Η κοινή γεωργική πολιτική με μια ματιά

Στόχοι της κοινής γεωργικής πολιτικής

Η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ), η οποία θεσπίστηκε το 1962, είναι σύμπραξη της γεωργίας και της κοινωνίας, της Ευρώπης και των γεωργών της. Στόχοι της είναι:

• η στήριξη των γεωργών και η βελτίωση της γεωργικής παραγωγικότητας, με την εξασφάλιση σταθερής προσφοράς τροφίμων σε προσιτές τιμές·
• η διασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης για τους γεωργούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης·
• η συμβολή στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων·
• η διατήρηση των αγροτικών περιοχών και των τοπίων σε όλη την ΕΕ·
• να διατηρηθεί ζωντανή η αγροτική οικονομία με την προώθηση της απασχόλησης στους τομείς της γεωργίας και των γεωργικών προϊόντων διατροφής και σε συναφείς τομείς.

Η ΚΓΠ είναι κοινή πολιτική για όλες τις χώρες της ΕΕ. Η διαχείριση και χρηματοδότησή της ασκείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο από τους πόρους του προϋπολογισμού της ΕΕ.

ΚΓΠ 2023-27

Για να εδραιωθεί ο ρόλος της ευρωπαϊκής γεωργίας στο μέλλον, η ΚΓΠ εξελίχθηκε με την πάροδο των ετών ώστε να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες οικονομικές συνθήκες και στις απαιτήσεις και ανάγκες των πολιτών.

Η ΚΓΠ 2023-27 τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2023. Η στήριξη προς τους γεωργούς και τους ενδιαφερόμενους φορείς της υπαίθρου στις 27 χώρες της ΕΕ βασίζεται στο νομικό πλαίσιο της ΚΓΠ για την περίοδο 2023-27 και στις επιλογές που περιγράφονται λεπτομερώς στα στρατηγικά σχέδια για την ΚΓΠ, τα οποία εγκρίθηκαν από την Επιτροπή. Τα εγκεκριμένα σχέδια έχουν σχεδιαστεί για να συμβάλουν σημαντικά στις φιλοδοξίες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα.

Η ΚΓΠ στην πράξη

Η γεωργία διαφέρει από πολλούς άλλους τομείς, διότι παρουσιάζει τις παρακάτω ιδιαιτερότητες:

• παρά τη σημασία της παραγωγής τροφίμων, το εισόδημα των γεωργών είναι περίπου 40 % χαμηλότερο σε σύγκριση με το μη γεωργικό εισόδημα·
• η γεωργία εξαρτάται περισσότερο από τις καιρικές συνθήκες και το κλίμα, σε σύγκριση με πολλούς άλλους τομείς·
• υπάρχει ένα αναπόφευκτο χρονικό κενό μεταξύ της ζήτησης των καταναλωτών και της δυνατότητας των γεωργών να καλύψουν τη ζήτηση — η καλλιέργεια μεγαλύτερης ποσότητας σιταριού ή η παραγωγή μεγαλύτερης ποσότητας γάλακτος, αναπόφευκτα, απαιτεί κάποιο χρόνο.

Οι γεωργοί πρέπει να φροντίζουν να είναι οικονομικά αποδοτικοί και ταυτόχρονα οφείλουν να εργάζονται με βιώσιμο και φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο για να διατηρούν τα εδάφη μας και τη βιοποικιλότητα.

Οι επιχειρηματικές αβεβαιότητες και ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος της γεωργίας δικαιολογούν τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει ο δημόσιος τομέας για τους γεωργούς μας. Η ΚΓΠ αναλαμβάνει δράση με τα ακόλουθα μέτρα:

• εισοδηματική στήριξη μέσω άμεσων ενισχύσεων, που εξασφαλίζει τη σταθερότητα του εισοδήματος και αμείβει τους γεωργούς για τις φιλικές προς το περιβάλλον γεωργικές πρακτικές και την παροχή δημόσιων υπηρεσιών που υπό κανονικές συνθήκες δεν πληρώνουν οι αγορές, όπως η φροντίδα της υπαίθρου·
• μέτρα για την αγορά, με σκοπό την αντιμετώπιση δυσχερειών της αγοράς, όπως, η απότομη πτώση της ζήτησης λόγω κινδύνου για την υγεία, ή η πτώση των τιμών λόγω προσωρινής πλεονασματικής προσφοράς στην αγορά·
• μέτρα αγροτικής ανάπτυξης με εθνικά και περιφερειακά προγράμματα για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών και προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι αγροτικές περιοχές.

Χρηματοδότηση της ΚΓΠ

Το επίπεδο στήριξης των γεωργών της ΕΕ από τον συνολικό προϋπολογισμό της ΕΕ αντικατοπτρίζει τις πολυάριθμες μεταβλητές που σχετίζονται με τη διασφάλιση της συνεχούς πρόσβασης σε υψηλής ποιότητας τρόφιμα, όπου περιλαμβάνονται η εισοδηματική στήριξη των γεωργών, η δράση για την κλιματική αλλαγή και η διατήρηση δυναμικών αγροτικών κοινοτήτων.

Η ΚΓΠ χρηματοδοτείται από δύο ταμεία που αποτελούν μέρος του προϋπολογισμού της ΕΕ:

• το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) παρέχει άμεση βοήθεια χρηματοδοτώντας μέτρα στήριξης της αγοράς·
• το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) χρηματοδοτεί την αγροτική ανάπτυξη.

Η διαχείριση των πληρωμών πραγματοποιείται σε εθνικό επίπεδο από κάθε χώρα της ΕΕ. Οι πληροφορίες σχετικά με τους αποδέκτες των πληρωμών της ΚΓΠ δημοσιεύονται από κάθε χώρα, σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τη διαφάνεια.

Σχετικές πληροφορίες

Χρηματοδότηση της ΚΓΠ

Κύκλος ζωής του ετήσιου προϋπολογισμού της ΕΕ

Προϋπολογισμός της ΕΕ

Τα οφέλη της ΚΓΠ

Η ΚΓΠ ορίζει τις προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν στους γεωργούς να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς το κοινωνικό σύνολο, ως εξής:

Παραγωγή τροφίμων

• Υπάρχουν περίπου 10 εκατομμύρια γεωργικές εκμεταλλεύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και 17 εκατομμύρια άτομα εργάζονται σε τακτική βάση στον συγκεκριμένο τομέα. Παράγουν μια εντυπωσιακή ποικιλία άφθονων, οικονομικά προσιτών, ασφαλών και ποιοτικών προϊόντων.
• Η ΕΕ είναι γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο για τις διατροφικές και γαστρονομικές της παραδόσεις και είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και καθαρούς εξαγωγείς γεωργικών προϊόντων διατροφής παγκοσμίως. Λόγω των εξαιρετικών γεωργικών της πόρων, η ΕΕ θα μπορούσε και πρέπει να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας στον κόσμο γενικότερα.

Ανάπτυξη αγροτικών κοινοτήτων

• Στην ύπαιθρό μας, με τους πολύτιμους φυσικούς πόρους της, υπάρχουν πολλές θέσεις εργασίας που συνδέονται με τη γεωργία. Οι αγρότες χρειάζονται μηχανήματα, κτίρια, καύσιμα, λιπάσματα και υγειονομική περίθαλψη για τα ζώα τους, και αυτοί οι τομείς είναι επίσης γνωστοί ως «προηγούμενου σταδίου».
• Άλλα άτομα απασχολούνται σε δραστηριότητες «επόμενου σταδίου», όπως η προετοιμασία, η επεξεργασία και η συσκευασία τροφίμων, καθώς και η αποθήκευση τροφίμων, η μεταφορά και το λιανικό εμπόριο. Ο γεωργικός τομέας και ο τομέας των τροφίμων παρέχουν σχεδόν 40 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην ΕΕ.
• Για να λειτουργούν αποτελεσματικά και να παραμείνουν σύγχρονοι και παραγωγικοί, οι γεωργοί και οι τομείς του επόμενου και του προηγούμενου σταδίου χρειάζονται άμεση πρόσβαση στις πλέον πρόσφατες πληροφορίες για τα γεωργικά ζητήματα, τις γεωργικές μεθόδους και τις εξελίξεις της αγοράς. Την περίοδο 2014-20, οι πόροι της ΚΓΠ διοχετεύτηκαν στην παροχή τεχνολογιών υψηλής ταχύτητας, βελτιωμένων διαδικτυακών υπηρεσιών και υποδομών σε 18 εκατομμύρια πολίτες αγροτικών περιοχών —ποσοστό που αντιστοιχεί στο 6,4 % του αγροτικού πληθυσμού της ΕΕ.

Περιβαλλοντικά βιώσιμη γεωργία

• Οι γεωργοί έχουν να αντιμετωπίσουν μια διπλή πρόκληση: να παράγουν τρόφιμα και ταυτόχρονα να προστατεύουν τη φύση και να διαφυλάσσουν τη βιοποικιλότητα. Η συνετή χρήση των φυσικών πόρων είναι θεμελιώδους σημασίας για την παραγωγή τροφίμων και την ποιότητα της ζωής μας —σήμερα, στο μέλλον και για τις επόμενες γενιές.

Βασικοί συντελεστές της ΚΓΠ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαβουλεύεται τακτικά με τις ομάδες διαλόγου της κοινωνίας των πολιτών και τις γεωργικές επιτροπές για την καλύτερη δυνατή διαμόρφωση της νομοθεσίας και των πολιτικών που διέπουν τη γεωργία. Ομάδες ειδικών παρέχουν στοιχεία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως η ειδική ομάδα για τις γεωργικές αγορές που ενημερώνει σχετικά με τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.

Η Επιτροπή διενεργεί εκτιμήσεις επιπτώσεων κατά τον σχεδιασμό, την προετοιμασία και την πρόταση νέας ευρωπαϊκής νομοθεσίας, εξετάζοντας την ανάγκη ανάληψης δράσης από την ΕΕ και τις πιθανές επιπτώσεις των διαθέσιμων λύσεων. Οι εκτιμήσεις αυτές αποτελούν βασικό μέρος του θεματολογίου της ΕΕ για τη βελτίωση της νομοθεσίας. Εκτιμήσεις επιπτώσεων για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη πραγματοποιήθηκαν το 2003 («Ενδιάμεση επανεξέταση»), το 2008 [«Διαγνωστικός έλεγχος» – SEC(2008) 1885], το 2011 [«Η ΚΓΠ με χρονικό ορίζοντα το 2020» – SEC(2011) 1153 final] και το 2018 [«Στήριξη των στρατηγικών σχεδίων μετά το 2020» – SWD(2018) 301 final].

Το Ελεγκτικό Συνέδριο της ΕΕ διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην εποπτεία των γεωργικών δαπανών.

Η Επιτροπή δημοσιεύει τακτικά εκθέσεις για την κοινή γνώμη (γνωστές ως έρευνες του Ευρωβαρόμετρου) σχετικά με τις απόψεις των Ευρωπαίων για τη γεωργία και την ΚΓΠ. Οι έρευνες του Ευρωβαρόμετρου, που διεξάγονται σε όλες τις χώρες της ΕΕ, παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη γνώμη των πολιτών για την ΚΓΠ, και ειδικότερα, πόσο ενήμεροι είναι για τη στήριξη που παρέχει η ΚΓΠ, τις επιδόσεις της και τη σημασία της, καθώς και για θέματα σχετικά με την ποιότητα, το περιβάλλον και πολλά άλλα.

Αξιολόγηση της ΚΓΠ

Αξιολόγηση της ΚΓΠ 2023-27

Σύμφωνα με τις απαιτήσεις διαφάνειας και παρακολούθησης, η Επιτροπή κατάρτισε έναν διαδικτυακό πίνακα που παρουσιάζει τους στόχους που έχουν καθοριστεί σε εθνικό επίπεδο από κάθε χώρα της ΕΕ στο οικείο εγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο για την ΚΓΠ. 

Η νομοθεσία για την ΚΓΠ περιλαμβάνει 44 «δείκτες αποτελεσμάτων», οι οποίοι συνδέονται με ειδικούς στόχους. Δεν χρειάζεται να συμπεριληφθούν και οι 44 στόχοι σε κάθε στρατηγικό σχέδιο για την ΚΓΠ. Οι στόχοι λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες και τα σχεδιαζόμενα μέτρα που αποφασίζονται σε εθνικό επίπεδο. 

Αξιολόγηση της ΚΓΠ 2014-20

Η Επιτροπή αξιολογεί την ΚΓΠ μέσω του κοινού πλαισίου παρακολούθησης και αξιολόγησης (ΚΠΠΑ).

Στόχος του ΚΠΠΑ είναι να προβάλει τα επιτεύγματα της ΚΓΠ την περίοδο 2014-20 και να βελτιώσει την αποτελεσματικότητά της μέσω των δεικτών ΚΓΠ.

Νομική βάση

Η νομική βάση της κοινής γεωργικής πολιτικής καθορίζεται στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ΚΓΠ 2023-27 καλύπτεται από τρεις κανονισμούς, οι οποίοι εφαρμόζονται εν γένει από την 1η Ιανουαρίου 2023:

• τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/2116 σχετικά με τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της κοινής γεωργικής πολιτικής και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013·
• τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/2115 σχετικά με τη θέσπιση κανόνων για τη στήριξη των εθνικών στρατηγικών σχεδίων για την ΚΓΠ και την κατάργηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 και 1307/2013·
• τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/2117 σχετικά με την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των αγορών γεωργικών προϊόντων, του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων, του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 251/2014 σχετικά με τις γεωγραφικές ενδείξεις των αρωματισμένων αμπελοοινικών προϊόντων και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 228/2013 για τον καθορισμό μέτρων για τη γεωργία στις εξόχως απόκεντρες περιοχές της ΕΕ.

Οι ακόλουθοι τέσσερις κανονισμοί καθορίζουν τα διάφορα πεδία δραστηριότητας της ΚΓΠ 2014-20:

• κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1307/2013 περί θεσπίσεως κανόνων για άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς·
• κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των αγορών γεωργικών προϊόντων·
• κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης·
• κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 σχετικά με τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της ΚΓΠ.

Για το διάστημα 2021-22, ίσχυε ένας μεταβατικός κανονισμός [κανονισμός (ΕΕ) 2020/2220], ο οποίος καθόριζε όρους για την παροχή στήριξης από τα ταμεία ΕΓΤΕ και ΕΓΤΑΑ το συγκεκριμένο διάστημα, παρατείνοντας και τροποποιώντας διατάξεις που περιέχονται σε προηγούμενους κανονισμούς. Παρέμεινε σε ισχύ μέχρι την έναρξη ισχύος της νέας ΚΓΠ.

Υπεύθυνη για τη διαχείριση της ΚΓΠ είναι η Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Επιτροπής. Μπορεί να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικές πράξεις για την εφαρμογή της κοινής γεωργικής πολιτικής.

Σχετικές πληροφορίες

Ευρετήριο της ισχύουσας νομοθεσίας

Η νομοθετική διαδικασία της ΕΕ με απλά λόγια