Digitalisering van de landbouw en plattelandsgebieden in de EU

De digitalisering van landbouw en plattelandsgebieden in de EU ondersteunt de modernisering, het concurrentievermogen en de duurzaamheid van de landbouw. Ze bevordert de integratie van digitale technologieën en datagestuurde benaderingen, en verbetert tegelijkertijd het welzijn van plattelandsgemeenschappen.

Digitalisering omvat de invoering van digitale technologieën door landbouwers en plattelandsgemeenschappen, evenals een betere toegang tot kennis en opleiding. Het betekent ook de modernisering van de sector op het gebied van infrastructuur en governance. 

Digitalisering is een van de belangrijkste prioriteiten van de Europese Commissie. De digitale strategie van de EU maakt mensen mondiger met een nieuwe generatie van technologie voor landbouwers en plattelandsgemeenschappen.

De digitalisering van de Europese landbouwsector zal een transformerende verandering teweegbrengen, zowel voor de landbouwsector van de EU als voor plattelandsgebieden. Digitale en datatechnologie kan de landbouw radicaal veranderen door boeren te helpen efficiënter en duurzamer te werken.

Via de verzameling en verwerking van informatie, technologische automatisering en robotisering kan dit bijdragen tot een duurzamere landbouwproductie. Zo kan de landbouwsector zijn efficiëntie en concurrentievermogen verbeteren en tegelijkertijd zijn ecologische voetafdruk verkleinen. Digitale technologie kan ook bijdragen tot de ontwikkeling van plattelandsgebieden door te zorgen voor betere toegankelijkheid en verbindingen, dit in overeenstemming met de langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden van de EU.

Digitale technologie kan bijdragen aan alle specifieke doelstellingen van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), met name aan doelstellingen op het gebied van economie, milieu, klimaat en platteland.

Door een gunstig klimaat te scheppen, werkt de Europese Unie aan een mensgerichte digitalisering. Deze moet de digitale kloof tussen stedelijke en plattelandsgebieden dichten en landbouwers en plattelandsgemeenschappen in staat stellen digitale technologie doeltreffend te gebruiken.

Een belangrijke doelstelling van het GLB 2023-27 is de modernisering van landbouw en de plattelandsgebieden door het bevorderen en delen van kennis, innovatie en digitalisering.

Het GLB bevordert een alomvattende aanpak van digitalisering voor landbouw en plattelandsgebieden, niet alleen voor landbouwbedrijven, maar ook voor de modernisering van de administratie. Voor het eerst hebben EU-landen in het kader van hun strategische GLB-plannen strategieën ontworpen om de digitalisering in de landbouw en in plattelandsgebieden te bevorderen. Deze strategieën zijn toegesneden op de unieke situatie van elk land. Zij onderzoeken hoe digitale technologie kan worden afgestemd op GLB-specifieke en horizontale doelstellingen en stellen de vereisten vast voor het bevorderen van de invoering en het duurzame gebruik van digitale technologie.

De EU-landen streven ook naar gezamenlijke voordelen met andere beleidsinstrumenten en -acties en een alomvattende aanpak van digitalisering. Voortbouwend op de portefeuille GLB-maatregelen waarover zij beschikken, bevorderen de EU-landen strategisch de digitalisering, waarbij de nadruk ligt op kritieke gebieden zoals infrastructuur, opleiding, ontwikkeling van vaardigheden en het gebruik van geavanceerde technologie zoals precisielandbouw.

GLB-instrumenten voor digitalisering

• Investeringen, bijvoorbeeld voor breedband of de installatie van digitale technologie in landbouw, bosbouw en plattelandsgebieden, zoals investeringen in precisielandbouw, slimme dorpen, plattelandsbedrijven en infrastructuur voor informatie- en communicatietechnologie waaronder breedband.
• Ecoregelingen en agromilieuklimaatverbintenissen ter ondersteuning van precisielandbouwtechnologieën die het gebruik van productiemiddelen optimaliseren.
• Sectorale interventies voor de aankoop van digitale technologie in elk stadium van de toeleveringsketen, zoals kennisuitwisseling of monitoring van de productkwaliteit.
• Bedrijfsadviesdiensten voor de landbouw over digitale aspecten in landbouw en plattelandsgebieden, waaronder het gebruik van een duurzaamheidsinstrument voor nutriënten.
• Samenwerking om operationele groepen in het kader van het Europees innovatiepartnerschap (EIP), lokale ontwikkeling en strategieën voor slimme dorpen voor te bereiden en uit te voeren, zoals bepaald door de EU-landen.
• Kennisuitwisseling en voorlichting: opleidingen voor digitale vaardigheden ondersteunen, digitale bewustwording en kennis stimuleren en de uitwisseling van ervaringen met digitale technologie (bv. demonstratieboerderijen) bevorderen.

In totaal moeten meer dan 274.000 landbouwbedrijven worden ondersteund door digitale landbouwtechnologie om zich beter aan te passen aan nieuwe technische ontwikkelingen.

Digitalisering van overheidsdiensten

De digitalisering van overheidsdiensten is een belangrijke prioriteit in de Europese Unie. De coronapandemie heeft het gevoel van urgentie hiervoor versneld.

De modernisering van de uitvoering en het beheer van het GLB heeft tot doel de efficiëntie van de administratie en monitoring van het GLB te verbeteren en tegelijkertijd de administratieve lasten voor de eindbegunstigden te verminderen.

Het geïntegreerd beheers- en controlesysteem fungeert als de centrale technische component voor het financieel beheer en de monitoring van het gemeenschappelijk landbouwbeleid. De vooraf ingevulde online-steunaanvragen vereenvoudigen de aanvraagprocedure voor landbouwers, verminderen de administratieve complexiteit en verbeteren de toegankelijkheid van steunmechanismen. Tegelijkertijd maakt de integratie van satellietbeelden en gegeotagde foto’s een nauwkeurigere en betrouwbaardere dataverzameling mogelijk.

Dagelijks wordt een enorme hoeveelheid data gegenereerd uit onze digitale activiteiten, onder meer in de landbouwsector. Dit biedt een groot potentieel voor economische groei en voor het aanpakken van maatschappelijke problemen.

De Europese datastrategie heeft tot doel een eengemaakte markt voor data tot stand te brengen en zo het concurrentievermogen en de datasoevereiniteit te bevorderen. Dit zal data-altruïsme stimuleren, met name op het gebied van door het internet der dingen gegenereerde data, die van cruciaal belang zijn voor geavanceerde landbouwtechnologie, zoals precisielandbouw. De richtlijn open data en de verordening inzake hoogwaardige datasets ondersteunen ook het hergebruik van gegevens. Deze regelingen hebben gevolgen voor het delen van data in de landbouw en de ontwikkeling van een gemeenschappelijke gegevensruimte voor landbouwdata.

Een gemeenschappelijke Europese ruimte voor landbouwdata

In de Europese datastrategie kondigde de Europese Commissie aan te zullen werken aan een gemeenschappelijke Europese ruimte voor landbouwdata. Deze dataruimte moet het mogelijk maken om landbouwgegevens op betrouwbare wijze te bundelen en te delen met particuliere belanghebbenden en overheidsinstanties.

Onderzoek, innovatie en capaciteitsopbouw

De EU ondersteunt onderzoek en innovatie op het gebied van de digitale transformatie van landbouw en platteland.
Horizon Europe en het programma Digitaal Europa zijn van cruciaal belang om innovatieve digitale oplossingen aan te reiken en tegelijkertijd landbouwers in staat te stellen deze technologie doeltreffend te gebruiken. Deze lopende onderzoeksprojecten en -initiatieven (PDF) vormen samen de hoeksteen van de digitale landbouwtransitie van de EU en stimuleren duurzaamheid, concurrentievermogen en vooruitgang in de sector.

Hoe zal digitalisering het leven van landbouwers en plattelandsgemeenschappen in de toekomst beïnvloeden? 
Samen met het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek van de Europese Commissie is een prognosestudie uitgevoerd over langetermijneffecten van de digitale transitie voor landbouwers en plattelandsgemeenschappen (“Long-Term Implications of the Digital Transition for Farmers and Rural Communities”) om ons te helpen de visie op de digitale transitie vorm te geven.

Het eindverslag wordt op 8 december 2023 bekendgemaakt op de agro-digitale conference tijdens de EU-dagen voor agrovoeding.