Hennepproductie in de EU
Hennep wordt in heel Europa geteeld. De afgelopen jaren is het vezelhennepareaal in de EU aanzienlijk toegenomen: van 20.540 ha (hectare) in 2015 naar 33.020 ha in 2022 (een stijging met 60%). In dezelfde periode steeg de productie van hennep van 97.130 ton naar 179.020 ton (een toename met 84,3%). Frankrijk is de grootste producent en is goed voor meer dan 60% van de EU-productie, gevolgd door Duitsland (17%) en Nederland (5%).
Hennepteelt past in de Europese Green Deal
Hennep heeft een aantal milieuvoordelen.
- Koolstofopslag: één hectare hennep slaat in slechts vijf maanden 9 tot 15 ton CO2 op, vergelijkbaar met de hoeveelheid die door een jong bos wordt opgeslagen.
- De vicieuze cirkel van ziekten doorbreken: hennep helpt de vicieuze cirkel van ziekten te doorbreken bij gebruik in vruchtwisseling (wisselbouw). Bovendien wordt onkruid verstikt door de snelle groei van de schaduwrijke hennepplanten.
- Preventie van bodemerosie: de dichte hennepbladeren vormen een natuurlijke bodembedekking die het waterverlies terugdringt en de bodem beschermt tegen erosie. Hennep bedekt de grond al drie weken na het ontkiemen.
- Biodiversiteit: de bloeicyclus vindt gewoonlijk plaats tussen juli en september, in een periode waarin andere gewassen weinig stuifmeel produceren. Hennep produceert grote hoeveelheden stuifmeel. Ook biedt het vogels beschutting en is hennepzaad voedsel voor dieren.
- Weinig of geen gebruik van pesticiden: hennep is niet zo vatbaar voor plantenziekten vanwege het gebrek aan natuurlijke plaagorganismen, wat betekent dat in de meeste gevallen geen insecticiden, herbiciden en fungiciden hoeven te worden gebruikt.
Meer informatie
Gebruik van hennep
1. Textielindustrie (hennepvezels)
Hennepvezels lijken sterk op linnen en de textielindustrie is steeds meer geïnteresseerd in het gebruik ervan. In haar actieplan voor de circulaire economie ziet de Europese Commissie de textielsector als een van de hoekstenen van de transitie naar een groenere en duurzamere economie en heeft zij belanghebbenden aangespoord op zoek te gaan naar nieuwe materialen en nieuwe verdienmodellen. Met het oog daarop is de EU met een strategie voor duurzaam en circulair textiel gekomen, die moet zorgen voor een duurzamer en innovatiever circulair verdienmodel.
2. Levensmiddelen en diervoeders (hennepzaad)
Hennepzaad heeft een hoog eiwitgehalte en bevat aanzienlijke hoeveelheden vezels, vitaminen, omega-3 en mineralen. Daardoor dienen gepelde hennepzaden als levensmiddel, terwijl hele hennepzaden worden gebruikt als diervoeder.
3. Bouw (hennepvezels)
In de bouw worden vooral drie producten op basis van hennep gebruikt: kalkhennepbeton (hennepbeton), hennepwol en isolatiematten. De bouwsector is verantwoordelijk voor 40% van het energieverbruik en 36% van de broeikasgasemissies, en 75% van die energie gaat verloren. Dit heeft geleid tot een zoektocht naar bouwmethoden en -materialen die koolstofneutraal zijn of koolstof opslaan. De hoeveelheid koolstof die in hennepbeton wordt opgeslagen, is groter dan de uitstoot tijdens de productie van dat beton, dat ook nog koolstof opslaat tijdens de levensduur van het gebouw. Een verhoging van de energie-efficiëntie in de bouwsector is van essentieel belang voor het bereiken van koolstofneutraliteit in 2050, een van de doelstellingen van de Europese Green Deal. Hennep kan een wezenlijke rol spelen bij het bereiken van deze doelstelling.
4. Papierproductie (hennepvezels)
Het gebruik van hennepvezels om papier te maken, heeft tal van voordelen: hennepstengels zijn in slechts vijf maanden volgroeid en voor henneppapier zijn niet noodzakelijkerwijs giftige bleekchemicaliën nodig, terwijl het zeven tot acht keer kan worden gerecycled.
5. Ander gebruik
Van hennep afgeleide producten worden in verschillende bedrijfstakken en voor verschillende doeleinden gebruikt. Vanwege de schadelijke milieueffecten van kunststoffen zijn de fabrikanten op zoek gegaan naar alternatieven. Hennep is een goede optie gezien het lage gewicht en de duurzaamheid ervan. Van hennep afgeleide producten worden in verschillende sectoren, zoals de automobielindustrie, de spoorwegen en de lucht- en ruimtevaart, als alternatief voor kunststoffen gebruikt.
Ook wordt hennep gebruikt voor cosmetica (oliën, lotions, shampoos enz.) en voor de energieproductie (biobrandstoffen). Er is ook belangstelling voor de productie en verkoop van hennepextracten, met name cannabidiol (CBD), vanwege het mogelijke gebruik ervan in cosmetica, gezondheidsproducten en levensmiddelen. Voor deze toepassingen gelden echter EU-eisen. In november 2020 heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie bepaald dat het in de handel brengen van legaal geproduceerde CBD krachtens het EU-recht is toegestaan.
Definitie en bepalingen
Hennep (Cannabis sativa Linn) is een soort van de familie Cannabaceae waarvan het gehalte aan tetrahydrocannabinol (THC) volgens de bepalingen van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) zeer laag is. Hennep wordt voornamelijk geteeld voor industrieel gebruik. Hennep die voldoet aan de GLB-bepalingen, wordt vanwege het zeer lage THC-gehalte ervan niet gebruikt voor de productie van verdovende middelen.
Overeenkomstig artikel 189 van Verordening (EU) nr. 1308/2013 is voor alle invoer van hennep een invoercertificaat vereist. Bovendien geldt het volgende:
- ruwe hennep van GN-code 5302 10 mag een THC-gehalte van ten hoogste 0,3 % bevatten;
- voor hennepzaad dat voor inzaai is bestemd, moet worden aangetoond dat het THC-gehalte van het betrokken ras niet meer dan 0,3 % bedraagt;
- hennepzaad dat niet voor inzaai wordt gebruikt, mag alleen worden ingevoerd met toestemming van de EU-landen, en de erkende importeurs moeten het bewijs leveren dat het zaad niet voor inzaai kan worden gebruikt;
- EU-landen mogen ook strengere regels toepassen in overeenstemming met de EU-verdragen en internationale verplichtingen.
Steun vanuit het GLB
Landbouwers die hennep telen, komen in aanmerking voor areaalgebonden rechtstreekse GLB-betalingen. De landbouwers moeten voldoen aan de standaardvoorwaarden om in aanmerking te komen voor rechtstreekse betalingen, en aan aanvullende eisen voor hennep, die moeten voorkomen dat er GLB-steun gaat naar illegale gewassen.
- Het geteelde hennepras moet een THC-gehalte van minder dan 0,3 % bevatten.
- Landbouwers moeten gecertificeerd zaad gebruiken van rassen die vermeld staan in de gemeenschappelijke rassenlijst van landbouwgewassen van de EU. Op deze lijst staan 116 henneprassen (peiljaar 2024).
In het kader van hun strategisch GLB-plan kunnen de EU-landen onder bepaalde voorwaarden gekoppelde inkomenssteun verlenen aan landbouwers die hennep telen. Frankrijk, Polen en Roemenië doen dat momenteel. Ook bieden sommige ecoregelingen die EU-landen in hun strategisch plan hebben opgenomen, hennep telende landbouwers de kans om hun inkomen aan te vullen.
Henneptelers kunnen ook voor steun in aanmerking komen via plattelandsontwikkelingsmaatregelen. Het gaat daarbij om steun voor investeringen, kennisopbouw, het opstarten van bedrijven, innovatie, de organisatie van de toeleveringsketen, biologische landbouw, milieubescherming en klimaatactie.
Verder is hennepsteun beschikbaar via sectorale interventie. Nog geen enkel EU-land heeft deze mogelijkheid opgenomen in zijn strategisch plan.
Comités en deskundigengroepen
Het Comité voor de gemeenschappelijke ordening van de landbouwmarkten buigt zich over onderwerpen zoals de ontwikkeling van de marktprijzen, de productie en de handel in de EU en daarbuiten. Het comité ondersteunt de Commissie ook bij het vaststellen van uitvoeringshandelingen.
Via de Groep voor de dialoog met het maatschappelijk middenveld over landbouwmarkten onderhoudt de Commissie regelmatig contact met belanghebbenden over alle zaken die verband houden met vezelgewassen, waaronder hennep.
Rechtsgrondslagen
Verordening (EU) 2021/2115. Deze bevat voorschriften voor steun voor de strategische plannen die de EU-landen in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid opstellen (strategische GLB-plannen).
Gedelegeerde Verordening (EU) 2022/126 van de Commissie. Deze verordening bevat aanvullende regels waarin is vastgelegd waaraan hennepareaal moet voldoen om voor rechtstreekse betalingen in aanmerking te komen. Daarnaast bevat de verordening aanvullende regels voor THC-controles in het veld en voor hennep als vanggewas.
Uitvoeringsverordening (EU) 2022/1173 van de Commissie. Deze betreft het geïntegreerd beheers- en controlesysteem in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid.
Verordening (EU) nr. 1308/2013. Met deze verordening is een gemeenschappelijke ordening van de markten voor landbouwproducten ingesteld.
Gedelegeerde Verordening (EU) 2016/1237 van de Commissie en Uitvoeringsverordening (EU) 2016/1239 van de Commissie. Deze bevatten regels voor invoercertificaten voor hennep.
Richtlijn 2002/53/EG van de Raad. Deze betreft de gemeenschappelijke rassenlijst van landbouwgewassen.
Richtlijn 2002/57/EG van de Raad. Deze betreft het in de handel brengen van zaaizaad van oliehoudende planten en vezelgewassen.
Beschikking 2003/17/EG van de Raad. Deze betreft de gelijkwaardigheid van in derde landen verrichte veldkeuringen van gewassen voor de teelt van zaaizaad en de gelijkwaardigheid van in derde landen voortgebracht zaaizaad.
Verordening (EU) 2023/915 van de Commissie. Deze bevat regels voor de maximumgehalten aan delta-9-tetrahydrocannabinol (Δ9-THC) in hennepzaden en daarvan afgeleide producten.