Διασφάλιση και έλεγχος

Διασφάλιση της ορθής καταβολής των κονδυλίων της ΚΓΠ

Η χρηματοδοτική στήριξη από την ΚΓΠ προέρχεται από δύο κύρια Ταμεία – το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διασφαλίζει την εφαρμογή συστήματος που παρέχει εύλογη βεβαιότητα ότι τα κονδύλια αυτά δαπανώνται ορθά και ότι τυχόν παράτυπες πληρωμές μπορούν να εντοπιστούν και να ανακτηθούν.

Δήλωση αξιοπιστίας

Όλες οι δαπάνες της ΕΕ στο πλαίσιο της ΚΓΠ υπόκεινται σε δήλωση αξιοπιστίας του γενικού διευθυντή Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η δήλωση αυτή αναφέρει ότι:

• τα κονδύλια της ΚΓΠ έχουν χρησιμοποιηθεί για τους σκοπούς για τους οποίους προορίζονται·
• οι δαπάνες είναι σύμφωνες με τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης·
• οι ισχύουσες διαδικασίες ελέγχου παρέχουν τις αναγκαίες εγγυήσεις σχετικά με τη νομιμότητα και κανονικότητα όλων των πράξεων.

Η δήλωση δημοσιεύεται κάθε χρόνο στην ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων της υπηρεσίας, μαζί με πλήρη ανάλυση των δραστηριοτήτων δαπανών στο πλαίσιο της ΚΓΠ.

Ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου

Με την έκδοση της δήλωσης αξιοπιστίας, ο γενικός διευθυντής επιβεβαιώνει την εφαρμογή ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης και ελέγχου για τις δαπάνες της ΚΓΠ. Το σύστημα αυτό αποτελείται από τέσσερα επίπεδα:

• χρηστή δημοσιονομική διαχείριση και εσωτερικοί έλεγχοι στις χώρες της ΕΕ·
• λεπτομερείς έλεγχοι που διενεργούνται πριν από τις πληρωμές ή μέριμνα για την τήρηση των βασικών απαιτήσεων της Ένωσης·
• έλεγχοι και επανεξετάσεις από ανεξάρτητους οργανισμούς πιστοποίησης·
• έλεγχοι και εκκαθάριση λογαριασμών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Προσέγγιση ενιαίου ελέγχου

Το σύστημα διαχείρισης και ελέγχου για τα κονδύλια της ΚΓΠ λειτουργεί σύμφωνα με την προσέγγιση ενιαίου ελέγχου, στο πλαίσιο της οποίας κάθε επίπεδο βασίζεται στη βεβαιότητα που παρέχεται από άλλα επίπεδα. Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει στην Επιτροπή να ελέγχει τις εργασίες των οργανισμών πληρωμών και των οργανισμών πιστοποίησης με δυναμικό και οικονομικά αποδοτικό τρόπο, διασφαλίζοντας:

• τον αποτελεσματικό εντοπισμό των πηγών των σφαλμάτων·
• την ορθή λειτουργία των συστημάτων διακυβέρνησης·
• την εφαρμογή διορθωτικών μέτρων/σχεδίων δράσης.

Συνολικά, αυτά τα τέσσερα επίπεδα και τα αποτελέσματα που παράγουν επιτρέπουν στην Επιτροπή να αποκομίσει εύλογη βεβαιότητα ότι τα χρήματα των φορολογουμένων δαπανώνται σωστά, όπως ορίζεται από το δίκαιο της ΕΕ.

Χρηστή διαχείριση και εσωτερικός έλεγχος

Στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, οι χώρες της ΕΕ είναι υπεύθυνες για την υλοποίηση και τον έλεγχο των διαφόρων καθεστώτων που προβλέπονται βάσει της νομοθεσίας της ΚΓΠ, ενώ η Επιτροπή εξασφαλίζει την ορθή εκτέλεση των καθηκόντων τους.

Οι χώρες της ΕΕ πραγματοποιούν πληρωμές σε γεωργούς και άλλους δικαιούχους μέσω εθνικών ή περιφερειακών οργανισμών πληρωμών. Η διασφάλιση της χρηστής διαχείρισης των κονδυλίων της ΚΓΠ επιτυγχάνεται μέσω:

• συμμόρφωσης των οργανισμών πληρωμών με λεπτομερή κριτήρια διαπίστευσης που καθορίζονται σε επίπεδο ΕΕ·
• διαχειριστικής δήλωσης του διευθυντή του οργανισμού πληρωμών, που συνοδεύεται από τους πλήρεις λογαριασμούς·
• στο πλαίσιο των δαπανών βάσει των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ, της αντιστοιχίας μεταξύ των δαπανών και των εκροών που πραγματοποιήθηκαν.  

Έλεγχοι

Για κάθε καθεστώς στήριξης που χρηματοδοτείται από το ΕΓΤΕ και το ΕΓΤΑΑ, οι οργανισμοί πληρωμών εφαρμόζουν αυστηρό σύστημα ελέγχων

Τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου για κάθε καθεστώς στήριξης έχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά και ακολουθούν ειδικούς κανόνες προσαρμοσμένους στις ιδιαιτερότητες του καθεστώτος. Τα συστήματα προβλέπουν γενικά συστηματικούς ελέγχους, οι οποίοι στοχεύουν, μεταξύ άλλων, στους τομείς στους οποίους ο κίνδυνος σφαλμάτων είναι ο υψηλότερος. Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να διασφαλίζουν ότι εκτελείται το επίπεδο ελέγχων που απαιτείται για την αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων για τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης. Η αρμόδια αρχή πρέπει να επιλέγει το δείγμα ελέγχου από το σύνολο των αιτούντων, το οποίο περιλαμβάνει, ανάλογα με την περίπτωση, τυχαίο δείγμα και δείγμα βάσει ανάλυσης κινδύνου.

Για τις περισσότερες πληρωμές και ελέγχους, οι οργανισμοί πληρωμών εφαρμόζουν το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου (ΟΣΔΕ), ένα διασυνδεδεμένο σύνολο βάσεων δεδομένων που μπορούν να εφαρμοστούν σε ορισμένα καθεστώτα στήριξης. Για τις δαπάνες στο πλαίσιο του ΟΣΔΕ, οι οργανισμοί πληρωμών πρέπει να διενεργούν διοικητικούς και επιτόπιους ελέγχους.

Για τις δαπάνες εκτός των στρατηγικών σχεδίων για την ΚΓΠ [π.χ. δαπάνες στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2117] και τις δαπάνες του ΕΓΤΑΑ για την περίοδο 2014-22, οι οργανισμοί πληρωμών πρέπει να διενεργούν:

• διεξοδικούς διοικητικούς ελέγχους του 100 % των αιτήσεων ενίσχυσης·
• επιτόπιους ελέγχους δείγματος πράξεων, που κυμαίνονται μεταξύ 1 % και 100 %, ανάλογα με τον κίνδυνο που συνδέεται με το εν λόγω καθεστώς·
• διασταυρούμενους ελέγχους με άλλες βάσεις δεδομένων, όπου κρίνεται σκόπιμο.

Οργανισμοί πιστοποίησης

Οι οργανισμοί πιστοποίησης είναι ανεξάρτητοι ελεγκτές, οι οποίοι διορίζονται σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με τις προδιαγραφές της ΕΕ. Ο ρόλος των οργανισμών αυτών είναι να επαληθεύουν και να πιστοποιούν τις δραστηριότητες των οργανισμών πληρωμών.

Κάθε χρόνο, οι οργανισμοί πιστοποίησης εκδίδουν γνωμοδότηση, που συντάσσεται σύμφωνα με τα διεθνώς αποδεκτά πρότυπα ελέγχου και η οποία καλύπτει κατά πόσον:

• οι λογαριασμοί των οργανισμών πληρωμών παρέχουν αληθή και ακριβή εικόνα·
• τα συστήματα διακυβέρνησης που έχουν θέσει σε εφαρμογή τα κράτη μέλη λειτουργούν σωστά·
• οι εκθέσεις επιδόσεων σχετικά με τους δείκτες εκροών για τους σκοπούς της ετήσιας εκκαθάρισης επιδόσεων που αναφέρεται στο άρθρο 54 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2116 και οι εκθέσεις επιδόσεων σχετικά με τους δείκτες αποτελεσμάτων για την πολυετή παρακολούθηση επιδόσεων που αναφέρεται στο άρθρο 128 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115 είναι ορθές·
• οι δαπάνες για τα μέτρα που προβλέπονται στους κανονισμούς (ΕΕ) αριθ. 228/2013, (ΕΕ) αριθ. 229/2013 και (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 και στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1144/2014 (δηλαδή δαπάνες εκτός των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ) για τις οποίες έχει ζητηθεί επιστροφή από την Επιτροπή, είναι νόμιμες και κανονικές.

Οι οργανισμοί πιστοποίησης ελέγχουν επίσης τη συμμόρφωση των οργανισμών πληρωμών με τα κριτήρια διαπίστευσης και τις διαχειριστικές δηλώσεις.

Το ελεγκτικό έργο των οργανισμών πιστοποίησης αποτελεί βασικό στοιχείο διασφάλισης για τις δαπάνες της ΚΓΠ, παρέχοντας τη βάση για τις επακόλουθες ελεγκτικές εργασίες της Επιτροπής.

Έλεγχοι της Επιτροπής και εκκαθάριση των λογαριασμών

Στο πλαίσιο της προσέγγισης ενιαίου ελέγχου, η Επιτροπή λαμβάνει ως αφετηρία τις εργασίες των οργανισμών πιστοποίησης. Προκειμένου να διαπιστωθεί αν οι εργασίες είναι αξιόπιστες, η Επιτροπή ελέγχει επίσης τις εργασίες των οργανισμών πιστοποίησης.

Ως τελικό επίπεδο βεβαιότητας, η Επιτροπή πραγματοποιεί διαδικασία εκκαθάρισης των λογαριασμών, η οποία περιλαμβάνει τα εξής:

• ετήσια δημοσιονομική εκκαθάριση λογαριασμών, που καλύπτει την πληρότητα, την ακρίβεια και την ειλικρίνεια των λογαριασμών των οργανισμών πληρωμών·
• ετήσια εκκαθάριση επιδόσεων, η οποία αφορά την αντιστοιχία μεταξύ των δαπανών στο πλαίσιο των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ και των εκροών που πραγματοποιήθηκαν κατά το εν λόγω οικονομικό έτος·
• πολυετή διαδικασία συμμόρφωσης, η οποία προβλέπει ελέγχους συμμόρφωσης για τον έλεγχο των συστημάτων διακυβέρνησης των χωρών της ΕΕ και την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των συστημάτων αυτών για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Στο πλαίσιο της προσέγγισης ενιαίου ελέγχου, η Επιτροπή λαμβάνει ως αφετηρία τις εργασίες των οργανισμών πιστοποίησης. Η Επιτροπή ελέγχει επίσης τις εργασίες των οργανισμών πιστοποίησης.

Εάν εντοπιστεί κίνδυνος παράτυπων δαπανών, η Επιτροπή καλύπτει τον κίνδυνο οικονομικής ζημίας για τον προϋπολογισμό της ΕΕ με την εφαρμογή δημοσιονομικών διορθώσεων. Οι δημοσιονομικές διορθώσεις καθορίζονται με βάση τη σοβαρότητα της έλλειψης, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τη φύση των εν λόγω ελλείψεων και την οικονομική ζημία που προκλήθηκε στην ΕΕ.

Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο είναι επιφορτισμένο με τον έλεγχο των δαπανών που πραγματοποιούν η ΕΕ και οι χώρες της. Διενεργεί τακτικούς ελέγχους των μηχανισμών χρηματοδότησης και των δαπανών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων της νομιμότητας και της κανονικότητας, καθώς και ελέγχους επιδόσεων για να διασφαλιστεί ότι τα χρήματα δαπανώνται ορθά και ότι τα εσωτερικά συστήματα ελέγχου της ΕΕ έχουν σχεδιαστεί σωστά.

Προστασία από την απάτη

Για την καλύτερη προστασία του προϋπολογισμού της ΚΓΠ από την απάτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εφαρμόζει ειδική πολιτική για την καταπολέμηση της απάτης.

Κύριοι στόχοι της πολιτικής για την καταπολέμηση της απάτης είναι οι εξής:

• αύξηση της ευαισθητοποίησης σε θέματα απάτης, τόσο στις χώρες της ΕΕ όσο και εντός της Επιτροπής·
• ενίσχυση της πρόληψης της απάτης·
• ενίσχυση της εκτίμησης του κινδύνου απάτης·
• ανάπτυξη ικανοτήτων εντοπισμού της απάτης·
• παροχή καθοδήγησης στις χώρες της ΕΕ για την πρόληψη και τον εντοπισμό της απάτης·
• ενίσχυση της συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF).

Η στρατηγική για την καταπολέμηση της απάτης στηρίζει τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και της χρηστής διαχείρισης του προϋπολογισμού της ΚΓΠ από τις χώρες της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF)

Η OLAF είναι η υπηρεσία της ΕΕ για την καταπολέμηση της απάτης· έχει την εξουσία να διερευνά περιπτώσεις εικαζόμενης απάτης, διαφθοράς ή σοβαρού παραπτώματος είτε εντός των θεσμικών οργάνων της ΕΕ είτε εντός των δικαιούχων κονδυλίων της ΕΕ. Οι καταγγελίες στην OLAF μπορούν να υποβληθούν ανώνυμα και σε οποιαδήποτε από τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ.

Νομική βάση

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/2116 σχετικά με τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της κοινής γεωργικής πολιτικής

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2022/128 της Επιτροπής για τη θέσπιση κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 2021/2116 όσον αφορά τους οργανισμούς πληρωμών και άλλους οργανισμούς, τη δημοσιονομική διαχείριση, την εκκαθάριση λογαριασμών, τους κανόνες σχετικά με τους ελέγχους, τις εγγυήσεις και τη διαφάνεια

Kατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2022/127 της Επιτροπής για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2116 με κανόνες για τους οργανισμούς πληρωμών και άλλους οργανισμούς, τη δημοσιονομική διαχείριση, την εκκαθάριση λογαριασμών, τις εγγυήσεις και τη χρήση του ευρώ.