Het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) speelt een cruciale rol bij het beheer van de transitie naar een duurzaam voedselsysteem en bij het opvoeren van de inspanningen van de Europese landbouwers om aan de klimaatdoelstellingen van de EU bij te dragen en het milieu te beschermen.
Ecoregelingen zijn een nieuw instrument van het GLB om deze transitie te ondersteunen. De EU-landen hebben ecoregelingen opgenomen in hun strategische GLB-plannen. De Commissie heeft die regelingen, die voor het GLB van groot belang zijn voor de verwezenlijking van de doelstellingen van de Green Deal, beoordeeld en goedgekeurd.
Ecoregelingen in een oogopslag
Landbouwpraktijken kunnen slechts in het kader van ecoregelingen worden ondersteund als ze aan de volgende voorwaarden voldoen:
- ze moeten betrekking hebben op activiteiten die verband houden met klimaat, milieu, dierenwelzijn en antimicrobiële resistentie;
- ze moeten worden vastgesteld op basis van de nationale/regionale behoeften en prioriteiten;
- hun ambitieniveau moet verder gaan dan de in de basisvoorwaarden vastgelegde vereisten en verplichtingen (met inbegrip van de conditionaliteit);
- ze moeten bijdragen aan de doelstellingen van de Green Deal van de EU.
Doelstellingen van de Green Deal van de EU
Uiterlijk in 2030 zowel het totale gebruik van chemische pesticiden en de daarmee samenhangende risico’s als het gebruik van “gevaarlijkere” pesticiden met 50% verminderen
Er uiterlijk in 2030 voor zorgen dat ten minste 25% van de landbouwgrond van de EU voor biologische landbouw wordt gebruikt en dat de biologische aquacultuur flink toeneemt
Uiterlijk in 2030 de verkoop van antimicrobiële stoffen voor landbouwhuisdieren en in de aquacultuur met 50% doen afnemen
Terugdringen van nutriëntenverliezen met ten minste 50%, zonder dat de bodemvruchtbaarheid verslechtert; dit zal het gebruik van meststoffen uiterlijk in 2030 met ten minste 20% verminderen
Met de strategische GLB-plannen worden een aangescherpte conditionaliteit, ecoregelingen, bedrijfsadviesdiensten voor de landbouw en agromilieu- en klimaatmaatregelen en -investeringen in praktijk gebracht, met als doel de doelstellingen van de Green Deal, met name die welke voortvloeien uit de “van boer tot bord”-strategie en de biodiversiteitsstrategie, uiterlijk in 2030 te verwezenlijken en de specifieke klimaat- en milieudoelstellingen van het GLB te halen.
Specifieke GLB-doelstellingen
Bijdragen tot matiging van en aanpassing aan klimaatverandering en tot duurzame energie
Bevorderen van duurzame ontwikkeling en efficiënt beheer van natuurlijke hulpbronnen zoals water, bodem en lucht
Bijdragen tot de bescherming van de biodiversiteit, versterken van ecosysteemdiensten en in stand houden van habitats en landschappen
Het dierenwelzijn verbeteren en antimicrobiële resistentie aanpakken
Acties in het kader van de strategische GLB-plannen
De maatregelen die de EU-landen in hun strategische GLB-plannen hebben opgenomen, betreffen tal van acties op het vlak van milieu, klimaatverandering en dierenwelzijn, namelijk:
a. beperking van klimaatverandering, met inbegrip van vermindering van de broeikasgasemissies als gevolg van landbouwpraktijken, behoud van bestaande koolstofopslagplaatsen en vergroten van koolstofvastlegging
b. aanpassing aan klimaatverandering, met inbegrip van vermindering van de broeikasgasemissies als gevolg van landbouwpraktijken, behoud van bestaande koolstofopslagplaatsen en vergroten van koolstofvastlegging
c. bescherming of verbetering van de waterkwaliteit en vermindering van de druk op de waterreserves
d. preventie van bodemaantasting, bodemherstel, verbetering van de bodemvruchtbaarheid en van het nutriëntenbeheer
e. bescherming van de biodiversiteit, instandhouding of herstel van habitats of soorten, met inbegrip van behoud en aanleg van landschapselementen of niet-productieve gebieden
f. acties voor een duurzaam en verminderd pesticidengebruik
g. acties om het dierenwelzijn te verbeteren of antimicrobiële resistentie aan te pakken
De strategische GLB-plannen van de EU-lidstaten omvatten een breed scala aan gerichte interventies die op de specifieke behoeften van de lidstaten zijn toegesneden en tastbare resultaten zullen opleveren in het licht van de EU-doelstellingen. Tegelijk wordt bijgedragen aan de Green Deal.
De plannen moeten bijdragen aan en in overeenstemming zijn met de EU-wetgeving en -verbintenissen op het gebied van klimaat en milieu, waaronder die van de “van boer tot bord”-strategie en de biodiversiteitsstrategie.
Voorbeelden van landbouwpraktijken
De informatie over landbouwpraktijken die in het kader van ecoregelingen kunnen worden ondersteund, biedt landbouwers, beheerders, wetenschappers, belanghebbenden en het publiek de kans om meer over ecoregelingen te weten te komen en hun ervaringen te delen. Deze lijst is opgesteld na een grondige bespreking met deskundigen.
De volgende praktijken komen overeen met acties in het kader van de strategische GLB-plannen op de hierboven genoemde gebieden, namelijk milieu, klimaatverandering en dierenwelzijn.
In beleidsinstrumenten van de EU vastgelegde praktijken
- Biologische landbouwpraktijken zoals omschreven in Verordening (EU) 2018/848 (b, c, d, f, g)
- Omschakeling naar biologische landbouw (b, c, d, f, g)
- Behoud van biologische landbouw (b, c, d, f, g)
- Geïntegreerde gewasbeschermingspraktijken zoals omschreven in de richtlijn duurzaam gebruik (b, c, d, e, f), waaronder:
- bufferstroken met beheerspraktijken en zonder pesticiden (c, e, f)
- mechanische onkruidbestrijding (c, e, f)
- meer gebruik van veerkrachtige en plaagbestendige gewasvariëteiten en -soorten (b)
- braakland met op biodiversiteit gerichte soortensamenstelling (c, e, f)
Andere praktijken
- Vruchtwisseling met peulgewassen (a, b, d, f)
- Mengteelt — teelt van meerdere gewassen (b, d, e, f)
- Dekgewassen tussen boomrijen bij meerjarige teelten — boomgaarden, wijngaarden, olijfbomen — bovenop de conditionaliteit (a, c, d, e, f)
- Winterbodembedekkers en vanggewassen bovenop de conditionaliteit (a, b, c, d)
- Op gras gebaseerd veeteeltsysteem met lage intensiteit (a, c, d, g)
- Gebruik van gewassen/plantenrassen die beter bestand zijn tegen klimaatverandering (b, c, e, f)
- Gemengde soorten/diverse percelen blijvend grasland ten behoeve van de biodiversiteit (bestuiving, vogels, basisvoer voor wild) (c, d, e, f)
- Verbeterde rijstteelt met minder uitstoot van methaangassen (bv. afwisselend natte en droge technieken) (a)
- Praktijken en normen zoals vermeld in de regels voor biologische landbouw (b, c, d, f)
- Voederplannen: geschikte toegang tot voeder en water, voeder- en waterkwaliteitsanalysen (bv. micotoxinen), geoptimaliseerde voederstrategieën (g)
- Diervriendelijke huisvesting: meer beschikbare ruimte per dier, betere vloerbedekking (bijvoorbeeld dagelijkse aanvoer van strostrooisel), kraamhokken met vrijloop, het bieden van een verrijkte omgeving (bijvoorbeeld wroetmogelijkheid voor varkens, zitstokken, materiaal voor het maken van nesten enz.), schaduw/sproeiers/ventilatie tegen hittestress (b, g)
- Praktijken en normen zoals vermeld in de regels voor biologische landbouw (g)
- Praktijken die de dieren robuuster en vruchtbaarder maken en hun levensduur en aanpassingsvermogen vergroten, bv. een langere levensduur voor melkkoeien; fokken van lagere-emissiedieren, bevorderen van genetische diversiteit en veerkracht (a, b, g)
- Preventie- en controleplannen voor diergezondheid: algemeen plan dat voor alle betrokken houderijpraktijken geldt en het risico vermindert op infecties waartegen antimicrobiële stoffen nodig zijn, bv. vaccinatie en behandelingen, verbeterde bioveiligheid en gebruik van toevoegingsmiddelen voor diervoeding (g)
- Toegang tot weiland en verlenging van de graasperiode voor graasdieren (a, b, g)
- Regelmatige toegang tot openluchtruimten en beheer daarvan (g)
- Aanleg en instandhouding van landschapselementen bovenop de conditionaliteit (a, c, d, e)
- Beheer- en snoeiplan voor landschapselementen (e, f)
- Invoering en instandhouding van bosweidesystemen met hoge biodiversiteit
- Braakland met op biodiversiteit gerichte soortensamenstelling (bestuiving, vogels, basisvoer voor wild enz.) (c, e, f)
- Hoeden van dieren (vooral schapen) in open ruimten en tussen meerjarige teelten, verweiding en gemeenschappelijke begrazing (b, d, e, f, g)
- Creatie en verbetering van semi-natuurlijke habitats (a, b, c, d, e, f, g)
- Vermindering van het gebruik van meststoffen, laagintensief beheer bij akkerbouwgewassen (a, b, c, d, e, f, g)
- Conserveringslandbouw (a, d)
- Vernatting van wetlands/veengebieden, moeraslandbouw (a, c, d, e)
- Minimale grondwaterstand in de winter (a, c, d)
- Passend beheer van residuen, d.w.z. begraven van landbouwresiduen, zaaien op residuen (a, c, d)
- Aanleg en instandhouding van blijvend grasland (a, c, d, e, f)
- Extensief gebruik van blijvend grasland (a, c, d)
- Plan voor nutriëntenbeheer, gebruik van innovatieve benaderingen om het vrijkomen van nutriënten tot een minimum te beperken, optimale pH voor de opname van nutriënten, circulaire landbouw (a, c, d, f)
- Precisielandbouw met het oog op de vermindering van de productiemiddelen (meststoffen, water, gewasbeschermingsmiddelen) (e, f)
- Verbetering van de irrigatie-efficiëntie (b)
- Toepassing van nitraatgerelateerde maatregelen die verder gaan dan de conditionaliteitsverplichtingen (c, d, e)
- Maatregelen om water-, lucht- en bodemverontreiniging door overtollige nutriënten te verminderen en te voorkomen, zoals bodembemonstering indien nog niet verplicht, en het creëren van nutriëntenvallen (c, d, e)
- Beheer van de watervraag van gewassen (overschakeling op minder waterintensieve gewassen, andere plantdata, geoptimaliseerde irrigatieschema’s) (b)
- Erosiepreventiestroken en windsingels (b, d, e)
- Aanleg of onderhoud van terrassen en strokenteelt (b, d, e)
- Toevoegingsmiddelen voor diervoeding om emissies door darmgisting te verminderen (a)
- Verbeterd mestbeheer en -opslag (a)
Rechtsgrondslag
Verordening (EU) 2018/848 inzake de biologische productie en de etikettering van biologische producten en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 834/2007 van de Raad
