Διαθέσιμη στήριξη για γεωργούς νεαρής ηλικίας
Η ΚΓΠ 2023-27 προβλέπει διάφορες παρεμβάσεις ειδικά για γεωργούς νεαρής ηλικίας. Οι χώρες της ΕΕ προσαρμόζουν τα μέτρα τους στις εθνικές συνθήκες στα οικεία στρατηγικά σχέδια για την ΚΓΠ.
Συνδυασμός διαφόρων παρεμβάσεων
Οι στρατηγικές προς όφελος των γεωργών νεαρής ηλικίας γενικά περιλαμβάνουν τον συνδυασμό διαφόρων παρεμβάσεων ή δράσεων, μεταξύ των οποίων:
- η συμπληρωματική εισοδηματική στήριξη για γεωργούς νεαρής ηλικίας (CISYF),
- η εγκατάσταση γεωργών νεαρής ηλικίας και νέων γεωργών και η εκκίνηση αγροτικών επιχειρήσεων.
Άμεσες ενισχύσεις
Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να διαθέσουν ποσό που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 3 % του οικείου προϋπολογισμού άμεσων ενισχύσεων για τη στήριξη των γεωργών νεαρής ηλικίας. Η στήριξη αυτή μπορεί να χορηγείται ως εισοδηματική στήριξη, επενδυτική στήριξη ή ενίσχυση εκκίνησης για γεωργούς νεαρής ηλικίας (μόνο το 50 % της σχετικής επενδυτικής στήριξης θα προσμετράται για την επίτευξη αυτού του στόχου).
Συμπληρωματική εισοδηματική στήριξη για γεωργούς νεαρής ηλικίας (CISYF)
Η CISYF είναι ένα εθελοντικό καθεστώς στο πλαίσιο άμεσων ενισχύσεων που παρέχει ενισχυμένη εισοδηματική στήριξη σε γεωργούς νεαρής ηλικίας που έχουν συστήσει πρόσφατα γεωργική εκμετάλλευση για πρώτη φορά και δικαιούνται βασική εισοδηματική στήριξη. Η στήριξη χορηγείται με τη μορφή ετήσιας ενίσχυσης ανά επιλέξιμο εκτάριο ή ετήσιου κατ’ αποκοπή ποσού.
Εθνικές πολιτικές
Οι εθνικοί παράγοντες μπορούν να έχουν αντίκτυπο στην ανανέωση των γενεών (π.χ. η πρόσβαση στη γη και η νομοθεσία όσον αφορά την κληρονομική διαδοχή). Ως εκ τούτου, οι χώρες της ΕΕ καλούνται να εξετάσουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των εθνικών πολιτικών (συμπεριλαμβανομένων των καθεστώτων φορολογικών ελαφρύνσεων, των συνταξιοδοτικών συστημάτων των γεωργών, των συστημάτων δανειοδότησης, των ρυθμιστικών μέτρων που σχετίζονται με τη μίσθωση γης, την αγορά ή την κληρονομική διαδοχή) και των παρεμβάσεων της ΚΓΠ και των μέτρων για τη διασφάλιση της συνοχής μεταξύ όλων των δράσεων.
Δράσεις αγροτικής ανάπτυξης για γεωργούς νεαρής ηλικίας
Επιπλέον, οι παρεμβάσεις αγροτικής ανάπτυξης που μπορούν να συμπεριληφθούν στα στρατηγικά σχέδια για την ΚΓΠ για την περίοδο 2023-27 παρέχουν πρόσθετες ευκαιρίες στήριξης στους γεωργούς νεαρής ηλικίας για να ξεκινήσουν την πορεία τους:
- Εγκατάσταση γεωργών νεαρής ηλικίας και νέων γεωργών και εκκίνηση αγροτικών επιχειρήσεων: πρόκειται για ένα είδος εθελοντικής παρέμβασης των χωρών της ΕΕ στο πλαίσιο των ταμείων αγροτικής ανάπτυξης της ΚΓΠ 2023-27, η οποία αποσκοπεί στην παροχή άμεσης στήριξης για την εκκίνηση αγροτικών επιχειρήσεων σε γεωργούς και επιχειρήσεις.
- Καθεστώτα συνεργασίας: στο πλαίσιο της κληρονομικής διαδοχής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, αυτό ισχύει ιδίως για την ανανέωση των γενεών σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης.
Οι γεωργοί νεαρής ηλικίας μπορούν να επωφεληθούν από επενδυτική στήριξη και να δημιουργήσουν ή να προσχωρήσουν σε οργανώσεις παραγωγών με σκοπό την ενίσχυση της οικονομικής και εμπορικής τους κατάστασης.
Τα στρατηγικά σχέδια για την ΚΓΠ για την περίοδο 2023-27 μπορούν να περιλαμβάνουν βοήθεια για την ανάπτυξη αγροτικών επιχειρήσεων και παροχή συμβουλών σχετικά με τον καλύτερο τρόπο για να ξεκινήσουν τη γεωργική τους δραστηριότητα.
Οι γεωργοί νεαρής ηλικίας στην ΕΕ μπορούν να υποβάλουν αίτηση για στήριξη στο πλαίσιο της ΚΓΠ στις διαχειριστικές αρχές, οι οποίες απαριθμούνται στο εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την ΚΓΠ της χώρας τους. Οι περισσότερες χώρες της ΕΕ στηρίζουν την ανανέωση των γενεών μέσω της CISYF στο πλαίσιο άμεσων ενισχύσεων και μέσω πρόσκλησης υποβολής αιτήσεων στο πλαίσιο των ταμείων αγροτικής ανάπτυξης.
Προκειμένου να καταστούν οι αγροτικές περιοχές ελκυστικές για τους νέους, ένας από τους ειδικούς στόχους της ΚΓΠ 2023-27 ενθαρρύνει τις χώρες της ΕΕ να προωθήσουν την απασχόληση, την ανάπτυξη και την τοπική εξέλιξη στις αγροτικές περιοχές που θα δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης και, ως εκ τούτου, θα αποτρέψουν την εγκατάλειψη της υπαίθρου από τους νέους.
Περισσότερες πληροφορίες
Πρωτοβουλία της Επιτροπής και της ΕΤΕπ για τους γεωργούς νεαρής ηλικίας
Τον Απρίλιο του 2019, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσαν χρηματοδότηση ύψους σχεδόν 1 δισ. ευρώ για τους τομείς της γεωργίας και της βιοοικονομίας σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Η δέσμη δανειακών μέτρων της ΕΤΕπ προσέλκυσε το ενδιαφέρον αρκετών ενδιάμεσων φορέων σε διάφορες χώρες της ΕΕ, και οι στόχοι χρηματοδότησης επιτεύχθηκαν σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, παρά την οικονομική ύφεση λόγω της πανδημίας COVID-19. Μέχρι σήμερα (άνοιξη του 2023), το 98 % της χρηματοδότησης έχει υπογραφεί με ενδιάμεσες τράπεζες:
- Γαλλία (375 εκατ. ευρώ για τρεις πράξεις),
- Ιταλία (350 εκατ. ευρώ για τέσσερις πράξεις),
- Ελλάδα (210 εκατ. ευρώ για τέσσερις πράξεις) και
- Κροατία (20 εκατ. ευρώ).
Σημειώθηκε ελαφρά υπέρβαση του ελάχιστου στόχου χρηματοδότησης για τους γεωργούς νεαρής ηλικίας, με ποσοστό 11 % του συνολικού δανεισμού. Επιπλέον, περίπου το 30 % του κονδυλίου διατέθηκε σε πράξεις για τη δράση για το κλίμα.
ΚΓΠ 2023-27: ένας νέος τρόπος εργασίας
Η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) 2023-27 τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2023. Εισάγει μια απλουστευμένη προσέγγιση για να μπορέσει η γεωργία της ΕΕ να ανταποκριθεί στις διαρκώς εξελισσόμενες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες ενός παγκοσμιοποιημένου κόσμου. Το κέντρο βάρους της πολιτικής μετατοπίζεται από τη συμμόρφωση και τους κανόνες στα αποτελέσματα και στις επιδόσεις. Αυτός είναι ο νέος τρόπος εργασίας που περιστρέφεται γύρω από τα εξής:
- 10 κύριοι στόχοι της ΚΓΠ 2023-27, συμπεριλαμβανομένης της ανανέωσης των γενεών, που θέτουν τη βάση για την πολιτική, αντικατοπτρίζοντας τις υψηλές φιλοδοξίες σε επίπεδο ΕΕ για την ΚΓΠ στο σύνολό της·
- στρατηγικά σχέδια για την ΚΓΠ που επιτρέπουν στις χώρες της ΕΕ να αναπτύξουν μια στρατηγική παρέμβασης σύμφωνα με τους 10 κύριους στόχους της ΚΓΠ 2023-27 και τους τομείς παρέμβασής τους.
Κάθε σχέδιο συνδυάζει ευρύ φάσμα στοχευμένων παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών της οικείας χώρας της ΕΕ. Οι παρεμβάσεις αυτές αποφέρουν απτά αποτελέσματα σε σχέση με τους στόχους της ΚΓΠ σε επίπεδο ΕΕ, συμβάλλοντας παράλληλα στις φιλοδοξίες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Διαδικτυακός πίνακας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολόγησε έναν διαδικτυακό πίνακα για την παρουσίαση των στόχων που έχουν τεθεί σε εθνικό επίπεδο από κάθε χώρα της ΕΕ στο οικείο εγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο για την ΚΓΠ, καθώς και των στόχων σε επίπεδο ΕΕ. Ο πίνακας αυτός περιλαμβάνει την ανανέωση των γενεών (R.36) ως έναν από τους 44 «δείκτες αποτελεσμάτων» που καθορίζονται από τη νομοθεσία για την ΚΓΠ και συνδέονται με τους 10 ειδικούς στόχους. Σύμφωνα με τους στόχους, έως και 380 000 γεωργοί νεαρής ηλικίας θα εγκατασταθούν με στήριξη από την ΚΓΠ.
Πηγή: Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης
Οι χώρες της ΕΕ δεν υποχρεούνται να συμπεριλάβουν και τους 44 στόχους στα οικεία εθνικά στρατηγικά σχέδια για την ΚΓΠ. Ο σχεδιασμός των στόχων εξαρτάται από τις ανάγκες και τις προγραμματισμένες δράσεις που αποφασίζονται σε εθνικό επίπεδο.
The Commission launched an online dashboard presenting the targets set at national level by each approved CAP Strategic Plan, as well targets at EU level.
Ορισμός του γεωργού νεαρής ηλικίας
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/2115 σχετικά με τα στρατηγικά σχέδια για την ΚΓΠ καθορίζει τα ελάχιστα αναγκαία κοινά στοιχεία που καθορίζουν τα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό ως «γεωργός νεαρής ηλικίας» σε επίπεδο ΕΕ. Ο ορισμός αυτός περιλαμβάνει τις απαιτήσεις για όλες τις σχετικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο της εισοδηματικής στήριξης (γνωστή επίσης ως «πρώτος πυλώνας») και της αγροτικής ανάπτυξης (γνωστή και ως «δεύτερος πυλώνας»). Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η συνέπεια όταν οι χώρες της ΕΕ επιδιώκουν τον στόχο της ανανέωσης των γενεών στα οικεία στρατηγικά σχέδια για την ΚΓΠ.
Αρχικά, ένας γεωργός νεαρής ηλικίας πρέπει να είναι «γεωργός» σύμφωνα με τον ορισμό που αναφέρεται στο άρθρο 3 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115. Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα ακόλουθα υποχρεωτικά στοιχεία κατά την κατάρτιση του ορισμού τους για τους γεωργούς νεαρής ηλικίας, όπως ορίζεται στο άρθρο 4 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115:
- ο γεωργός νεαρής ηλικίας μπορεί να είναι το πολύ 35-40 ετών (οι χώρες της ΕΕ πρέπει να καθορίσουν το ακριβές ανώτατο όριο ηλικίας),
- ο γεωργός νεαρής ηλικίας πρέπει να είναι «υπεύθυνος της εκμετάλλευσης» (δηλαδή πρέπει να έχει αποτελεσματικό έλεγχο επί της εκμετάλλευσης, και οι χώρες της ΕΕ πρέπει να αναφέρουν λεπτομερώς τις προδιαγραφές),
- ο γεωργός νεαρής ηλικίας πρέπει να διαθέτει κατάλληλη κατάρτιση και/ή δεξιότητες (οι χώρες της ΕΕ πρέπει να αναφέρουν λεπτομερώς τις προδιαγραφές).
Οι νέοι στη γεωργία
Οι γεωργοί ηλικίας κάτω των 40 ετών διαχειρίζονται μόνο το 11 % του συνόλου των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), με τις γυναίκες γεωργούς νεαρής ηλικίας να αντιπροσωπεύουν μόνο το 3 %. Η προσέλκυση νέων στη γεωργία αποτελεί σημαντική πρόκληση.
Πηγή: Eurostat
Αντιμέτωπη με τη γήρανση του γεωργικού πληθυσμού, η ΕΕ εντατικοποιεί τις προσπάθειές της για να ενθαρρύνει τους νέους να στραφούν στη γεωργία:
- Δημιουργία εμπορικά βιώσιμων γεωργικών εκμεταλλεύσεων: η βιωσιμότητα της γεωργίας και της παραγωγής τροφίμων βασίζεται σε νέους, δραστήριους και καλά καταρτισμένους ανθρώπους που βρίσκουν ελκυστική τη διαβίωση σε αγροτικές περιοχές, παραμένουν σε αυτές και ιδρύουν εμπορικά βιώσιμες γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
- Διασφάλιση του εφοδιασμού τροφίμων της Ευρώπης: η στήριξη της επόμενης γενιάς Ευρωπαίων γεωργών όχι μόνο ενισχύει τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της ευρωπαϊκής γεωργίας, αλλά συμβάλλει επίσης στη διασφάλιση του εφοδιασμού τροφίμων της Ευρώπης για τα επόμενα έτη. Οι γεωργοί νεαρής ηλικίας είναι πιθανό να είναι ανοικτοί στην καινοτομία, την αλλαγή και τις νέες τεχνολογίες.
Ορισμένες βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι γεωργοί νεαρής ηλικίας είναι οι εξής:
- δυσκολία πρόσβασης σε γη,
- υψηλές τιμές γης,
- χαμηλή κερδοφορία και δύσκολη πρόσβαση σε πιστώσεις,
- δυσκολία πρόσβασης των γεωργών νεαρής ηλικίας με οικογένεια σε βασικές υπηρεσίες κοινής ωφέλειας (ύδρευση, αποχέτευση, τηλεπικοινωνίες, ευρυζωνική σύνδεση) και υπηρεσίες κοινωνικής στήριξης (υγειονομική περίθαλψη και μακροχρόνια φροντίδα, εκπαιδευτικές υπηρεσίες).
Ως εκ τούτου, η δημιουργία και η ανάπτυξη νέων βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων στον γεωργικό τομέα από γεωργούς νεαρής ηλικίας είναι ουσιαστικής σημασίας για την ανταγωνιστικότητα και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του γεωργικού τομέα της ΕΕ, καθώς και των αγροτικών και απομακρυσμένων περιοχών.
Διευκόλυνση της ψηφιακής μετάβασης στη γεωργία
Οι στόχοι των συστημάτων γεωργικής γνώσης και καινοτομίας (AKIS) είναι η στήριξη της ψηφιακής μετάβασης στη γεωργία, η προώθηση της δρομολόγησης και της ανάπτυξης καινοτόμων έργων, η διάδοση των αποτελεσμάτων τους και η ευρύτερη δυνατή χρήση τους.
Με τις αλλαγές στη γεωργία και τις αγροτικές περιοχές και τον πολλαπλασιασμό των σύγχρονων τεχνολογιών, τα AKIS συνοδεύουν τους γεωργούς κατά τη διαδικασία του ψηφιακού μετασχηματισμού και τους βοηθούν να συμβαδίζουν με τις νέες τεχνολογίες.
