Μια περιβαλλοντικά βιώσιμη ΚΓΠ

Περιβαλλοντική βιωσιμότητα στο πλαίσιο της ΚΓΠ

Η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) έχει τρεις ξεκάθαρους περιβαλλοντικούς στόχους, εκ των οποίων όλοι αντικατοπτρίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία:

• την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής,
• την προστασία των φυσικών πόρων,
• την ενίσχυση της βιοποικιλότητας.

Η ΚΓΠ συμβάλλει σε καθέναν από αυτούς τους στόχους μέσω, μεταξύ άλλων μέτρων, της στήριξης της βιολογικής γεωργίας και της στήριξης για την υπεύθυνη διαχείριση εισροών, όπως τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα.

Στόχος της ΚΓΠ είναι να επιτύχει τους περιβαλλοντικούς της στόχους κατά τρόπο κοινωνικά και οικονομικά βιώσιμο για τους γεωργούς, τις αγροτικές κοινότητες και την ΕΕ στο σύνολό της.

Περιβαλλοντικά μέτρα στο πλαίσιο της ΚΓΠ

Τα μέτρα που ενθαρρύνουν την πράσινη γεωργία και επιβάλλουν περιβαλλοντικούς κανόνες αποτελούν κεντρικό στοιχείο της ΚΓΠ:

• τα πρότυπα αιρεσιμότητας συνδέουν τη χρηματοδοτική στήριξη (άμεσες ενισχύσεις) με τους κανόνες της ΕΕ για το περιβάλλον, καθώς και με την υγεία των ανθρώπων, των φυτών και των ζώων·
• τα οικολογικά προγράμματα παρέχουν στήριξη σε γεωργούς που υιοθετούν ή συνεχίζουν να εφαρμόζουν γεωργικές πρακτικές οι οποίες συμβάλλουν στην επίτευξη των περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων της ΕΕ·
• οι παρεμβάσεις αγροτικής ανάπτυξης στηρίζουν τις γεωργο-περιβαλλοντικο-κλιματικές δεσμεύσεις, τη βιώσιμη διαχείριση των δασών, τις επενδύσεις, τη συνεργασία, τη μεταφορά γνώσεων και άλλες γεωργικές δραστηριότητες που συμβάλλουν στη δράση για το κλίμα, τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και τη βιοποικιλότητα.

ΚΓΠ 2023-27

Η ΚΓΠ 2023-27 τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2023. Στο πλαίσιο αυτό θα ληφθούν περαιτέρω μέτρα για την επίτευξη ενός οικολογικού και βιώσιμου γεωργικού συστήματος στην ΕΕ. Περιλαμβάνονται:

• μια πιο απλουστευμένη, ευέλικτη και στοχευμένη προσέγγιση,
• αυστηρότερες περιβαλλοντικές προϋποθέσεις και πρότυπα που πρέπει να πληρούν οι γεωργοί,
• ένα διευρυμένο σύνολο προαιρετικών περιβαλλοντικών δράσεων που θα διατίθενται στους γεωργούς μέσω οικολογικών προγραμμάτων και της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης.

Σχετικές πληροφορίες

Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής

Η ΚΓΠ αποτελεί βασικό εργαλείο για την αξιοποίηση του δυναμικού της γεωργίας στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Εκτιμάται ότι, συνολικά, 104 δισ. ευρώ (ή 25 %) της χρηματοδότησης της ΚΓΠ για την περίοδο 2014-20 διατέθηκε για δράσεις σχετικές με το κλίμα, όπως:

• η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέσω της προώθησης της βελτιωμένης διαχείρισης και εκτροφής ζώων, καθώς και των επενδύσεων στην αποθήκευση και επεξεργασία κοπριάς,
• η αύξηση της δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα μέσω μέτρων και επενδύσεων σε τομείς όπως η προστασία του εδάφους και η αποκατάσταση των δασών,
• η παροχή βοήθειας στους γεωργούς ώστε να προσαρμοστούν στις προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή, μέσω πιο ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή γεωργικών πρακτικών, επενδύσεων και συμβουλών σχετικά με τις νέες μεθόδους και τεχνολογίες.

Χάρη στα μέτρα αυτά, οι γεωργικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μειώθηκαν κατά 28,9 % μεταξύ 1990 και 2021, χωρίς να μειωθούν τα επίπεδα παραγωγής. Η νέα ΚΓΠ 2023-27 περιλαμβάνει αυξημένη στήριξη για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, προάγοντας τον στόχο που θέτει η δράση για το κλίμα της Πράσινης Συμφωνίας για επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε ολόκληρη την ΕΕ έως το 2050.

Περισσότερες πληροφορίες

Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής

Προστασία των φυσικών πόρων

Για την προστασία των φυσικών πόρων που είναι αναγκαίοι για τη γεωργία, η ΚΓΠ:

• διασφαλίζει τόσο την ποσότητα όσο και την ποιότητα των υδάτων που χρησιμοποιούνται στη γεωργία, με τη δημιουργία ζωνών ανάσχεσης κατά μήκος υδατορευμάτων, την υποστήριξη επωφελών γεωργικών πρακτικών, αποδοτικότερων συστημάτων άρδευσης, και την αυστηρότερη επιβολή των κανόνων στις ευπρόσβλητες από νιτρορύπανση ζώνες·
• καθορίζει υποχρεωτικά πρότυπα ελάχιστης εδαφοκάλυψης και προωθεί περαιτέρω πρακτικές που περιορίζουν τη διάβρωση του εδάφους και διατηρούν την οργανική ύλη·
• προστατεύει την ποιότητα του αέρα προάγοντας τη μείωση των εκπομπών αμμωνίας, θέτοντας περιορισμούς στην καύση υπολειμμάτων, και αποτρέποντας τον ψεκασμό φυτοφαρμάκων υπό συνθήκες ισχυρών ανέμων.

Μέσω παρεμβάσεων αγροτικής ανάπτυξης, η ΚΓΠ συμβάλλει επίσης στη δασική στρατηγική της ΕΕ, στηρίζοντας την προστασία, τη φύτευση, την αποκατάσταση, και τη βιώσιμη διαχείριση των δασών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Προστατεύοντας τους φυσικούς πόρους που είναι απαραίτητοι για τη γεωργία και τη δασοκομία, η ΚΓΠ συμβάλλει στον στόχο της Πράσινης Συμφωνίας για τηνεξάλειψη της ρύπανσης σε ολόκληρη την ΕΕ.

Περισσότερες πληροφορίες

Προστασία των φυσικών πόρων

Ενίσχυση της βιοποικιλότητας

Προκειμένου να διαφυλαχθεί το γεωργικό οικοσύστημα, η ΚΓΠ συνδέεται με τις οδηγίες της ΕΕ για τη φύση και θα υπηρετεί τους στόχους της επικαιροποιημένης στρατηγικής της Επιτροπής για τη βιοποικιλότητα, η οποία αποτελεί μέρος της Πράσινης Συμφωνίας.

Η ΚΓΠ αποσκοπεί στην προστασία της βιοποικιλότητας με διάφορους τρόπους:

• οι κανόνες αιρεσιμότητας καλύπτουν τόσο την οδηγία για τα πτηνά όσο και αυτή για τους οικοτόπους, καθώς και τα μέτρα που αποσκοπούν στη διατήρηση των χαρακτηριστικών του τοπίου και στη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων·
• με τη δημιουργία και διατήρηση χαρακτηριστικών τοπίου και περισσότερης γης υπό αγρανάπαυση, προς όφελος της βιοποικιλότητας, μέσω της διευκόλυνσης της επικονίασης και της προστασίας των οικοτόπων, ενώ πρόσθετες πρακτικές για την προώθηση της βιοποικιλότητας μπορούν να υποστηριχθούν μέσω οικολογικών προγραμμάτων και γεωργοπεριβαλλοντικών παρεμβάσεων για το κλίμα·
• με τη στήριξη της βιολογικής γεωργίας, είτε μέσω οικολογικών προγραμμάτων είτε/ή μέσω της αγροτικής ανάπτυξης·
• οι παρεμβάσεις αγροτικής ανάπτυξης ενθαρρύνουν δράσεις που διατηρούν και ενισχύουν τη βιοποικιλότητα, όπως η παροχή κονδυλίων για τη στήριξη γεωργικών συστημάτων υψηλής φυσικής αξίας και σχεδίων διαχείρισης της φύσης που καλλιεργούν περιοχές φιλικές προς την άγρια πανίδα, καθώς και αγροοικολογικές πρακτικές.

Περισσότερες πληροφορίες

Ενίσχυση της βιοποικιλότητας
Έκθεση του JRC σχετικά με την ταξινόμηση και τον ποσοτικό προσδιορισμό των χαρακτηριστικών του τοπίου
Έκθεση του JRC σχετικά με τις επιλογές των χωρών της ΕΕ ως προς τα χαρακτηριστικά του τοπίου

Προώθηση της γεωργίας χαμηλών εισροών

Φυτοφάρμακα, λιπάσματα και αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται ευρέως σε ολόκληρη την ΕΕ για να βοηθήσουν τη γεωργία στην παραγωγή τροφίμων και άλλων βασικών υλών για την κοινωνία. Ωστόσο, η αλόγιστη και ακατάλληλη χρήση τους μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, καθώς και στην υγεία των φυτών, των ζώων και των ανθρώπων.

Η ΚΓΠ έχει ως στόχο να προαγάγει τη μειωμένη και υπεύθυνη χρήση των εν λόγω εισροών με τους εξής τρόπους:

• προωθώντας τη βιολογική γεωργία,
• παρέχοντας βοήθεια στους γεωργούς ώστε να χρησιμοποιούν υπεύθυνα τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα και να εφαρμόζουν τεχνικές διαχείρισης, εναλλακτικές μεθόδους, και νέες τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον,
• μειώνοντας την ανάγκη για αντιβιοτικά μέσω επενδύσεων και συμβουλών που προάγουν την υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων.

Περισσότερες πληροφορίες

Γεωργία χαμηλών εισροών

Αξιολόγηση περιβαλλοντικών μέτρων

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογεί διαρκώς την αποτελεσματικότητα της ΚΓΠ όσον αφορά την επίτευξη των περιβαλλοντικών της στόχων:

• στο ολοκληρωμένο σύνολο δεικτών που συλλέγονται βάσει του κοινού πλαισίου παρακολούθησης και αξιολόγησης (ΚΠΠΑ/PMEF) περιλαμβάνεται ένα ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών δεδομένων·
• μια συμπληρωματική δέσμη 28 γεωργοπεριβαλλοντικών δεικτών παρακολουθεί περαιτέρω την ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών προβληματισμών στην ΚΓΠ·
• στο πλαίσιο του PMEF, οι αξιολογήσεις και οι εξωτερικές μελέτες για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα διενεργούνται από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες για λογαριασμό της Επιτροπής.

Τα στοιχεία που συνέλεξε η Επιτροπή παρέχουν ολοκληρωμένη πληροφόρηση σχετικά με:

• την κατάσταση του αγροτικού περιβάλλοντος στην ΕΕ και τις διαχρονικές εξελίξεις,
• τον αντίκτυπο της γεωργίας στο κλίμα, τους φυσικούς πόρους, και τη βιοποικιλότητα,
• την εφαρμογή των περιβαλλοντικών μέτρων της ΚΓΠ σε ολόκληρη την ΕΕ,
• την επιτυχία των περιβαλλοντικών μέτρων όσον αφορά την επίτευξη των στόχων τους και τον ευρύτερο αντίκτυπό τους πέραν των δηλωμένων σκοπών τους.

Η αξιολόγηση των περιβαλλοντικών μέτρων της ΚΓΠ λαμβάνει υπόψη τους πολύπλοκους δεσμούς μεταξύ των μέτρων πολιτικής, τις αλλαγές στις γεωργικές πρακτικές και τις περιβαλλοντικές βελτιώσεις, καθώς και πολυάριθμους άλλους παράγοντες, όπως τα καιρικά φαινόμενα, τον αντίκτυπο των τάσεων της αγοράς, και τις διαφορές μεταξύ των χωρών και των περιφερειών της ΕΕ ως προς τις περιβαλλοντικές συνθήκες.

Ο ρόλος της γνώσης και της καινοτομίας

Η γνώση, η έρευνα και η καινοτομία προάγουν την περιβαλλοντικά βιώσιμη γεωργία στην ΕΕ:

• η έρευνα και η καινοτομία προωθούν νέες, φιλικές προς το περιβάλλον τεχνικές και τεχνολογίες για τη γεωργία·
• το σύστημα παροχής συμβουλών σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα ενημερώνει τους γεωργούς σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν νέες έρευνες, μέθοδοι, και τεχνολογίες για την προαγωγή της φιλικής προς το περιβάλλον γεωργίας·
• η ευρωπαϊκή σύμπραξη καινοτομίας για τη γεωργία (EIP-AGRI) εργάζεται για την προαγωγή καινοτόμων ιδεών που προωθούν τη βιώσιμη γεωργία και δασοκομία στην ΕΕ·
• Το έργο iMAP αποσκοπεί στην παροχή επιστημονικών στοιχείων σχετικά με τις επιπτώσεις των γεωργικών πρακτικών στο περιβάλλον και το κλίμα για τη στήριξη της υλοποίησης, της παρακολούθησης και της αξιολόγησης των εν λόγω στόχων στα στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ.