Een ecologisch duurzaam GLB

Ecologische duurzaamheid in het GLB

Het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) heeft drie duidelijke milieudoelstellingen, die allemaal terugkomen in de Europese Green Deal en de strategie "van boer tot bord".

• aanpak van de klimaatverandering
• bescherming van de natuurlijke hulpbronnen
• bevordering van de biodiversiteit

Al die doelstellingen zijn gebaat bij het feit dat het GLB biologische landbouw en de verantwoorde inzet van productiemiddelen zoals pesticiden en meststoffen promoot.

Het GLB wil de milieudoelstellingen bereiken op een voor de boeren, de plattelandsgemeenschappen en de EU als geheel sociaal en economisch duurzame manier.

Milieumaatregelen in het GLB

Verschillende maatregelen voor groene landbouw en voor de handhaving van de milieuvoorschriften staan in het GLB centraal:

• randvoorwaarden koppelen financiële steun aan EU-voorschriften inzake het milieu en de gezondheid van mens, dier en plant
• vergroeningsbetalingen krijgen boeren als ze bepaalde maatregelen treffen voor het milieu of tegen de klimaatverandering, zoals blijvend grasland, ecologische aandachtsgebieden of diversiteit in hun gewassen
• het plattelandsontwikkelingsbeleid ondersteunt investeringen en landbouwactiviteiten die bijdragen tot klimaatactie en een duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen

GLB 2023-27

Het GLB 2023-2027 is op 1 januari 2023 in werking getreden. Het bouwt verder aan een groen en duurzaam landbouwsysteem in de EU. Het omvat:

• een eenvoudigere, flexibelere en gerichtere aanpak
• strengere milieuvoorwaarden en -normen voor de boeren
• meer vrijwillige milieumaatregelen waar boeren uit kunnen kiezen via ecoregelingen en het beleid voor plattelandsontwikkeling

Meer informatie

Aanpak van klimaatverandering

Het GLB is een essentieel instrument om het potentieel van de landbouw te gebruiken in de strijd tegen klimaatverandering. Naar schatting 104 miljard euro (of zo'n 25%) van het GLB-budget voor 2014-2020 ging al naar klimaatgerelateerde maatregelen zoals:

• minder uitstoot van broeikasgassen door beter veehouderijbeheer en veeteelt en investeren in mestopslag en -behandeling
• meer koolstofvastlegging en -opslag door maatregelen en investeringen in domeinen zoals bodembescherming en herbebossing
• investeringen en advies over nieuwe methoden en technologie om boeren te helpen met de uitdagingen van de klimaatverandering

Door al deze maatregelen daalde de uitstoot van de landbouw tussen 1990 en 2017 met 21%, zonder dat de productie eronder leed. Het GLB 2023-27 biedt boeren meer steun voor de matiging van de klimaatverandering en draagt zo bij aan de klimaatactiedoelstelling van de Green Deal om de netto-uitstoot aan broeikasgassen in de hele EU tegen 2050 tot nul terug te brengen.

Meer informatie

Aanpak van klimaatverandering

Bescherming van de natuurlijke hulpbronnen

De natuurlijke rijkdommen zijn onmisbaar voor de landbouw en moeten worden beschermd. Het GLB:

• beschermt de watervoorraad en waterkwaliteit door buffers aan te leggen langs waterlopen, efficiëntere irrigatie te stimuleren en de regels strenger te handhaven in nitraatgevoelige zones
• stelt verplichte normen vast voor minimale bedekking van de bodem en moedigt andere maatregelen tegen bodemerosie en voor het behoud van organisch materiaal aan
• beschermt de luchtkwaliteit door maatregelen tegen ammoniakemissies, afvalverbranding en pesticidengebruik onder winderige omstandigheden

Via het plattelandsontwikkelingsbeleid draagt het GLB ook bij aan de bosstrategie van de EU door de inzet voor het behoud, de aanplant, het herstel en het duurzaam beheer van bossen in heel Europa.

Door de voor land- en bosbouw essentiële natuurlijke rijkdommen te beschermen, draagt het GLB ook bij tot een andere doelstelling van de Green Deal, namelijk de strijd tegen vervuiling in heel Europa.

Meer informatie

Bescherming van de natuurlijke hulpbronnen

Bevordering van de biodiversiteit

Om de ecosystemen in landbouwgebieden te beschermen, is het GLB gekoppeld aan de EU-richtlijnen over wilde dieren en planten en draagt het bij aan de vernieuwde biodiversiteitsstrategie van de Commissie, onderdeel van de Green Deal.

Het GLB probeert de biodiversiteit op verschillende manieren te beschermen:

• de randvoorwaarden eisen onder meer dat de vogelrichtlijn en de habitatrichtlijn worden nageleefd, dat het landschap wordt beschermd en dat er minder pesticiden worden gebruikt
• met vergroeningsbetalingen zijn ecologische aandachtsgebieden aangelegd waardoor landschapselementen gered zijn en meer land braak ligt, wat de biodiversiteit ten goede komt, bestuiving bevordert en habitats beschermt
• het plattelandsontwikkelingsbeleid stimuleert maatregelen om de biodiversiteit te beschermen en te verbeteren, onder meer met subsidies voor aanleg en onderhoud van landschapselementen en ecoducten, en steun voor landbouwsystemen met een hoge natuurwaarde en natuurbeheersplannen die de natuurlijke flora en fauna ontzien

Meer informatie

Bevordering van de biodiversiteit
JRC-verslag over de classificatie en kwantificatie van landschapskenmerken
JRC-verslag over de keuzes van Eu-landen inzake landschapskenmerken

Landbouw met minder hulpmiddelen

Overal in de EU worden pesticiden, meststoffen en antibiotica op grote schaal gebruikt om de productie van levensmiddelen en andere maatschappelijk essentiële landbouwproducten te bevorderen. Maar overmatig of onjuist gebruik kan negatieve gevolgen hebben voor het milieu en de gezondheid van planten, dieren en mensen.

Het GLB mikt daarom op een verminderd en verantwoord gebruik van die middelen door:

• biologische landbouw aan te moedigen
• boeren te helpen om pesticiden en meststoffen op verantwoorde wijze te gebruiken en nieuwe, alternatieve en milieuvriendelijke beheerstechnieken toe te passen
• de behoefte aan antibiotica te verminderen door investeringen in en advies over de gezondheid en het welzijn van dieren

Meer informatie

Landbouw met minder hulpmiddelen

Milieuaspecten beoordelen

De Europese Commissie evalueert permanent hoe doeltreffend het GLB bijdraagt aan de milieudoelstellingen:

• ze verzamelt zeer uiteenlopende milieugegevens in een complete reeks indicatoren in het kader van het gemeenschappelijk monitoring- en evaluatiekader (GMEK)
• met nog eens 28 agromilieu-indicatoren wordt nagegaan in hoeverre milieuoverwegingen worden meegenomen in het GLB
• in het kader van het GMEK voeren onafhankelijke deskundigen namens de Commissie ook evaluaties en externe studies over milieuduurzaamheid uit

De gegevens die de Commissie verzamelt, bieden uitgebreide informatie over:

• de toestand van het plattelandsmilieu in de EU en de ontwikkeling door de jaren heen
• de impact van de landbouw op het klimaat, de natuurlijke hulpbronnen en de biodiversiteit
• de uitvoering van de milieumaatregelen van het GLB in de hele EU
• het succes van de milieumaatregelen bij het bereiken van hun streefcijfers en de impact die verder gaat dan de aangegeven doelstellingen

Bij de evaluatie van de milieumaatregelen van het GLB wordt rekening gehouden met de complexe verbanden tussen beleidsmaatregelen, veranderende landbouwpraktijken, milieuverbeteringen en tal van andere factoren zoals het weer, marktontwikkelingen en de milieuverschillen tussen de EU-landen en -regio’s.

Kennis en innovatie

Kennis, onderzoek en innovatie stimuleren ecologisch duurzame landbouw in de EU:

• onderzoek en innovatie leveren nieuwe milieuvriendelijke technieken op voor de landbouw
• het bedrijfsadviseringssysteem houdt boeren op de hoogte van nieuw onderzoek, nieuwe methoden en technieken die zij kunnen inzetten om hun landbouw milieuvriendelijker te maken
• EIP-AGRI, het Europees innovatiepartnerschap voor landbouw promoot innovatieve ideeën voor duurzame land- en bosbouw in de EU
• het iMAP-project heeft tot doel wetenschappelijke gegevens te leveren over de effecten van landbouwpraktijken op het milieu en het klimaat ter ondersteuning van de uitvoering, monitoring en evaluatie van deze doelstellingen in de strategische GLB-plannen.

Meer informatie

Modernisering van de landbouw