Μια περιβαλλοντικά βιώσιμη ΚΓΠ

Περιβαλλοντική βιωσιμότητα στο πλαίσιο της ΚΓΠ

Η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) έχει τρεις ξεκάθαρους περιβαλλοντικούς στόχους, εκ των οποίων όλοι αντικατοπτρίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο»:

• την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής,
• την προστασία των φυσικών πόρων,
• την ενίσχυση της βιοποικιλότητας.

Το γεγονός ότι η ΚΓΠ προωθεί τη βιολογική γεωργία και την υπεύθυνη διαχείριση των εισροών, όπως τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα, υποστηρίζει την επίτευξη όλων αυτών των στόχων.

Στόχος της ΚΓΠ είναι να επιτύχει τους περιβαλλοντικούς της στόχους κατά τρόπο κοινωνικά και οικονομικά βιώσιμο για τους γεωργούς, τις αγροτικές κοινότητες και την ΕΕ στο σύνολό της.

Περιβαλλοντικά μέτρα στο πλαίσιο της ΚΓΠ

Τα μέτρα που ενθαρρύνουν την πράσινη γεωργία και επιβάλλουν περιβαλλοντικούς κανόνες αποτελούν κεντρικό στοιχείο της ΚΓΠ:

• τα πρότυπα πολλαπλής συμμόρφωσης συνδέουν τη χρηματοδοτική στήριξη με τους κανόνες της ΕΕ για το περιβάλλον, καθώς και με την υγεία των ανθρώπων, των φυτών και των ζώων·
• οι πράσινες άμεσες ενισχύσεις υλοποιούν υποχρεωτικές δράσεις (διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων, ποικιλότητα των καλλιεργειών, και περιοχές οικολογικής εστίασης), που όλες αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής·
• η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης στηρίζει τις επενδύσεις και τις γεωργικές δραστηριότητες που συμβάλλουν στη δράση για το κλίμα και στη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων.

ΚΓΠ 2023-27

Η ΚΓΠ 2023-27 τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2023. Στο πλαίσιο αυτό θα ληφθούν περαιτέρω μέτρα για την επίτευξη ενός οικολογικού και βιώσιμου γεωργικού συστήματος στην ΕΕ. Περιλαμβάνονται:

• μια πιο απλουστευμένη, ευέλικτη και στοχευμένη προσέγγιση,
• αυστηρότερες περιβαλλοντικές προϋποθέσεις και πρότυπα που πρέπει να πληρούν οι γεωργοί,
• ένα διευρυμένο σύνολο προαιρετικών περιβαλλοντικών δράσεων που θα διατίθενται στους γεωργούς μέσω οικολογικών προγραμμάτων και της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης.

Σχετικές πληροφορίες

Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής

Η ΚΓΠ αποτελεί βασικό εργαλείο για την αξιοποίηση του δυναμικού της γεωργίας στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Εκτιμάται ότι, συνολικά, 104 δισ. ευρώ (ή 25 %) της χρηματοδότησης της ΚΓΠ για την περίοδο 2014-20 διατέθηκε για δράσεις σχετικές με το κλίμα, όπως:

• η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέσω της προώθησης της βελτιωμένης διαχείρισης και εκτροφής ζώων, καθώς και των επενδύσεων στην αποθήκευση και επεξεργασία κοπριάς,
• η αύξηση της δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα μέσω μέτρων και επενδύσεων σε τομείς όπως η προστασία του εδάφους και η αποκατάσταση των δασών,
• η παροχή βοήθειας στους γεωργούς ώστε να προσαρμοστούν στις προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή μέσω επενδύσεων και παροχής συμβουλών σχετικά με τις νέες μεθόδους και τεχνολογίες.

Χάρη στα μέτρα αυτά, οι γεωργικές εκπομπές μειώθηκαν κατά 21 % μεταξύ 1990 και 2017, χωρίς να μειωθούν τα επίπεδα παραγωγής. Η νέα ΚΓΠ 2023-27 περιλαμβάνει αυξημένη στήριξη για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, προάγοντας τον στόχο που θέτει η δράση για το κλίμα της Πράσινης Συμφωνίας για επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε ολόκληρη την ΕΕ έως το 2050.

Περισσότερες πληροφορίες

Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής

Προστασία των φυσικών πόρων

Για την προστασία των φυσικών πόρων που είναι αναγκαίοι για τη γεωργία, η ΚΓΠ:

• διασφαλίζει τόσο την ποσότητα όσο και την ποιότητα των υδάτων που χρησιμοποιούνται στη γεωργία, με τη δημιουργία ζωνών ανάσχεσης κατά μήκος υδατορευμάτων, την υποστήριξη αποδοτικότερων συστημάτων άρδευσης, και την αυστηρότερη επιβολή των κανόνων στις ευπρόσβλητες από νιτρορύπανση ζώνες·
• καθορίζει υποχρεωτικά πρότυπα ελάχιστης εδαφοκάλυψης και προωθεί περαιτέρω πρακτικές που περιορίζουν τη διάβρωση του εδάφους και διατηρούν την οργανική ύλη·
• προστατεύει την ποιότητα του αέρα προάγοντας τη μείωση των εκπομπών αμμωνίας, θέτοντας περιορισμούς στην καύση υπολειμμάτων, και αποτρέποντας τον ψεκασμό φυτοφαρμάκων υπό συνθήκες ισχυρών ανέμων.

Μέσω της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης, η ΚΓΠ συμβάλλει επίσης στη δασική στρατηγική της ΕΕ στηρίζοντας την προστασία, τη φύτευση, την αποκατάσταση, και τη βιώσιμη διαχείριση των δασών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Προστατεύοντας τους φυσικούς πόρους που είναι απαραίτητοι για τη γεωργία και τη δασοκομία, η ΚΓΠ συμβάλλει στον στόχο της Πράσινης Συμφωνίας για εξάλειψη της ρύπανσης σε ολόκληρη την ΕΕ.

Περισσότερες πληροφορίες

Προστασία των φυσικών πόρων

Ενίσχυση της βιοποικιλότητας

Προκειμένου να διαφυλαχθεί το γεωργικό οικοσύστημα, η ΚΓΠ συνδέεται με τις οδηγίες της ΕΕ για την άγρια πανίδα και χλωρίδα και θα υπηρετεί τους στόχους της επικαιροποιημένης στρατηγικής της Επιτροπής για τη βιοποικιλότητα, η οποία αποτελεί μέρος της Πράσινης Συμφωνίας.

Η ΚΓΠ αποσκοπεί στην προστασία της βιοποικιλότητας με διάφορους τρόπους:

• οι κανόνες πολλαπλής συμμόρφωσης καλύπτουν τόσο την οδηγία για τα πτηνά όσο και την οδηγία για τους οικοτόπους, καθώς και τα μέτρα που αποσκοπούν στη διατήρηση των χαρακτηριστικών του τοπίου και στη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων,
• ο καθορισμός περιοχών οικολογικής εστίασης μέσω πράσινων άμεσων ενισχύσεων είχε ως αποτέλεσμα τη διατήρηση των χαρακτηριστικών του τοπίου και την αύξηση της αγρανάπαυσης, προάγοντας τη βιοποικιλότητα μέσω της διευκόλυνσης της επικονίασης και της προστασίας των οικοτόπων,
• η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης προωθεί δράσεις που διατηρούν και ενισχύουν τη βιοποικιλότητα, όπως η παροχή πόρων για τη δημιουργία και τη διατήρηση χαρακτηριστικών του τοπίου και «διαδρόμων άγριας πανίδας» και η στήριξη γεωργικών συστημάτων υψηλής φυσικής αξίας και σχεδίων διαχείρισης της φύσης που προάγουν περιοχές φιλικές προς την άγρια ζωή.

Περισσότερες πληροφορίες

Ενίσχυση της βιοποικιλότητας
Έκθεση του JRC σχετικά με την ταξινόμηση και τον ποσοτικό προσδιορισμό των χαρακτηριστικών του τοπίου
Έκθεση του JRC σχετικά με τις επιλογές των χωρών της ΕΕ ως προς τα χαρακτηριστικά του τοπίου

Προώθηση της γεωργίας χαμηλών εισροών

Φυτοφάρμακα, λιπάσματα και αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται ευρέως σε ολόκληρη την ΕΕ για να βοηθήσουν τη γεωργία στην παραγωγή τροφίμων και άλλων βασικών υλών για την κοινωνία. Ωστόσο, η αλόγιστη και ακατάλληλη χρήση τους μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, καθώς και στην υγεία των φυτών, των ζώων και των ανθρώπων.

Η ΚΓΠ έχει ως στόχο να προαγάγει τη μειωμένη και υπεύθυνη χρήση των εν λόγω εισροών με τους εξής τρόπους:

• προωθώντας τη βιολογική γεωργία,
• παρέχοντας βοήθεια στους γεωργούς ώστε να χρησιμοποιούν υπεύθυνα τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα και να εφαρμόζουν τεχνικές διαχείρισης, εναλλακτικές μεθόδους, και νέες τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον,
• μειώνοντας την ανάγκη για αντιβιοτικά μέσω επενδύσεων και συμβουλών που προάγουν την υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων.

Περισσότερες πληροφορίες

Γεωργία χαμηλών εισροών

Αξιολόγηση περιβαλλοντικών μέτρων

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογεί διαρκώς την αποτελεσματικότητα της ΚΓΠ όσον αφορά την επίτευξη των περιβαλλοντικών της στόχων:

• στο ολοκληρωμένο σύνολο δεικτών που συλλέγονται βάσει του κοινού πλαισίου παρακολούθησης και αξιολόγησης (ΚΠΠΑ) περιλαμβάνεται ένα ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών δεδομένων·
• μια συμπληρωματική δέσμη 28 γεωργοπεριβαλλοντικών δεικτών παρακολουθεί περαιτέρω την ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών προβληματισμών στην ΚΓΠ·
• στο πλαίσιο του ΚΠΠΑ, οι αξιολογήσεις και οι εξωτερικές μελέτες για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα διενεργούνται από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες για λογαριασμό της Επιτροπής.

Τα στοιχεία που συνέλεξε η Επιτροπή παρέχουν ολοκληρωμένη πληροφόρηση σχετικά με:

• την κατάσταση του αγροτικού περιβάλλοντος στην ΕΕ και τις διαχρονικές εξελίξεις,
• τον αντίκτυπο της γεωργίας στο κλίμα, τους φυσικούς πόρους, και τη βιοποικιλότητα,
• την εφαρμογή των περιβαλλοντικών μέτρων της ΚΓΠ σε ολόκληρη την ΕΕ,
• την επιτυχία των περιβαλλοντικών μέτρων όσον αφορά την επίτευξη των στόχων τους και τον ευρύτερο αντίκτυπό τους πέραν των δηλωμένων σκοπών τους.

Η αξιολόγηση των περιβαλλοντικών μέτρων της ΚΓΠ λαμβάνει υπόψη τους πολύπλοκους δεσμούς μεταξύ των μέτρων πολιτικής, τις αλλαγές στις γεωργικές πρακτικές και τις περιβαλλοντικές βελτιώσεις, καθώς και πολυάριθμους άλλους παράγοντες, όπως τα καιρικά φαινόμενα, τον αντίκτυπο των τάσεων της αγοράς, και τις διαφορές μεταξύ των χωρών και των περιφερειών της ΕΕ ως προς τις περιβαλλοντικές συνθήκες.

Ο ρόλος της γνώσης και της καινοτομίας

Η γνώση, η έρευνα και η καινοτομία προάγουν την περιβαλλοντικά βιώσιμη γεωργία στην ΕΕ:

• η έρευνα και η καινοτομία προωθούν νέες, φιλικές προς το περιβάλλον τεχνικές και τεχνολογίες για τη γεωργία·
• το σύστημα παροχής συμβουλών σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα ενημερώνει τους γεωργούς σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν νέες έρευνες, μέθοδοι, και τεχνολογίες για την προαγωγή της φιλικής προς το περιβάλλον γεωργίας·
• η ευρωπαϊκή σύμπραξη καινοτομίας για τη γεωργία (EIP-AGRI) εργάζεται για την προαγωγή καινοτόμων ιδεών που προωθούν τη βιώσιμη γεωργία και δασοκομία στην ΕΕ.
• Το έργο iMAP αποσκοπεί στην παροχή επιστημονικών στοιχείων σχετικά με τις επιπτώσεις των γεωργικών πρακτικών στο περιβάλλον και το κλίμα για τη στήριξη της υλοποίησης, της παρακολούθησης και της αξιολόγησης των εν λόγω στόχων στα στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ.

Περισσότερες πληροφορίες

Εκσυγχρονισμός της γεωργίας