Een nieuwe aanpak

Het nieuwe GLB is een modern beleid, met een sterke nadruk op resultaten en prestaties.

Tien specifieke doelstellingen

Het beleid is gericht op tien specifieke doelstellingen, gekoppeld aan gemeenschappelijke EU-doelstellingen voor sociale, ecologische en economische duurzaamheid in de landbouw en in plattelandsgebieden.

Nationale strategische plannen

Alle EU-landen zullen op nationaal niveau strategische GLB-plannen uitwerken waarin zij uiteenzetten hoe middelen voor inkomenssteun, plattelandsontwikkeling en marktmaatregelen zullen worden verdeeld. Bij het opstellen van hun strategische plannen zullen de EU-landen bijdragen aan de tien specifieke doelstellingen via een reeks brede beleidsmaatregelen van de Commissie. De maatregelen kunnen worden aangepast aan nationale behoeften en vermogens.

Nadruk op prestaties en resultaten

De GLB-wetgeving legt een reeks gemeenschappelijke indicatoren vast als onderdeel van een nieuw kader voor prestaties, monitoring en evaluatie. Deze indicatoren worden via jaarlijkse prestatieverslagen en een tweejaarlijkse prestatie-evaluatie van de strategische GLB-plannen opgevolgd, ter beoordeling van de voortgang van de EU-landen bij het bereiken van hun streefcijfers en de GLB-doelstellingen.

Belangrijkste hervormingsgebieden

Het nieuwe GLB omvat een aantal beleidshervormingen om de transitie naar duurzame land- en bosbouw in de EU te ondersteunen.

Een groener GLB

Dankzij de steun van het nieuwe GLB zal de landbouw een veel grotere bijdrage leveren aan de Europese Green Deal-doelstellingen:

• meer groene ambitie: de GLB-plannen zullen aansluiten bij de milieu- en klimaatwetgeving. Alle EU-landen worden verplicht zich ambitieuzer op te stellen op het gebied van milieu- en klimaatactie dan in de vorige programmeringsperiode (geen “terugval”). Ze zullen hun strategische GLB-plan moeten aanpassen wanneer de klimaat- en milieuwetgeving wijzigt;
• bijdragen aan de Green Deal-doelstellingen: de nationale strategische GLB-plannen zullen bijdragen tot de doelstellingen van de Green Deal (in de GLB-aanbevelingen worden de verwachte bijdragen uiteengezet);
• versterkte conditionaliteit: betalingen aan GLB-begunstigden zullen worden gekoppeld aan een strengere reeks voorwaarden. Zo zal op elk landbouwbedrijf ten minste 3% van het bouwland worden bestemd voor biodiversiteit en niet-productieve elementen, met de mogelijkheid om via ecoregelingen steun te ontvangen en zo een niveau van 7% te bereiken. Drasland en veengebieden zullen ook worden beschermd.
• ecoregelingen: ten minste 25% van het budget voor rechtstreekse betalingen is bestemd voor ecoregelingen. Zo worden niet alleen klimaat- en milieuvriendelijke landbouwpraktijken en -benaderingen (zoals biologische landbouw, agro-ecologie, koolstoflandbouw enz.) sterker gestimuleerd, maar ook verbeteringen op het gebied van dierenwelzijn;
• plattelandsontwikkeling: ten minste 35% van de middelen zal gaan naar klimaat-, biodiversiteits-, milieu- en dierenwelzijnsmaatregelen;
• operationele programma's: in de groente- en fruitsector zal in de operationele programma’s ten minste 15% van de uitgaven bestemd zijn voor milieuzorg (tegenover 10% in de huidige programmeringsperiode);
• klimaat en biodiversiteit: 40 % van het GLB-budget zal klimaatgerelateerd moeten zijn en sterk moeten bijdragen aan de algemene doelstelling om tegen het einde van de looptijd van het meerjarig financieel kader (MFK) van de EU 10% van de EU-begroting te besteden aan biodiversiteitsdoelstellingen.

Een eerlijker GLB

Het nieuwe GLB ondersteunt degenen die er het meest behoefte aan hebben:

• herverdeling van de inkomenssteun: de EU-landen moeten ten minste 10% van hun rechtstreekse betalingen besteden aan het instrument voor de herverdeling van de inkomenssteun, om beter tegemoet te komen aan de inkomensbehoeften van kleine en middelgrote landbouwbedrijven.
• actieve landbouwers: volgens de nieuwe wetgeving stellen de EU-landen een verplichte maar flexibele definitie van “actieve landbouwer” vast, met vermelding van het niveau van de ondernomen activiteiten. Alleen actieve landbouwers kunnen bepaalde EU-steun krijgen;
• sociale conditionaliteit: bepaalde EU-arbeidsnormen respecteren zal verplicht zijn om GLB-betalingen te ontvangen, wat voor begunstigden een stimulans zal vormen om de arbeidsomstandigheden op landbouwbedrijven te verbeteren;
• convergentie van betalingen: in het nieuwe GLB zal de inkomenssteun meer worden gelijkgetrokken, zowel binnen de afzonderlijke EU-landen als tussen de EU-landen;
• ondersteuning van jonge landbouwers: de EU-landen zullen ten minste 3% van hun budget voor rechtstreekse betalingen moeten uitgeven aan jonge landbouwers, in de vorm van inkomenssteun, investeringssteun of startpremies;
• beter genderevenwicht: gendergelijkheid en meer participatie van vrouwen in de landbouw maken voor het eerst deel uit van de doelstellingen van de strategische GLB-plannen. De EU-landen moeten deze vraagstukken in kaart brengen en de vastgestelde uitdagingen aanpakken.

Sterker concurrentievermogen

Het nieuwe GLB zal de positie van landbouwers in de toeleveringsketen versterken en het concurrentievermogen van de agrovoedingssector verbeteren:

• betere onderhandelingspositie: de nieuwe regels zullen de samenwerking tussen producenten stimuleren. Zo worden landbouwers aangemoedigd om samen te werken en kunnen ze tegenwicht bieden op de markt;
• marktgerichtheid: het nieuwe GLB behoudt de algemene marktgerichtheid van de vorige hervormingen en moedigt landbouwbedrijven in de EU aan om het aanbod af te stemmen op de vraag in Europa en daarbuiten;
• crisisreserve: om toekomstige crisissen het hoofd te bieden, bevat het hervormde GLB een nieuwe financiële reserve van ten minste €450 miljoen per jaar;
• steun voor de wijnsector: er zijn specifieke regels overeengekomen om de wijnsector beter te ondersteunen.

Een robuust budget

Het GLB zal blijven genieten van een robuust langetermijnbudget.

Financiering van het GLB

Voor de periode 2021-2027 is €387 miljard toegewezen aan het GLB. Dit bedrag komt uit twee verschillende fondsen: het Europees Landbouwgarantiefonds (ELGF), dat €291,1 miljard bedraagt (in lopende prijzen); en het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling (Elfpo), ter waarde van €95,5 miljard.

NextGenerationEU

Het Elfpo-budget omvat ook €8 miljard uit NextGenerationEU. Met dat bedrag zullen plattelandsgebieden de structurele veranderingen kunnen maken die nodig zijn om de doelstellingen van de Europese Green Deal en de digitale transitie te halen.

Overdrachten tussen toewijzingen

De EU-landen mogen tot 25% van hun GLB-toewijzingen overdragen van rechtstreekse betalingen naar plattelandsontwikkeling of omgekeerd. Zo kunnen ze hun beleid beter afstemmen op de prioriteiten van hun landbouwsector. De lidstaten kunnen extra flexibel zijn voor specifieke thema’s, zoals milieu, klimaat, jonge boeren of – als die onder het gemiddelde liggen – hogere rechtstreekse betalingen.

Kennis, onderzoek en innovatie

Onderzoek, kennisuitwisseling en innovatie bevorderen zal van essentieel belang zijn voor een slimme en duurzame landbouwsector.

Als onderdeel van haar verbintenis om onderzoek en innovatie in de landbouw te ondersteunen, heeft de Commissie voorgesteld om €10 miljard van het Horizon Europa-programma te reserveren voor projecten rond voedsel, landbouw, plattelandsontwikkeling en de bio-economie.

Het hervormde GLB zal baat hebben bij deze verhoogde investeringen. Er zal gebruik worden gemaakt van sterkere kennis- en innovatiesystemen voor de landbouw (AKIS) om de ontwikkeling van innovatieprojecten te stimuleren, de resultaten ervan te verspreiden en een zo breed mogelijk gebruik ervan aan te moedigen. Bedrijfsadviesdiensten voor de landbouw zullen een belangrijk instrument zijn voor het delen van nieuwe kennis en ideeën.

Rechtsgrondslag

Het nieuwe GLB is vastgelegd in drie verordeningen, die op 1 januari 2023 van toepassing worden.

• De horizontale verordening
• Verordening strategische GLB-plannen
• Verordening gemeenschappelijke marktordening

Voor de jaren 2021 en 2022 bestaat er een overgangsverordening om de kloof tussen de huidige en de nieuwe wetgeving te overbruggen.