήριες γραμμές που αναδεικνύουν τις βέλτιστες πρακτικές για τη λειτουργία των εν λόγω συστημάτων.

Ανακοίνωση της Επιτροπής: Κατευθυντήριες γραμμές βέλτιστης πρακτικής της ΕΕ για τα συστήματα εθελοντικής πιστοποίησης γεωργικών προϊόντων και τροφίμων

Κανονισμοί για τα συστήματα ποιότητας

Η Επιτροπή έχει εκδώσει ορισμένους κανονισμούς σχετικά με την εφαρμογή των συστημάτων ποιότητας:

Κανονισμοί για τα τρόφιμα και τα γεωργικά προϊόντα

Κανονισμοί για τον οίνο

Κανονισμοί για τα αλκοολούχα ποτά

Κανονισμοί για τα προϊόντα ορεινής παραγωγής

Κανονισμοί για τα προϊόντα των εξόχως απόκεντρων περιοχών

Στις 13 Μαΐου 2024 τίθεται σε ισχύ ο νέος κανονισμός σχετικά με τις ΓΕ για τον οίνο, τα αλκοολούχα ποτά και τα γεωργικά προϊόντα, καθώς και τα εγγυημένα παραδοσιακά ιδιότυπα προϊόντα και τις προαιρετικές ενδείξεις ποιότητας για τα γεωργικά προϊόντα.

Με τον νέο κανονισμό ενισχύεται και βελτιώνεται το υφιστάμενο σύστημα ΓΕ με:

• τη θέσπιση ενιαίου νομικού πλαισίου και συντομευμένης, απλουστευμένης διαδικασίας καταχώρισης: διαφορετικοί κανόνες σχετικά με τις διαδικασίες και την προστασία των ΓΕ συγχωνεύονται για τους τρεις τομείς (τρόφιμα, οίνος και αλκοολούχα ποτά), με αποτέλεσμα μια ενιαία απλουστευμένη διαδικασία καταχώρισης ΓΕ.
• την αύξηση της προστασίας των ΓΕ που χρησιμοποιούνται ως συστατικό, και στο διαδίκτυο: με τους νέους κανόνες αυξάνεται η προστασία των ΓΕ που χρησιμοποιούνται ως συστατικό σε μεταποιημένο προϊόν, καθώς και των προϊόντων ΓΕ που πωλούνται στο διαδίκτυο. Με τον νέο κανονισμό ενισχύεται επίσης η προστασία των ονομασιών ΓΕ στο σύστημα ονομάτων τομέα.
• την αναγνώριση των βιώσιμων πρακτικών: οι παραγωγοί θα είναι πλέον σε θέση να αναδείξουν τα μέτρα που λαμβάνουν για λόγους περιβαλλοντικής, οικονομικής, ή κοινωνικής βιωσιμότητας. Μια ομάδα παραγωγών μπορεί να αποφασίσει να καταστήσει ορισμένες βιώσιμες πρακτικές υποχρεωτικές για τα προϊόντα τους. Στην περίπτωση αυτή, οι εν λόγω πρακτικές θα πρέπει να περιλαμβάνονται στις προδιαγραφές του προϊόντος. Σε εθελοντική βάση, οι παραγωγοί μπορούν επίσης να συντάσσουν έκθεση βιωσιμότητας, η οποία θα δημοσιεύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
• την ενδυνάμωση των ομάδων παραγωγών: με τα νέα μέτρα θεσπίζεται ένα εθελοντικό σύστημα αναγνωρισμένων ομάδων παραγωγών ΓΕ, το οποίο θα δημιουργηθεί από τα κράτη μέλη. Για να γίνει το σύστημα πιο ελκυστικό, οι εν λόγω ομάδες εξουσιοδοτούνται να διαχειρίζονται, να επιβάλλουν και να αναπτύσσουν τις ΓΕ τους με σκοπό να ενισχύσουν τη θέση τους στην αξιακή αλυσίδα.

Πώς προστατεύονται τα προϊόντα

Στο πλαίσιο του συστήματος δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας της ΕΕ, οι ονομασίες των προϊόντων που έχουν καταχωριστεί ως ΓΕ προστατεύονται νομικά από την απομίμηση και την κατάχρηση εντός της ΕΕ, καθώς και σε τρίτες χώρες με τις οποίες έχει υπογραφεί συγκεκριμένη συμφωνία προστασίας.

Για όλα τα συστήματα ποιότητας, οι αρμόδιες εθνικές αρχές κάθε χώρας της ΕΕ λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την προστασία των καταχωρισμένων ονομασιών εντός της επικράτειάς τους. Θα πρέπει επίσης να προλαμβάνουν και να εμποδίζουν την παράνομη παραγωγή ή εμπορία προϊόντων που χρησιμοποιούν την εν λόγω ονομασία.

Μη ευρωπαϊκές ονομασίες προϊόντων μπορούν επίσης να καταχωριστούν ως ΓΕ, εάν η χώρα καταγωγής τους έχει συνάψει διμερή ή περιφερειακή συμφωνία με την ΕΕ η οποία περιλαμβάνει την αμοιβαία προστασία των εν λόγω ονομασιών.

Οι ονομασίες διαφόρων προϊόντων (οίνοι, τρόφιμα και αλκοολούχα ποτά) που παράγονται σε χώρες εκτός της ΕΕ, όπως η Κολομβία ή η Νότια Αφρική, προστατεύονται.

Οι ΓΕ για τις οποίες έχει υποβληθεί αίτηση και έχουν καταχωριστεί στα μητρώα της Ένωσης είναι διαθέσιμες στο eAmbrosia (την επίσημη βάση δεδομένων των μητρώων ΓΕ της ΕΕ), ενώ στην πύλη GIview είναι διαθέσιμες τόσο οι ΓΕ της ΕΕ όσο και εκείνες που προστατεύονται βάσει συμφωνιών.

Τηλεφορτώστε τα λογότυπα

Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1143 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Απριλίου 2024, σχετικά με τις γεωγραφικές ενδείξεις για τον οίνο, τα αλκοολούχα ποτά και τα γεωργικά προϊόντα, καθώς και σχετικά με τα εγγυημένα παραδοσιακά ιδιότυπα προϊόντα και τις προαιρετικές ενδείξεις ποιότητας για τα γεωργικά προϊόντα, ο οποίος τροποποιεί τους κανονισμούς (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, (ΕΕ) 2019/787 και (ΕΕ) 2019/1753 και καταργεί τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1151/2012

Πρόταση κανονισμού σχετικά με τις γεωγραφικές ενδείξεις της ΕΕ για τον οίνο, τα αλκοολούχα ποτά και τα γεωργικά προϊόντα και τα συστήματα ποιότητας για τα γεωργικά προϊόντα

Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής – Συνοπτική παρουσίαση της έκθεσης εκτίμησης επιπτώσεων σχετικά με την πρόταση κανονισμού σχετικά με τις γεωγραφικές ενδείξεις για τον οίνο, τα αλκοολούχα ποτά και τα γεωργικά προϊόντα και τα συστήματα ποιότητας

Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής – Έκθεση εκτίμησης επιπτώσεων σχετικά με την πρόταση κανονισμού σχετικά με τις γεωγραφικές ενδείξεις για τον οίνο, τα αλκοολούχα ποτά και τα γεωργικά προϊόντα και τα συστήματα ποιότητας