Uzupełniające redystrybucyjne wsparcie dochodu do celów stabilności

Uzupełniające redystrybucyjne wsparcie dochodu do celów stabilności (CRISS) wprowadzono zamiast systemu płatności redystrybucyjnych stosowanego w latach 2014–2022.  

CRISS jest jedną z metod stosowanych we wspólnej polityce rolnej (WPR) do zapewnienia sprawiedliwej redystrybucji wsparcia dochodu, od większych gospodarstw rolnych do mniejszych lub średnich. 

Sprawiedliwszy podział pomocy jest jednym z kluczowych celów WPR na lata 2023–2027. Na poziomie UE dochód na roczną jednostkę pracy wzrasta średnio w zależności od fizycznej wielkości gospodarstwa. Zjawisko to odzwierciedla przede wszystkim korzyści skali: im większe gospodarstwo, tym niższe koszty jednostkowe i zazwyczaj wyższy dochód na jednego pracownika.  

Głównym celem płatności CRISS jest promowanie bardziej zrównoważonego podziału wsparcia dochodów między małe i średnie gospodarstwa rolne.

Kraje UE muszą przeznaczyć na tę konkretną interwencję co najmniej 10 proc. dostosowanej puli środków na płatności bezpośrednie. Mają one jednak możliwość odstąpienia od tego obowiązkowego wymogu (na przykład przeznaczając na CRISS mniej niż minimalny wymagany odsetek środków na płatności bezpośrednie lub w ogóle nie wdrażając CRISS), wtedy (i tylko wtedy) gdy są w stanie wykazać, że potrzeby w zakresie redystrybucji są w wystarczającym stopniu zaspokajane za pomocą innych metod Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG).

CRISS to:

• roczna płatność niezwiązana z wielkością produkcji na kwalifikujący się hektar („pierwsze hektary”) dla rolników uprawnionych do płatności w ramach podstawowego wsparcia dochodu do celów zrównoważoności (BISS).

W ramach prawnych WPR kraje UE mogą elastycznie dostosować projekt CRISS do potrzeb redystrybucji i struktury gospodarstw rolnych, na przykład poprzez:

• ustalenie maksymalnego progu

• stosowanie różnych przedziałów hektarów

• ustalenie różnych kwot jednostkowych w zależności od przedziału

• różnicowanie wsparcia według grup terytoriów stosowanych w ramach BISS

• wyłączenie z systemu CRISS większych gospodarstw, których fizyczna wielkość przekracza określony limit.

CRISS jest dodatkową płatnością na pierwsze hektary dla rolników uprawnionych do uzyskania BISS. Aby lepiej ukierunkować to wsparcie oraz uwzględnić różnice w strukturze gospodarstw rolnych w UE, kraje UE mogą:

• przydzielać wsparcie uzupełniające dla różnych przedziałów hektarów

• różnicować wsparcie według regionów lub grup terytoriów w ramach BISS.

Zasadniczą zmianą w WPR na lata 2023–2027 jest to, że kraje UE muszą przeznaczyć co najmniej 10 proc. dostosowanej alokacji finansowej na płatności bezpośrednie (po przesunięciach między funduszami) na CRISS, aby zwiększyć płatności otrzymywane przez mniejsze i średnie gospodarstwa. O odstępstwo od tej zasady można wystąpić, jeżeli członkowie UE wykażą, że potrzeby w zakresie redystrybucji są w wystarczającym stopniu zaspokajane za pomocą innych instrumentów i interwencji finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG), takich jak:

• płatność dla małych gospodarstw

• wsparcie dochodów związane z produkcją

• konwergencja wewnętrzna

• zastosowanie górnego limitu i degresywność (stopniowe zmniejszanie) płatności.

Uzupełniające redystrybucyjne wsparcie dochodu do celów stabilności (CRISS) ustanowione na mocy rozporządzenia (UE) 2021/2115 (tytuł II rozdział 2 art. 29) zastępuje płatność redystrybucyjną na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1307/2013.