Piranska sol BOB wordt gewonnen uit de meest noordelijk gelegen zoutpannen van het Middellandse Zeegebied. De productie berust op een 700 jaar oude traditie.
Piranska sol BOB wordt gekenmerkt door zijn zuiverheid, witheid en de afwezigheid van kleiresten. Het is lichter en brozer dan andere zouten en heeft in de loop van de geschiedenis een belangrijke rol gespeeld in de economische activiteit langs de Sloveense kust.
Oorsprong
De eerste geschreven bron over de zoutpannen van Piran dateert van 804. In die tijd waren verschillende kleine zoutpannen in het gebied eigendom van kloosterordes. Het stadshandvest van Piran uit 1274 bevat een aantal voorschriften voor de zoutpannen en wijst op het recht van de stad om zout te produceren en te verhandelen.
In 1358 begon men de “petola” te gebruiken, een natuurlijke laag algen en mineralen die een aanzienlijke invloed heeft op de kleur en de kwaliteit van Piranska sol. In het statuut van Piran van dat jaar stond namelijk dat de zoutpannen opnieuw moesten worden opgebouwd wegens de lelijke bruine kleur die de klei aan het zout gaf.
Met de hulp van zoutwerkers van het eiland Pag begon Piran het zout op een “petola” te produceren. Zo kreeg men een veel zuiverder en witter zout. Dat was het begin van een traditie die vandaag nog steeds bestaat.
Na 300 jaar welvaart leidde regionale instabiliteit aan het begin van de 18e eeuw tot de achteruitgang van de zoutpannen van Piran. Toen de zoutpannen onder het beheer van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk kwamen, werden de productiebeperkingen opgeheven, steeg de verkoopprijs van het zout en werd het verplicht al het geproduceerde zout aan te kopen. Zo werden de zoutpannen in hun oude glorie hersteld.
Na de val van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie bleef de 20e eeuw een kleurrijke periode in de geschiedenis van de zoutpannen. Zij kwamen achtereenvolgens onder Italiaans en Joegoslavisch beheer te staan, tot Slovenië in 1991 een onafhankelijke staat werd.
Dankzij de specifieke kenmerken en de eeuwenoude productiemethoden werd Piranska sol in 2014 erkend als beschermde oorsprongsbenaming (BOB).
Productie
Elke stap in het productieproces van Piranska sol BOB vindt plaats in het natuurpark Sečovlje Salina en het natuurreservaat Strunjan in de gemeenten Piran en Izola aan de Sloveense kust.
Het belangrijkste kenmerk van de BOB Piranska sol is dat het zout bijna volledig handmatig wordt geproduceerd met behulp van methoden die al 700 jaar worden gebruikt. De hierboven genoemde “petola”-laag staat centraal in dit proces. Dat is een korst van 1 cm dik die met traditioneel houten gereedschap wordt aangelegd en onderhouden en die uit blauwalgen, gips, carbonaten en, in mindere mate, ook klei bestaat.
Deze laag heeft twee functies: ten eerste voorkomt zij dat het zout zich vermengt met het zeeslib, waardoor het zuiver en wit blijft; ten tweede fungeert het als een biologische filter die ervoor zorgt dat sporen van zware metalen niet in de zoutkristallen neerslaan.
De zoutkristallen worden dagelijks handmatig bijeengeharkt in kegelvormige hopen met behulp van een traditionele houten hark, die “gavero” wordt genoemd. Door het dagelijkse harken wordt voorkomen dat de kristallen een dikke harde laag vormen die typisch is voor mechanisch verzameld zeezout.
Op deze manier verkrijgt men kristallen die een kleine hoeveelheid van het oorspronkelijke zeewater vasthouden, waardoor ze lichter en brozer zijn en sneller oplossen. Piranska sol BOB wordt niet geraffineerd of gewassen tijdens het productieproces, waardoor het natuurlijke evenwicht van de minerale samenstelling ervan behouden blijft, en het zout geen additieven bevat.
De basistechnologie voor zoutwinning, waarbij gebruik wordt gemaakt van bekkens voor geleidelijke verdamping, heeft in de loop der tijden stand gehouden. De belangrijkste verschillen tussen de zoutpannen in het Middellandse Zeegebied zijn grotendeels gelegen in de methode voor het verzamelen of oogsten van het zout in deze bekkens. Die methode is namelijk grotendeels afhankelijk van het microklimaat van de regio.
In streken met een gunstig klimaat kan een continu kristallisatieproces worden toegepast. Waar de weersomstandigheden wisselvallig zijn, zoals in Piran, met een groot risico op zomerstormen en zware regenval, moet het zout dagelijks worden geoogst. Door het dagelijkse oogsten van het zout en het gebruik van de “petola”-laag onderscheidt Piranska sol BOB zich van andere soorten zout in Europa en daarbuiten.
De productie van Piranska sol BOB heeft altijd al in harmonie met de omgeving plaatsgevonden en heeft een natuurlijke en culturele waarde aan die omgeving toegevoegd.