Markttransparantie

Het waarom van markttransparantie

Onvoldoende transparantie van de markt en een ongelijke verdeling van informatie kunnen leiden tot inefficiënte markten waarop degenen met de beste informatie onevenredig veel macht kunnen verwerven. Daarom maakt de EU momenteel voor veel landbouwproducten prijzen en andere marktinformatie bekend.

Hoewel de EU veel informatie verstrekt over de landbouwprijzen voor de producent en de consument, is er minder bekend over de prijzen in de tussenhandel.

Door ook hierover meer duidelijkheid te geven, kunnen de markten efficiënter werken: de transparantie ondersteunt zakelijke beslissingen en vergroot het vertrouwen tussen de belanghebbenden in elke schakel van de voedselvoorzieningsketen. Gemakkelijke en tijdige toegang tot informatie over marktontwikkelingen is ook belangrijk voor Europese voedselproducenten om goed op de wereldmarkten te kunnen concurreren. Dit geldt zeker voor kleinere marktdeelnemers, die geen toegang hebben tot particuliere informatiebronnen.

Op 1 oktober 2019 kwam de Europese Commissie daarom met nieuwe regels om de markten in de voedselvoorzieningsketen nog transparanter te maken.

Markttransparantie in de praktijk

De verordening heeft betrekking op vlees, eieren, zuivel, groenten en fruit, akkerbouwgewassen, suiker en olijfolie.

Ze maakt de bestaande systemen en procedures om gegevens te verzamelen ruimer toepasbaar: voortaan wordt ook informatie verzameld over de fasen verderop in de voorzieningsketen.

De gegevens zullen alle marktdeelnemers, zoals boeren en boerenorganisatie, en kleine en middelgrote bedrijven, helpen de trends in de verschillende schakels van de keten te volgen en conclusies te trekken over de effecten ervan.

Elk EU-land is verantwoordelijk voor het verzamelen van prijs- en marktgegevens. Om de administratieve lasten te beperken, raadt de Commissie aan om geen gegevens te verzamelen van kleine en middelgrote ondernemingen. De EU-landen geven de informatie door aan de Commissie, die deze beschikbaar stelt via haar dataportaal voor agrovoedingsmiddelen en de EU-marktwaarnemingscentra. Het is essentieel dat de door de EU-landen verzamelde informatie nauwkeurig is en tijdig wordt aangeleverd. Een aantal veelvoorkomende vragen over markttransparantie komen aan bod in het document met veelgestelde vragen van de Commissie.

Taskforce landbouwmarkten

De markttransparantieverordening is er gekomen op advies van de taskforce landbouwmarkten, een onafhankelijke groep van deskundigen die moest nagaan hoe de producenten meer invloed konden krijgen op de markt voor voedingsmiddelen. De taskforce kwam tot de slotsom dat met name kleinere producten beter zouden kunnen concurreren als de informatie in de leveringsketen eerlijker zou worden verspreid.

Samenwerking en deskundigenadvies

In het kader van de nieuwe verordening zal de Commissie de EU-landen, belanghebbenden en onafhankelijke deskundigen vragen de toepassing van de verordening te monitoren en best practices en nieuwe ontwikkelingen op het gebied van markttransparantie bij te houden. Ook het comité voor de gemeenschappelijke ordening van de landbouwmarkten zal zich hierover buigen in het kader van zijn reguliere werkzaamheden.

Digitalisering en transparantie van de landbouwmarkten

De Commissie heeft een verslag gepubliceerd over de wijze waarop technologie bijdraagt tot meer markttransparantie. Dit verslag laat zien hoe nieuwe technologische oplossingen de informatie over de agrovoedingsmarkten van de EU aanzienlijk kunnen helpen verbeteren. Er wordt gekeken naar mogelijke verbeteringen van: 

• zowel de tijdigheid als de kwaliteit van de verzamelde gegevens;
• de vermindering van de administratieve lasten en kosten in verband met het verzamelen en valideren van gegevens.

Dergelijke verbeteringen vereisen echter een nauwe coördinatie tussen de Commissie en alle EU-landen en aanzienlijke investeringen in technologie. Ze vergen ook verdere inspanningen voor de ontwikkeling van betrouwbare mechanismen voor gegevensbeheer en gegevensuitwisseling binnen de agrovoedingssector en met andere sectoren.