Επισκόπηση
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σημαντικός παραγωγός γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων τα οποία υπάγονται στην κοινή οργάνωση των αγορών (ΚΟΑ).
Η παραγωγή γάλακτος πραγματοποιείται σε όλες τις χώρες της ΕΕ και αντιπροσωπεύει σημαντικό ποσοστό της αξίας της γεωργικής παραγωγής της ΕΕ. Η συνολική παραγωγή γάλακτος της ΕΕ εκτιμάται σε περίπου 155 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Κυριότεροι παραγωγοί είναι η Γερμανία, η Γαλλία, η Πολωνία, οι Κάτω Χώρες, η Ιταλία και η Ιρλανδία. Από κοινού αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 70 % της παραγωγής γάλακτος της ΕΕ.
Το κοπάδι γαλακτοπαραγωγής της ΕΕ έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, λόγω της βελτίωσης της απόδοσης γάλακτος ανά αγελάδα. Το 2020 υπήρχαν περίπου 20 εκατομμύρια αγελάδες στην ΕΕ, με μέση παραγωγή 7 300 kg γάλακτος ανά αγελάδα.
Τα μεγέθη των εκμεταλλεύσεων και των κοπαδιών γαλακτοπαραγωγής ποικίλλουν σε πολύ μεγάλο βαθμό, όπως και οι αποδόσεις. Ωστόσο, με την ανάπτυξη του τομέα των γαλακτοκομικών προϊόντων σε ολόκληρη την ΕΕ, έχουν μειωθεί οι αποκλίσεις ως προς την απόδοση και άλλους τεχνικούς παράγοντες· οι λιγότερο προηγμένοι παραγωγοί γαλακτοκομικών προϊόντων καλύπτουν γρήγορα τη διαφορά τους με εκείνους που αναδιάρθρωσαν και εκσυγχρόνισαν πρώτοι τις εκμεταλλεύσεις τους.
Παρέμβαση στην αγορά
Για την προστασία του γαλακτοκομικού τομέα σε περιόδους αυξημένων διαταραχών της αγοράς χρησιμοποιούνται διάφοροι μηχανισμοί. Η παρέμβαση στην αγορά, ειδικότερα, παρέχει ένα δίχτυ ασφαλείας σε περίπτωση σοβαρής ανισορροπίας της αγοράς, υπό τη μορφή δημόσιας παρέμβασης και ενίσχυσης για ιδιωτική αποθεματοποίηση.
Δημόσια παρέμβαση
Η δημόσια παρέμβαση συνίσταται στην αγορά ενός αγαθού από τις δημόσιες αρχές, οι οποίες το θέτουν σε δημόσια αποθεματοποίηση για όσο διάστημα χρειάζεται, έως ότου οι συνθήκες της αγοράς επιτρέψουν την επιστροφή του στην αγορά. Στην περίπτωση του γαλακτοκομικού τομέα, διατίθεται δημόσια παρέμβαση για το βούτυρο και το αποκορυφωμένο γάλα σε σκόνη.
Κάθε χρόνο, από την 1η Μαρτίου έως τις 30 Σεπτεμβρίου, οι ιδιώτες επιχειρηματίες μπορούν να προσφέρουν για αγορά σε καθορισμένη τιμή μέγιστη ποσότητα 109 000 τόνων αποκορυφωμένου γάλακτος σε σκόνη και 50 000 τόνων βουτύρου που πληρούν ειδικές απαιτήσεις ποιότητας. Όταν οι ποσότητες αυτές επιτευχθούν, η παρέμβαση συνεχίζεται με διαγωνισμό μέχρι το τέλος της περιόδου παρέμβασης.
Τα αποθέματα της δημόσιας παρέμβασης πωλούνται στην αγορά μέσω διαγωνισμού που προκηρύσσεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Οι οργανισμοί πληρωμών των χωρών της ΕΕ είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση και τη διασφάλιση του ελέγχου των πράξεων που σχετίζονται με μέτρα παρέμβασης στον τομέα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων.
Ενίσχυση για ιδιωτική αποθεματοποίηση
Η ενίσχυση για ιδιωτική αποθεματοποίηση είναι ένας άλλος μηχανισμός μέσω του οποίου η ΕΕ προστατεύει τον γαλακτοκομικό τομέα από τις διαταραχές της αγοράς. Στον γαλακτοκομικό τομέα, η στήριξη αυτή είναι διαθέσιμη για το βούτυρο, το αποκορυφωμένο γάλα σε σκόνη και τα τυριά με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ) ή προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη (ΠΓΕ).
Η ενίσχυση αυτή παρέχει στήριξη για την κάλυψη μέρους των δαπανών αποθεματοποίησης κατά την προσωρινή απόσυρση των προϊόντων από την αγορά. Η έναρξη καθεστώτος ενίσχυσης για ιδιωτική αποθεματοποίηση δεν είναι αυτόματη (σε αντίθεση με τη δημόσια παρέμβαση) και απαιτεί την έκδοση κανονισμού της Επιτροπής.
Τα καθεστώτα ιδιωτικής αποθεματοποίησης για το βούτυρο και το αποκορυφωμένο γάλα σε σκόνη συνήθως χρηματοδοτούν τις δαπάνες αποθεματοποίησης για ελάχιστη περίοδο 90 ημερών και μέγιστη περίοδο 210 ημερών (η οποία καθορίζεται στον κανονισμό της Επιτροπής για την έναρξη εφαρμογής του καθεστώτος). Η ενίσχυση συνήθως αποτελείται από μια σταθερή τιμή ανά τόνο, προσαυξημένη κατά ένα ημερήσιο ποσό ανά τόνο.
Εμπόριο με τρίτες χώρες
Η ΕΕ είναι σημαντικός εξαγωγέας γαλακτοκομικών προϊόντων και ο μεγαλύτερος εξαγωγέας τυριού και αποκορυφωμένου γάλακτος σε σκόνη παγκοσμίως. Οι εξαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων στο πλαίσιο ποσοστώσεων που ανοίγονται από τρίτες χώρες υπόκεινται στην έκδοση πιστοποιητικού εξαγωγής.
Επιπλέον, η είσοδος γαλακτοκομικών προϊόντων στην ΕΕ υπόκειται σε καθεστώς εισαγωγών. Οι προτιμησιακές εισαγωγές υπόκεινται σε πιστοποιητικά εισαγωγής και, γενικά, στην καταβολή εισαγωγικού δασμού. Διάφορες εμπορικές συμφωνίες, πολυμερείς και διμερείς, έχουν ως αποτέλεσμα προτιμησιακές εισαγωγές με μειωμένο ή μηδενικό δασμό, κυρίως με τη μορφή ποσοστώσεων εισαγωγής.
Οι απαιτήσεις στο πλαίσιο των καθεστώτων εξαγωγής και εισαγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων καθορίζονται στον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2020/760 της Επιτροπής και στον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2020/761 της Επιτροπής που εκδόθηκαν στις 17 Δεκεμβρίου 2019.
Δέσμη μέτρων για τον τομέα του γάλακτος
Η «δέσμη μέτρων για τον τομέα του γάλακτος», που θεσπίστηκε το 2012, ήταν μια σειρά από μέσα βελτίωσης της αλυσίδας εφοδιασμού στον γαλακτοκομικό τομέα και αύξησης της ανθεκτικότητας του τομέα μετά τη λήξη του συστήματος ποσοστώσεων το 2015.
Γραπτές συμβάσεις μεταξύ παραγωγών και μεταποιητών γάλακτος
Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να καταστήσουν υποχρεωτικές τις γραπτές συμβάσεις μεταξύ γεωργών και μεταποιητών και να υποχρεώσουν τους αγοραστές γάλακτος να προσφέρουν στους γεωργούς ελάχιστη διάρκεια σύμβασης. Οι συμβάσεις πρέπει να προηγούνται της παράδοσης και να περιλαμβάνουν συγκεκριμένα στοιχεία, όπως:
- τιμή,
- ποσότητα,
- διάρκεια ισχύος,
- λεπτομέρειες σχετικά με την πληρωμή,
- ρυθμίσεις για τη συλλογή,
- κανόνες που εφαρμόζονται σε περίπτωση ανωτέρας βίας.
Όλα αυτά τα στοιχεία θα πρέπει να αποτελούν αντικείμενο ελεύθερης διαπραγμάτευσης μεταξύ των μερών και οι γεωργοί μπορούν να αρνηθούν μια προσφορά ελάχιστης διάρκειας για τις συμβάσεις.
Συλλογικές διαπραγματεύσεις μέσω των οργανώσεων παραγωγών
Οι γεωργοί μπορούν να συνενώνονται σε οργανώσεις παραγωγών οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να διαπραγματεύονται συλλογικά τους όρους των συμβάσεων (εντός ορισμένων ποσοτικών ορίων ώστε να μη στρεβλώνεται ο ανταγωνισμός), συμπεριλαμβανομένης της τιμής του νωπού γάλακτος.
Σχετικές πληροφορίες
Δημοσίευση των ποσοτήτων της παραγωγής νωπού γάλακτος
Κανόνες για τις διεπαγγελματικές οργανώσεις
Οι ειδικοί κανόνες της ΕΕ για τις διεπαγγελματικές οργανώσεις στον τομέα του γάλακτος επιτρέπουν στους παράγοντες της αλυσίδας εφοδιασμού γαλακτοκομικών προϊόντων να συμμετέχουν σε διάλογο και να διεξάγουν ορισμένες κοινές δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες αυτές αφορούν, μεταξύ άλλων:
- την προβολή,
- την έρευνα,
- την καινοτομία,
- τη βελτίωση της ποιότητας.
Στόχος είναι η επίτευξη μεγαλύτερης διαφάνειας και η καλύτερη κατανόηση της παραγωγής και της αγοράς.
Ρύθμιση της προσφοράς τυριών ΠΟΠ/ΠΓΕ
Οι χώρες της ΕΕ μπορούν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να εφαρμόζουν κανόνες για τη ρύθμιση της προσφοράς τυριών ΠΟΠ/ΠΓΕ, κατόπιν αιτήματος οργάνωσης παραγωγών, διεπαγγελματικής οργάνωσης ή ομάδας ΠΟΠ/ΠΓΕ. Το μέτρο αυτό αποσκοπεί στη διασφάλιση της προστιθέμενης αξίας και της ποιότητας των τυριών με ΠΟΠ ή ΠΓΕ, οι οποίες είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τις ευάλωτες αγροτικές περιοχές.
Το μέσο αυτό εφαρμόζεται επί του παρόντος για τα ακόλουθα τυριά:
- Asiago (IT),
- Beaufort (FR),
- Comté (FR),
- Grana Padano (IT),
- Gruyère (FR),
- Parmigiano Reggiano (IT),
- Pecorino Romano (IT),
- Reblochon (FR),
- Morbier (FR),
- Abondance (FR),
- Emmental de Savoie (FR),
- Tomme de Savoie (FR).
Σχετικές πληροφορίες
Οι γεωγραφικές ενδείξεις και τα συστήματα ποιότητας με απλά λόγια
Έκθεση του 2016 σχετικά με τη δέσμη μέτρων για τον τομέα του γάλακτος
Εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς στον τομέα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων
Νομικές βάσεις
Οι νομικές βάσεις για τον τομέα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων της ΕΕ περιλαμβάνουν τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των αγορών γεωργικών προϊόντων, και τους ακόλουθους κανονισμούς:
- τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 511/2012 σχετικά με τον τομέα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων·
- τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 880/2012 όσον αφορά τη διακρατική συνεργασία και τις συμβατικές διαπραγματεύσεις των οργανώσεων παραγωγών στον τομέα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων.
Έκτακτα μέτρα
Έκτακτα ad hoc μέτρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε περιόδους σοβαρών διαταραχών της αγοράς. Η σχετική νομική βάση προβλέπεται στα άρθρα 219 έως 222 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 για την ΚΟΑ.
Υπό το πρίσμα της άνευ προηγουμένου κατάστασης που έχει προκαλέσει η κρίση της νόσου COVID-19, η Επιτροπή ενέκρινε προσωρινές παρεκκλίσεις από τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ, οι οποίες ήταν διαθέσιμες για όλους τους γεωργούς σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Κάθε χώρα της ΕΕ όφειλε να κοινοποιήσει τον βαθμό στον οποίο αξιοποιούνται. Η Γαλλία κοινοποίησε την εφαρμογή των μέτρων αυτών στον γαλακτοκομικό τομέα της.
Πρότυπα εμπορίας
Εκτός από τα πρότυπα εμπορίας για τις λιπαρές ύλες για επάλειψη, ειδικοί ορισμοί, ονομασίες και ονομασίες πώλησης ισχύουν για τα ακόλουθα προϊόντα:
Παρακολούθηση της αγοράς
Το παρατηρητήριο της αγοράς γάλακτος της ΕΕ παρέχει δεδομένα και πληροφορίες για τον τομέα του γάλακτος. Παρακολουθεί και αναλύει παλαιότερες και τρέχουσες τάσεις σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με θέματα όπως:
- η παραγωγή,
- η προσφορά και η ζήτηση,
- το κόστος παραγωγής,
- οι προοπτικές της αγοράς.
Επιτροπές
Διάφορες επιτροπές, που αποτελούνται από εκπροσώπους της κυβέρνησης και προεδρεύονται από εκπρόσωπο της Επιτροπής, συνέρχονται τακτικά για να διασφαλίζουν ότι το έργο της Επιτροπής όσον αφορά την έκδοση εκτελεστικών πράξεων υπόκειται στον έλεγχο των χωρών της ΕΕ.
Η επιτροπή για την κοινή οργάνωση των γεωργικών αγορών συνεδριάζει τακτικά για να συζητήσει θέματα όπως η εξέλιξη των τιμών της αγοράς, η παραγωγή και το εμπόριο στην ΕΕ και σε τρίτες χώρες.
Έγγραφα
