Al eeuwenlang wordt in een dorp in het noordoosten van Litouwen onder de naam Daujėnų naminė duona BGA een heerlijk donker roggebrood gemaakt.
Elk brood is thuis gebakken en staat borg voor een pure beleving van smaak en traditie, die te danken is aan generaties van thuisbakkers.
Oorsprong
De naam Daujėnų naminė duona (zelfgebakken brood uit Daujėnai”) weerspiegelt de nederige oorsprong van deze traditionele broodsoort.
De traditie in het dorp Daujėnai om roggebrood te bakken dateert van de 17e eeuw of misschien al eerder. Elk brood werd thuis gemaakt, op basis van recepten en met technieken die al generaties lang door de dorpsvrouwen in ere werden gehouden.
Behalve kennis en vaardigheid werd ook traditioneel broodbakgerei doorgegeven, zoals molenstenen voor het malen van graan, eiken bakken voor het kneden en laten rijzen van het deeg, en broodovens van klei voor het bakken. Elk gezin behield zijn eigen kneedbakken, die doortrokken waren van de zuurdesemresten van eerder bereid deeg. Door steeds weer dezelfde bakken te gebruiken, zorgde elk gezin ervoor dat de zuurte en de smaak door de jaren heen behouden bleven.
Hoewel elk gezin dagelijks niet meer brood bakte dan het zelf nodig had, bakte men bij speciale gelegenheden en feestelijkheden zoals bruiloften, doopsels en verjaardagen ook een aantal rijk versierde broden als symbool voor de kracht van het gezin en voor trouw, vruchtbaarheid en bescheidenheid.
Tegen het einde van de twintigste eeuw nam de reputatie van Daujėnai-roggebrood een hoge vlucht. De productie nam toe om aan de stijgende vraag te voldoen. Het brood werd gepresenteerd op tentoonstellingen en handelsbeurzen in Litouwen en daarbuiten, en wist tal van prijzen en onderscheidingen in de wacht te slepen.
Ondanks die groeiende populariteit heeft de productie van Daujėnų naminė duona nooit de familiekeukens verlaten. De broden van vandaag worden nog steeds thuis gemaakt door nakomelingen van dezelfde families die het brood al van generatie op generatie bakken.
Als erkenning van zijn ambachtelijke en erfgoedkwaliteiten is Daujėnų naminė duona in 2014 toegevoegd aan de lijst van producten met een beschermde geografische aanduiding van de Europese Unie.
Productie
Alle stappen in de productie van Daujėnų naminė duona BGA vinden plaats in de gemeente Daujėnai in het district Panevėžys in het noordoosten van Litouwen.
De kenmerkende eigenschappen van het brood zijn te danken aan de traditionele bereidingswijze, die in de loop der tijd nauwelijks is veranderd en waarbij handwerk, aandacht voor details, ervaring en kennis voorop staan.
Eerst wordt het deeg gemaakt door gezeefd roggemeel te mengen met water, suiker, zout en karwijzaad. Daarna laat men het deeg een tijd in eikenhouten bakken rusten zodat het spontaan begint te gisten. Veel van die kneedbakken zijn helemaal van eikenhout, andere hebben alleen een eiken bodem en wanden. Elke keer neemt het hout dan een beetje broodzuur op, dat weer als natuurlijk gist dient en het brood ook zijn typische smaak bezorgt. Veel broodmakers gebruiken eiken bakkersgerei dat al meer dan een eeuw lang van generatie op generatie is doorgegeven.
Na het kneden vormen de broodmakers het deeg met de hand tot ovale of rechthoekige broden met een gewicht van 4 tot 10 kg. Die worden vervolgens boven hete as of in een haardoven gebakken tot de korst donkerbruin is en aan de bovenkant niet meer dan 6 mm en aan de onderkant hoogstens 4 mm dik is.
Dan wordt het brood uit de oven gehaald, waarna het minstens twaalf uur moet afkoelen. Pas op de dag na het bakken bereikt het brood zijn volle smaak, die het tot twee weken behoudt dankzij het gedesemde roggemeel dat het brood langer smakelijk en fris houdt.
Het eindproduct is een brood dat gekenmerkt wordt door een aangenaam, rijk aroma met een zoetzure smaak. Onder de donkere korst zit een lichtbruin kruim, met een poreuze en veerkrachtige structuur, en doorspekt met karwijzaad. De gewone broden zijn glad, maar de feestbroden zijn voorzien van speciale opschriften, versieringen of bloemmotieven die van stukken roggedeeg zijn gemaakt.
Meer informatie
Daujėnų naminė duona BGA – wettelijke specificaties