Steun voor jonge boeren
Het GLB voor 2023-2027 biedt jonge boeren verschillende mogelijkheden. De EU-landen stemmen in hun strategische GLB-plannen hun maatregelen af op de omstandigheden in eigen land.
Combinatie van verschillende interventies
Strategieën om jonge boeren te helpen houden over het algemeen een combinatie van verschillende maatregelen in, waaronder:
- aanvullende inkomenssteun voor jonge boeren
- steun voor vestiging van jonge boeren, nieuwe boeren en start-up van plattelandsbedrijven
Rechtstreekse betalingen
De EU-landen moeten een bedrag van ten minste 3% van hun begroting voor rechtstreekse betalingen besteden aan steun voor jonge boeren. Deze steun kan worden verleend in de vorm van inkomenssteun, aanloop- of investeringssteun voor jonge boeren (slechts 50% van deze investeringssteun wordt meegeteld voor dit streefcijfer).
Aanvullende inkomenssteun voor jonge boeren
De aanvullende inkomenssteun voor jonge boeren is een voor de EU-landen vrijwillige regeling in het kader van rechtstreekse betalingen waardoor jongeren die voor het eerst een boerenbedrijf opzetten en die recht hebben op basisinkomenssteun meer inkomenssteun kunnen krijgen. De steun wordt verleend in de vorm van een jaarlijkse bedrag per subsidiabele hectare of een vast bedrag per jaar.
Nationaal beleid
Nationale factoren kunnen van invloed zijn op generatievernieuwing (bijvoorbeeld toegang tot grond en wetgeving over erfopvolging). Om te zorgen voor samenhang tussen alle acties moeten de EU-landen dus de wisselwerking onderzoeken tussen nationaal beleid (waaronder belastingaftrek, pensioenregelingen voor boeren, leningen, regelgeving over pacht, aankoop of erfenis van grond) en Europese GLB-maatregelen.
Maatregelen voor plattelandsontwikkeling ten behoeve van jonge boeren
Daarnaast bieden maatregelen voor plattelandsontwikkeling die in de strategische GLB-plannen voor de periode 2023-2027 kunnen worden opgenomen, extra mogelijkheden om jonge boeren te helpen een bedrijf op te zetten:
- Vestigingssteun voor jonge boeren, nieuwe boeren en start-up van plattelandsbedrijven: dit is een vrijwillige maatregel van de EU-landen (in het kader van de fondsen voor plattelandsontwikkeling van het GLB 2023-2027), waarmee boeren en bedrijven onmiddellijk aanloopsteun kunnen krijgen.
- Samenwerkingsregelingen: dit geldt met name voor generatievernieuwing op bedrijfsniveau in het kader van de opvolging van boerenbedrijven.
Jonge boeren kunnen profiteren van investeringssteun en lid worden van producentenorganisaties om hun commerciële en financiële situatie te verbeteren.
De EU-landen kunnen in hun strategische GLB-plannen voor 2023-2027 hulp bij de ontwikkeling van plattelandsbedrijven en advies over de beste manier om te starten als boer opnemen.
Jonge boeren in de EU kunnen GLB-steun aanvragen bij de beheersautoriteiten. Die staan vermeld in het nationale strategische GLB-plan van hun land. De meeste EU-landen ondersteunen generatievernieuwing via aanvullende inkomenssteun voor jonge boeren in de vorm van rechtstreekse betalingen en via oproepen tot het aanvragen van steun voor plattelandsontwikkeling.
Om plattelandsgebieden aantrekkelijk te maken voor jongeren, moedigt een van de specifieke doelstellingen van het GLB voor 2023-2027 de EU-landen aan om werkgelegenheid, groei en lokale ontwikkeling in plattelandsgebieden te bevorderen, wat zorgt voor betere werk- en levensomstandigheden en de uittocht van plattelandsjongeren voorkomt.
Meer informatie
Initiatief van de Commissie en de EIB voor jonge boeren
In april 2019 hebben de Europese Investeringsbank (EIB) en de Europese Commissie bijna 1 miljard euro aan financiering voor de landbouw en de bio-economie in heel Europa aangekondigd.
Het leningenpakket van de EIB heeft belangstelling gewekt van diverse intermediaire banken in verschillende EU-landen en de financieringsdoelstellingen zijn in relatief korte tijd gehaald, ondanks de economische neergang als gevolg van de coronapandemie. Tot nu toe (voorjaar 2023) is 98% van de financiering ondertekend met intermediaire banken in:
- Frankrijk (375 miljoen euro voor drie acties)
- Italië (350 miljoen euro voor vier acties)
- Griekenland (210 miljoen euro voor vier acties)
- Kroatië (20 miljoen euro)
De minimale financieringsdoelstelling voor jonge boeren is licht overschreden, namelijk 11% van de totale kredietverlening. Daarnaast was ongeveer 30% van de middelen bestemd voor concrete acties op het gebied van klimaatactie.
GLB 2023-2027: een nieuwe aanpak
Het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) voor 2023-2027 is op 1 januari 2023 in werking getreden. Er is een vereenvoudigde aanpak ingevoerd, waarmee de EU-landbouw kan meebewegen met de steeds veranderende economische, maatschappelijke en milieubehoeften van de geglobaliseerde wereld. In het beleid zal de nadruk worden gelegd op resultaten en prestaties in plaats van op regels en handhaving. Deze nieuwe manier van werken draait om:
- de tien kerndoelstellingen van het GLB 2023-2027, waaronder generatievernieuwing. Deze vormen de basis voor het beleid en weerspiegelen de hoge ambitie op EU-niveau voor het GLB als geheel.
- de strategische GLB-plannen waardoor de EU-landen een interventiestrategie kunnen ontwikkelen die in overeenstemming is met de tien kerndoelstellingen van het GLB 2023-2027 en hun interventiegebieden.
Elk plan combineert een breed scala aan gerichte interventies die tegemoetkomen aan de specifieke behoeften van het betrokken EU-land. Deze interventies leveren tastbare resultaten op met betrekking tot de doelstellingen van het GLB op EU-niveau en dragen tegelijkertijd bij tot de ambities van de Europese Green Deal.
Online dashboard
De Europese Commissie heeft een online dashboard gelanceerd om de EU-streefcijfers en de streefcijfers die elk EU-land op nationaal niveau heeft vastgesteld in zijn goedgekeurde strategische GLB-plan te presenteren. Dit dashboard omvat generatievernieuwing (R.36) als een van de 44 “resultaatindicatoren” die in de GLB-wetgeving zijn vastgesteld en verband houden met de 10 specifieke doelstellingen. Volgens de streefcijfers zullen tot 380.000 jonge boeren vestigingssteun uit het GLB krijgen.
Bron: Directoraat-generaal Landbouw en Plattelandsontwikkeling
De EU-landen hoeven niet alle 44 streefcijfers op te nemen in hun nationale strategische GLB-plannen. De planning van de streefcijfers hangt af van de behoeften en geplande acties van de EU-landen.
The Commission launched an online dashboard presenting the targets set at national level by each approved CAP Strategic Plan, as well targets at EU level.
Definitie van jonge boeren
In Verordening (EU) 2021/2115 over de strategische GLB-plannen staat aan welke eisen iemand moet voldoen om op EU-niveau als “jonge landbouwer” te worden aangemerkt. Deze definitie omvat de eisen voor alle relevante interventies in het kader van inkomenssteun (de “eerste pijler”) en plattelandsontwikkeling (de “tweede pijler”). Zo kunnen de EU-landen in hun strategische GLB-plannen de doelstelling van generatievernieuwing consistent aanpakken.
Eerst en vooral moet een jonge boer een “landbouwer” zijn volgens de definitie in artikel 3, lid 1, van Verordening (EU) 2021/2115. De EU-landen moeten bij het opstellen van hun definitie van jonge landbouwer rekening houden met de volgende verplichte elementen, die genoemd staan in artikel 4, lid 6, van Verordening (EU) 2021/2115:
- een jonge landbouwer is maximaal 35-40 jaar oud (de EU-landen bepalen zelf de exacte leeftijdsgrens)
- een jonge landbouwer moet een “bedrijfshoofd” zijn (d.w.z. dat hij of zij effectief zeggenschap over het bedrijf moet hebben, de EU-landen bepalen zelf wat dit precies betekent)
- een jonge landbouwer moet een passende opleiding en/of vaardigheden hebben (de EU-landen bepalen zelf wat dit precies betekent).
Jongeren in de landbouw
Boeren jonger dan 40 jaar beheren slechts 11% van alle boerenbedrijven in de Europese Unie, en slechts 3% daarvan is vrouw. Het is een belangrijke uitdaging om meer jongeren over te halen boer te worden.
Bron: Eurostat.
Nu de vergrijzing onder de boeren toeslaat, levert de EU extra inspanningen om jongeren warm te maken voor de sector:
- oprichting van commercieel levensvatbare boerenbedrijven: de duurzaamheid van de landbouw en de voedselproductie is afhankelijk van jonge, gemotiveerde en goed opgeleide mensen die in aantrekkelijke plattelandsgebieden wonen en daar blijven, en er commercieel levensvatbare boerenbedrijven oprichten
- veiligstellen van de voedselvoorziening in Europa: de ondersteuning van de volgende generatie Europese boeren vergroot niet alleen de concurrentievoordelen van de Europese landbouw, maar helpt ook de voedselvoorziening van Europa voor de komende jaren veilig te stellen. Jonge boeren staan waarschijnlijk open voor innovatie, verandering en nieuwe technologieën
Enkele belangrijke uitdagingen waarmee jonge boeren vandaag de dag worden geconfronteerd, zijn:
- het is moeilijk om aan land te komen
- hoge grondprijzen
- lage winstgevendheid en het is moeilijk om krediet te krijgen
- jonge boeren met gezinnen kunnen moeilijker toegang krijgen tot essentiële nutsvoorzieningen (water, sanitaire voorzieningen, telecommunicatie, breedbandinternet) en sociale ondersteunende diensten (gezondheidszorg en langdurige zorg, onderwijs).
Dat jonge boeren nieuwe levensvatbare economische activiteiten in de landbouwsector opzetten en verder uitbouwen is dus van essentieel belang voor het concurrentievermogen en de duurzaamheid op lange termijn van de EU-landbouwsector en van landelijke en afgelegen gebieden.
Ondersteuning van de digitale transitie in de landbouw
De doelstellingen van de kennis- en innovatiesystemen voor de landbouw (AKIS) zijn het ondersteunen van de digitale transitie in de landbouw, het stimuleren van het opzetten en ontwikkelen van innovatieve projecten, en het verspreiden en zo breed mogelijk gebruiken van de resultaten ervan.
Met de veranderingen in de landbouw en plattelandsgebieden en de toename van moderne technologieën, begeleidt AKIS boeren bij het digitale transformatieproces en helpt het hen gelijke tred te houden met nieuwe technologieën.
