Landen in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan

Overzicht

De ACS-landen zijn een groep van 79 staten in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan waarmee de Europese Unie een bijzondere band heeft.

De huidige handelsregelingen zijn gebaseerd op economische partnerschapsovereenkomsten (EPO’s). EPO’s verbinden de EU met de ACS-landen, die geclusterd zijn in zeven regionale groepen:

De afgelopen tien jaar is de handel tussen de EU en de ACS-landen met meer dan 50 % toegenomen. Als voornaamste bestemming voor landbouwproducten en verwerkte landbouwproducten uit de regio is de EU de grootste handelspartner van de ACS-landen, zowel wat uitvoer als wat invoer betreft.

Dankzij de handel met de ACS-landen hebben consumenten in de EU toegang tot een schat aan tropische producten, producten buiten het seizoen en scherpgeprijsde goederen als cacao, koffie, thee, tropische vruchten en specerijen. De voornaamste exportcategorieën betreffen eindproducten zoals granen, gedistilleerde dranken en likeuren, en zuivelproducten.

Cariforum

De Cariforum-regio bestaat uit 15 landen: Antigua en Barbuda, de Bahama’s, Barbados, Belize, Dominica, de Dominicaanse Republiek, Grenada, Guyana, Haïti, Jamaica, Saint Lucia, Saint Vincent en de Grenadines, Saint Kitts en Nevis, Suriname, en Trinidad en Tobago.

De economische partnerschapsovereenkomst met Cariforum is de eerste volledige regionale EPO tussen de EU en een ACS-groep.

In het landbouwhoofdstuk zijn samenwerkingsprioriteiten vastgesteld, waaronder:

• de ontwikkeling van de exportmarktmogelijkheden
• de naleving van kwaliteitsnormen
• de bevordering van particuliere investeringen in productie
• voedselzekerheid

In het kader van de overeenkomst heeft de EU zich ertoe verbonden vooraf overleg te plegen over ontwikkelingen van het handelsbeleid die van invloed kunnen zijn op de concurrentiepositie van traditionele landbouwproducten, zoals bananen, rum, rijst en suiker.

De EU importeert verschillende producten uit de Cariforum-regio, zoals:

• bananen
• tropische vruchten
• suiker
• rum
• noten en specerijen
• cacaobonen
• rijst

Landbouwproducten uit de Cariforum-landen hebben rechten- en quotavrije toegang tot de EU-markt. Om lokale producenten te beschermen, zijn een aantal van die landbouwproducten in het kader van de EPO voor onbepaalde tijd uitgesloten van liberalisering. Andere gevoelige goederen worden dan weer voor maximaal 25 jaar uitgesloten.

Aan het eind van de overeenkomst zijn verklaringen over landbouwproducten opgenomen, waaronder een gemeenschappelijke verklaring over bananen. Daarin wordt het belang van de sector voor verscheidene Cariforum-landen erkend en worden maatregelen vastgesteld om de industrie houvast te geven bij mogelijke uitdagingen.

Meer informatie

Economische partnerschapsovereenkomst

West-Afrika

De West-Afrikaanse EPO-regio omvat 16 landen:

Tussen 2014 en 2018 hebben alle landen van die groep, uitgezonderd Nigeria, een tussentijdse economische partnerschapsovereenkomst ondertekend. De EU is de grootste handelspartner van West-Afrika en vormt de belangrijkste exportmarkt voor verwerkte producten uit de visserij en agro-industrie in de regio.

Belangrijke producten die de EU vanuit West-Afrika invoert zijn met name:

• cacaobonen
• cacaopasta en cacaopoeder
• tropische vruchten
• noten
• specerijen

Landbouwproducten die de EU naar de regio uitvoert zijn onder meer:

• tarwe
• andere graangewassen en babyvoeding
• melkpoeder en wei
• pluimveeproducten

Meer informatie

Handel tussen de EU en West-Afrika

Economische partnerschapsovereenkomst

Centraal-Afrika

De EPO-regio Centraal-Afrika telt 16 landen:

In 2009 hebben de EU en Kameroen een tussentijdse economische partnerschapsovereenkomst ondertekend. Die tussentijdse EPO betreft alleen Kameroen en is een tijdelijke oplossing terwijl wordt onderhandeld over de vervanging ervan door een volledige EPO die de gehele Centraal-Afrikaanse regio bestrijkt.

In de tussentijdse EPO worden landbouw en voedselveiligheid aangemerkt als prioritaire gebieden voor capaciteitsopbouw en modernisering en wordt beoogd zowel de kwantiteit als de kwaliteit van de door landbouw en visserij verstrekte goederen en diensten te verhogen. De interimovereenkomst stelt ook beperkingen aan nieuwe exportsubsidies voor landbouwproducten.

Enkele van de belangrijkste exportproducten van de Centraal-Afrikaanse regio naar de EU:

• hout
• cacao
• tropische vruchten

De EU voert op haar beurt een aantal producten uit naar de regio, waaronder:

• mout
• melkpoeder
• granen

Meer informatie

Tussentijdse partnerschapsovereenkomst (alleen geratificeerd door Kameroen)

Handel tussen de EU en Centraal-Afrika

Oost- en Zuidelijk Afrika

De regio Oost- en Zuidelijk Afrika bestaat uit 11 landen:

De Comoren, Madagaskar, Mauritius, de Seychellen en Zimbabwe hebben een tussentijdse EPO ondertekend. Er zijn onderhandeling gaande over een meer uitgebreide en inclusieve overeenkomst.

De tussentijdse EPO bevat een afzonderlijk hoofdstuk over landbouw, waarin de gemeenschappelijke doelstellingen worden uiteengezet om duurzaamheid en productiviteit te bevorderen, de agro-industrie en de handel te ontwikkelen en de voedselzekerheid te waarborgen. Vraagstukken in verband met markttoegang, zoals tarieven en vrijwaringsmaatregelen, worden dan weer geregeld in het deel over handel in goederen.

De overeenkomst omvat eveneens soepelere oorsprongsregels voor een aantal landbouwproducten die door de regio Oost- en Zuidelijk Afrika zijn aangemerkt als belangrijk voor hun handel met de EU. Over de oorsprongsregels voor de uiteindelijke EPO wordt nog onderhandeld.

Oost- en Zuidelijk Afrika importeert verscheidene agrovoedingsmiddelen uit de EU, bijvoorbeeld:

• tarwe
• voeder voor huisdieren
• deegwaren, gebak, koekjes en brood
• babyvoeding
• mout

De regio levert de EU eveneens een aantal belangrijke producten, zoals:

• koffie
• thee
• snijbloemen
• gommen, harsen en plantenextracten
• oliehoudende zaden

Meer informatie

Handel tussen de EU en Oost- en Zuidelijk Afrika

Tussentijdse partnerschapsovereenkomst

Oost-Afrikaanse Gemeenschap

De Oost-Afrikaanse Gemeenschap is een douane-unie van vijf landen:

In oktober 2014 zijn de onderhandelingen voor een EPO tussen de EU en de Oost-Afrikaanse Gemeenschap met succes afgerond. Een definitieve overeenkomst moeten alle landen evenwel nog ondertekenen. De EPO behelst een landbouwhoofdstuk, dat erop gericht is duurzame landbouw, plattelandsontwikkeling en voedselzekerheid te bevorderen en armoede terug te dringen in de Oost-Afrikaanse Gemeenschap. Het hoofdstuk bevat ook een garantie dat de EU geen exportsubsidies zal toepassen, zelfs niet in tijden van marktcrisis.

Het grootste deel van de uitvoer van de Oost-Afrikaanse Gemeenschap naar de EU bestaat uit landbouwproducten. Het gaat voornamelijk om:

• koffie
• snijbloemen
• thee
• tabak
• vis
• groenten

Op haar beurt exporteert de EU een reeks landbouwproducten naar de Oost-Afrikaanse Gemeenschap:

• tarwe
• bereide levensmiddelen
• gedistilleerde dranken, likeuren en vermout

Meer informatie 

Handel tussen de EU en de Oost-Afrikaanse Gemeenschap

Ontwikkelingsgemeenschap van Zuidelijk Afrika

De EU ondertekende in juni 2016 een economische partnerschapsovereenkomst met leden van de EPO-groep Ontwikkelingsgemeenschap van Zuidelijk Afrika, bestaande uit:

Angola kan in de toekomst tot de overeenkomst toetreden.

In 2018 importeerde de EU meer dan 3 miljard euro aan landbouwproducten uit Zuidelijk Afrika, terwijl haar uitvoer in omgekeerde richting goed was voor 2,5 miljard euro.

De EPO heeft betrekking op een breed scala aan landbouwproducten uit zuidelijk Afrika, bijvoorbeeld:

• rundvlees uit Botswana
• vis uit Namibië
• suiker uit Eswatini
• fruit en wijn uit Zuid-Afrika

De EU exporteert eveneens een aantal landbouwproducten naar de regio, waaronder:

• gedistilleerde dranken
• pluimveeproducten
• plantaardige oliën
• tarwe en andere granen

Meer informatie

Handel tussen de EU en de Ontwikkelingsgemeenschap van Zuidelijk Afrika

Stille Oceaangebied

14 ACS-landen in de Stille Oceaan onderhandelen als één regio: de Cookeilanden, Micronesia, Fiji, Kiribati, de Marshalleilanden, Nauru, Niue, Palau, Papoea-Nieuw-Guinea, Samoa, de Salomonseilanden, Tonga, Tuvalu en Vanuatu. In 2009 is door Fiji en Papoea-Nieuw-Guinea een tussentijdse EPO ondertekend.

Daarin zegt de EU toe om exportsubsidies voor bepaalde landbouwproducten stapsgewijs af te schaffen. Op het gebied van voedselzekerheid wordt in de EPO erkend dat de opheffing van belemmeringen van de handel grote uitdagingen met zich mee kan brengen voor de producenten in de landbouw- en voedingssector van de staten in de Stille Oceaan en dat samenwerking nodig is om deze uitdagingen te beperken.

Met alle ACS-landen in de Stille Oceaan worden onderhandelingen gevoerd om tot een uniforme overeenkomst te komen.

Het directoraat-generaal Landbouw en Plattelandsontwikkeling van de Europese Commissie presenteerde begin 2012 een bijgewerkte tekst over landbouw waarin met name geografische aanduidingen aan de orde komen. Onderhandelingen zijn nog gaande over de resterende knelpunten, zoals mondiale toelevering (“global sourcing”) voor vis en geografische aanduidingingen voor landbouwproducten.

Producten die de EU naar het Stille Oceaangebied exporteert:

• bereidingen van groenten, van vruchten en van noten
• vleesbereidingen
• chocolade en suikerwerk
• wijn, vermout en cider
• olijfolie

Producten uit het Stille Oceaangebied die op de EU-markt komen:

• palmolie en palmpittenolie
• koffie
• thee
• suiker
• tropische vruchten

Meer informatie

Handel tussen de EU en het Stille Oceaangebied

Tussentijdse partnerschapsovereenkomst