Skip to main content
Agriculture and rural development

Inkomenssteun voor boeren

Overzicht van de rechtstreekse betalingen voor boeren.

Waarom en hoe krijgen boeren inkomenssteun?

De Europese Unie verleent boeren inkomenssteun in de vorm van “rechtstreekse betalingen” om:

  • als vangnet te dienen en de landbouw rendabeler te maken;
  • te zorgen dat er in Europa voldoende voedsel is;
  • hen te helpen veilig, gezond en betaalbaar voedsel te produceren;
  • hen te belonen voor zaken waarvoor de markt hen niet betaalt, maar die wel het algemeen belang dienen, zoals de zorg voor landschap en milieu.

Boeren krijgen meestal inkomenssteun op basis van de bedrijfsomvang in hectares. Alle EU-landen moeten een basisbetaling, een vergroeningspremie (als beloning voor duurzame landbouwmethoden) en een premie voor jonge landbouwers geven. Dit zijn verplichte betalingen voor alle EU-landen.

Daarnaast mogen EU-landen ervoor kiezen om voor specifieke landbouwsectoren of -types nog andere betalingen aan te bieden. Zo zijn er speciale steunregelingen voor kleine en middelgrote landbouwbedrijven, jonge boeren, boeren in gebieden met natuurlijke beperkingen en voor sectoren die in moeilijkheden verkeren.

Nieuw GLB: 2023-2027

In juni 2021 is na uitgebreide onderhandelingen tussen het Europees Parlement, de Raad van de EU en de Europese Commissie overeenstemming bereikt over de hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB). Dat akkoord is op 2 december 2021 formeel goedgekeurd en het nieuwe GLB gaat op 1 januari 2023 van start.

Met het nieuwe GLB verandert het bestaande stelsel van inkomenssteun. De financiële steun voor boeren en werknemers in de EU wordt eerlijker verdeeld. Conform de GLB-overgangsverordening blijven de huidige inkomensondersteunende maatregelen tot 2023 bestaan.

Zie ook:

De basisbetaling

Vergroening

Jonge boeren

Andere vrijwillige steunregelingen

Brochure “Het GLB: Rechtstreekse betalingen aan landbouwers 2015-20”

Alleen steun bij naleving van de regels

De EU koppelt het grootste deel van de inkomenssteun voor boeren aan twee hoofdcriteria:

  • het aantal verbouwde hectares, niet de geproduceerde hoeveelheden. Boeren moeten inspelen op de vraag om meer winst te maken. Door de betalingen niet meer aan de productie te koppelen, worden “voedselbergen” zoals aan het eind van de jaren 1970 en 1980 voorkomen;
  • respect voor het milieu, de gezondheid van planten en de gezondheid en het welzijn van dieren, wat bijdraagt tot duurzame landbouw. Dit wordt het “randvoorwaardensysteem” genoemd. Voldoen de boeren niet aan de EU-regels, dan kunnen hun betalingen worden verlaagd of helemaal worden stopgezet.

Zie ook:

Randvoorwaardensysteem

Waarom eigenlijk inkomenssteun?

Het gemiddelde boereninkomen blijft duidelijk achter bij de gemiddelde inkomens in de rest van de EU-economie.

Een boerderij runnen is een riskante en vaak ook kostbare zaak. De landbouw is sterker afhankelijk van weer en klimaat dan andere sectoren. Boeren kunnen niet onmiddellijk inspelen op veranderingen in de vraag van de consument. Het verbouwen van meer tarwe of het produceren van meer melk gaat niet van de ene dag op de andere en vraagt grote investeringen. 

De boeren in de EU staan onder druk van de groeiende wereldhandel in voedingsproducten en de liberalisering van de handel. De ontwikkelingen op de wereldmarkten vergroten de concurrentie, maar creëren ook nieuwe kansen voor de Europese agrovoedingssector. Door de globalisering en de schommelingen in vraag en aanbod fluctueren de landbouwprijzen de laatste jaren meer dan vroeger. Dat is voor boeren een groot probleem.

Die onzekerheid in de landbouw rechtvaardigt dat de overheid boeren een vangnet biedt.

De praktijk

Elk jaar moeten de boeren een steunaanvraag indienen waarin zij aangifte doen van hun landbouwareaal. 

Hoewel de regels voor inkomenssteun op EU-niveau zijn vastgesteld, is de toepassing ervan op het terrein in handen van de afzonderlijke EU-landen. De nationale overheden zijn verantwoordelijk voor het beheer en de controle van de inkomenssteun aan boeren in hun eigen land (“gedeeld beheer”).

Binnen de grenzen van het rechtskader van de EU beschikt elk land over een zekere marge bij de toekenning van deze betalingen. Zo kan het rekening houden met de specifieke omstandigheden in de eigen landbouw, die van land tot land sterk kunnen verschillen. In overeenstemming met de EU-transparantieregels moeten de nationale overheden de namen publiceren van boeren die GLB-betalingen krijgen.

Zie ook:

EU-transparantieregels

Steunvoorwaarden

Boeren krijgen alleen inkomenssteun als ze de voorwaarden in acht nemen.

In de regel moeten boeren aan een aantal criteria voldoen:

  • hun bedrijf moet in de EU gelegen zijn;
  • om inkomenssteun te krijgen, moet aan bepaalde minimumeisen worden voldaan. Ze krijgen alleen steun als ze recht hebben op meer dan 100 tot 500 euro inkomenssteun (afhankelijk van het EU-land) en/of het subsidiabele areaal meer dan 0,3 tot 5 ha bedraagt;
  • ze moeten aan landbouw doen (d.w.z. akkerbouw, veeteelt en dergelijke) op de landbouwgrond (waaronder akkers, blijvende teelten en blijvend grasland) waarover ze beschikken, of deze grond in goede staat houden;
  • ze moeten voldoen aan de definitie van “actieve landbouwer”. Het nieuwe GLB bevat een definitie van “actieve landbouwer” die ruimte biedt voor een flexibele invulling van dit begrip (minimale landbouwactiviteit, niet-subsidiabele economische activiteiten, deeltijdboeren en boeren met aanvullende inkomstenbronnen – dit alles in samenhang met minder administratieve druk);
  • in EU-landen met de basisbetalingsregeling moet een boer over betalingsrechten beschikken die recht geven op ontkoppelde inkomenssteun.

Zie ook:

EU-regels voor inkomenssteun voor boeren

24 OKTOBER 2018
Eligibility for income support
English
(157.79 KB - PDF)
Downloaden
27 SEPTEMBER 2018
Active Farmer - Decisions taken by Member States following the entry into force of the omnibus regulation - April 2018
English
(518.6 KB - PDF)
Downloaden

Steunpercentage

Er zijn in de EU bijna 6,3 miljoen boeren die inkomenssteun ontvangen. Vaak gaat het om een aanzienlijk deel van hun totale inkomen. Gemiddeld over de laatste tien jaar bedraagt het percentage bijna 50%.

Het niveau van inkomenssteun kan van bedrijf tot bedrijf, van land tot land en van regio tot regio fors verschillen.

De EU past onder de naam “externe convergentie” een mechanisme toe dat de inkomenssteun per hectare in elk land geleidelijk naar boven of naar beneden bijstelt om zo dichter bij het EU-gemiddelde te komen.

Op dit moment betekent dit dat in EU-landen waar de gemiddelde betaling minder dan 90% van het EU-gemiddelde bedraagt, deze wordt verhoogd met een derde van het verschil tussen hun huidige percentage en 90% van het EU-gemiddelde. In landen waar de gemiddelde betaling hoger is dan het EU-gemiddelde, worden de bedragen juist naar beneden bijgesteld.

In het nieuwe GLB, dat in januari 2023 van start gaat, zullen de EU-landen waar de gemiddelde betaling minder dan 90 % van het EU-gemiddelde bedraagt, hun budget zien stijgen met maximaal de helft van het verschil tussen hun huidige percentage en 90% van het EU-gemiddelde. De betalingen bedragen ten minste 200 euro/ha in 2022 en stijgen tot 215 euro/ha in 2027.

Wat kost het?

In 2018 kostte de inkomenssteun de EU-begroting 41,74 miljard euro. De steun kwam ten laste van het budget voor het gemeenschappelijk landbouwbeleid.

Zie ook:

Het GLB in een oogopslag: hoe het gefinancierd wordt

Rechtsgrondslag

De volgende regelgeving is van toepassing op de EU-inkomenssteun:

Documents

17 MEI 2023
Decisions taken by Member States for direct payments 2015-21 – June 2021
English
(1.07 MB - PDF)
Downloaden
6 JANUARI 2023
Summary report on the implementation of direct payments (except greening) in claim year 2020
English
(1.18 MB - PDF)
Downloaden
23 JULI 2021
Summary report on the implementation of direct payments (except greening) in claim year 2019
English
(1.82 MB - PDF)
Downloaden
2 JULI 2020
Summary report on the implementation of direct payments (except greening) in claim year 2018
English
(1.84 MB - PDF)
Downloaden
16 SEPTEMBER 2019
Summary report on the implementation of direct payments (except greening) in claim year 2017
English
(2.06 MB - PDF)
Downloaden
15 MEI 2019
Decisions taken by Member States for direct payments 2015-20 – December 2018
English
(3.72 MB - PDF)
Downloaden
27 SEPTEMBER 2018
Direct payments: Financial mechanisms in the new system – 2013 CAP reform (June 2016)
English
(1.2 MB - PDF)
Downloaden
27 SEPTEMBER 2018
Decisions taken by Member States for direct payments 2015-20 – June 2016
English
(2.09 MB - PDF)
Downloaden
27 SEPTEMBER 2018
Summary report on the implementation of direct payments in claim year 2016
English
(1.95 MB - PDF)
Downloaden
27 SEPTEMBER 2018
Summary report on the implementation of direct payments for claim year 2015
English
(1.91 MB - PDF)
Downloaden
24 OKTOBER 2018
Direct payments post 2014 – decisions taken by Member States by 1 August 2014
English
(1.57 MB - PDF)
Downloaden