Στις βορειότερες αλυκές της Μεσογείου, το Piranska sol ΠΟΠ παράγεται με τις ίδιες τεχνικές εδώ και 700 χρόνια.
Περίφημο για την καθαρότητα, τη λευκότητα και την απουσία αργιλικών υπολειμμάτων, το Piranska sol ΠΟΠ είναι ελαφρύτερο και πιο λεπτεπίλεπτο από άλλα αλάτια και έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην οικονομική δραστηριότητα κατά μήκος των σλοβενικών ακτών καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας.
Ιστορική αναδρομή
Η πρώτη γραπτή μαρτυρία για τις αλυκές του Piran ανάγεται στο έτος 804, εποχή κατά την οποία πολλές αλυκές της περιοχής ανήκαν σε μοναστικά τάγματα. Ο καταστατικός χάρτης της πόλης του Piran του 1274 περιέχει κανονισμούς για τις αλυκές και πιστοποιεί τα δικαιώματα της πόλης επί της παραγωγής και της εμπορίας του αλατιού.
Η χρήση του «petola» — φυσικού υποστρώματος από φύκια και ανόργανα άλατα, που προσδίδει στο «Piranska sol» το χρώμα και την ποιότητά του — άρχισε το 1358, όταν στον καταστατικό χάρτη του Piran δηλώνεται ότι ήταν απαραίτητη η ανακατασκευή των αλυκών, λόγω της παρουσίας αργίλου που έδινε καστανή απόχρωση στο αλάτι.
Με τη βοήθεια αλατοτεχνιτών από το νησί Pag, ξεκίνησε η παραγωγή αλατιού επάνω σε «petola». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ένα πολύ καθαρότερο, λευκότερο αλάτι, και συνέβαλε στη γέννηση μιας πρακτικής που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Ύστερα από 300 έτη ευημερίας, η αστάθεια που επικράτησε στην περιοχή στις αρχές του 18ου αιώνα έδρασε καταλυτικά, οδηγώντας σε μια περίοδο παρακμής για τις αλυκές του Piran. Η περίοδος αυτή έληξε όταν η διαχείριση των αλυκών πέρασε στην Αυστροουγγρική διοίκηση· χάρη στην κατάργηση των περιορισμών της παραγωγής, αυξήθηκε η τιμή πώλησης του αλατιού, ενώ η επιβολή υποχρέωσης αγοράς του συνόλου του παραγόμενου αλατιού είχε ως αποτέλεσμα να ανακτήσουν οι αλυκές την παλαιά κυρίαρχη θέση τους.
Μετά την κατάρρευση της Αυστροουγγρικής μοναρχίας, ο 20ός αιώνας εξακολούθησε να αποτελεί περίοδο ανάκαμψης για τις αλυκές, που τελούσαν υπό ιταλική και γιουγκοσλαβική διοίκηση πριν η Σλοβενία καταστεί ανεξάρτητο κράτος, το 1991.
Χάρη στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις παλαιές μεθόδους παραγωγής του, το «Piranska sol» αναγνωρίστηκε ως προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ) το 2014.
Παραγωγή
Κάθε στάδιο της παραγωγής του «Piranska sol ΠΟΠ» πραγματοποιείται στο φυσικό πάρκο Sečovlje Salina και στην προστατευόμενη περιοχή του Strunjan Nature, που βρίσκονται στο έδαφος των κοινοτήτων Piran και Izola, στις ακτές της Σλοβενίας.
Το βασικό χαρακτηριστικό του «Piranska sol ΠΟΠ» είναι ότι παράγεται σχεδόν εξ ολοκλήρου χειρωνακτικά, με τις ίδιες μεθόδους που χρησιμοποιούνται εδώ και 700 χρόνια. Το προαναφερθέν φυσικό υπόστρωμα «petola» παίζει καίριο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Το «petola» είναι ένα σκληρό στρώμα πάχους 1 cm που σχηματίζεται τεχνητά με τη χρήση παραδοσιακών ξύλινων εργαλείων, και αποτελείται από κυανοβακτήρια, γύψο, ανθρακικά άλατα και, σε μικρότερο βαθμό, επίσης από άργιλο.
Ο ρόλος του «petola» είναι διπλός: αρχικά, απομονώνει το αλάτι από την υποκείμενη ιλύ, ώστε να λαμβάνεται καθαρότερο και λευκότερο προϊόν· στη συνέχεια, λειτουργεί ως βιολογικό φίλτρο που εμποδίζει τα ιόντα βαρέων μετάλλων να εναποτεθούν στους κρυστάλλους αλατιού.
Η συγκομιδή των κρυστάλλων εκτελείται χειρωνακτικά καθημερινά ώστε να σχηματιστούν μικροί αλατοσωροί κωνικού σχήματος με τη χρήση παραδοσιακού εργαλείου καλούμενου «gavero». Χάρη στη μέθοδο αυτή, οι κρύσταλλοι του αλατιού δεν σχηματίζουν το επιπαγές στρώμα αλατιού που συνήθως απαντάται στις παράκτιες αλυκές στις οποίες το αλάτι συλλέγεται με μηχανικά μέσα.
Οι κρύσταλλοι, ως αποτέλεσμα, αποκτούν δομή που περικλείει λίγο από το αρχικό θαλασσινό νερό και είναι επομένως ελαφρύτεροι και πιο εύθραυστοι και ευδιάλυτοι. Συγκεκριμένα, το «Piranska sol ΠΟΠ» δεν υποβάλλεται σε καθαρισμό και πλύση κατά τη διάρκεια της παραγωγής και, για το λόγο αυτό, παρουσιάζει φυσικά εξισορροπημένη περιεκτικότητα σε ανόργανα συστατικά και δεν περιέχει πρόσθετα.
Η βασική τεχνική για την παραγωγή αλατιού — με τη μέθοδο των δεξαμενών σταδιακής εξάτμισης — παραμένει αμετάβλητη έως σήμερα. Οι σημαντικότερες διαφορές μεταξύ των διαφόρων αλυκών της Μεσογείου απορρέουν κυρίως από τον τρόπο συλλογής του αλατιού στις δεξαμενές κρυστάλλωσης, όπου η διαμόρφωση της διαδικασίας εξαρτάται κυρίως από το μικροκλίμα που επικρατεί στη συγκεκριμένη περιοχή.
Όταν οι κλιματικές συνθήκες είναι ευνοϊκές μπορεί να χρησιμοποιηθεί η διαδικασία συνεχούς κρυστάλλωσης. Αντιθέτως, εκεί που επικρατούν δυσμενείς κλιματικές συνθήκες, όπως στην περίπτωση των αλυκών του Piran για παράδειγμα, με θερινές καταιγίδες συνοδευόμενες από έντονες βροχοπτώσεις, το αλάτι πρέπει να συλλέγεται καθημερινά. Η μέθοδος συλλογής του αλατιού σε καθημερινή βάση, καθώς και η χρήση του φυσικού υποστρώματος «petola», κάνουν το «Piranska sol ΠΟΠ» να ξεχωρίζει από άλλους τύπους αλατιού στην Ευρώπη, και πέραν αυτής.
Η δραστηριότητα παραγωγής του «Piranska sol ΠΟΠ» οδήγησε, με την πάροδο των αιώνων, σε μια συμβίωση με τον τόπο και του προσέδωσε προστιθέμενη φυσική και πολιτιστική αξία.
Περισσότερες πληροφορίες
Piranska sol ΠΟΠ — νομικές και τεχνικές πληροφορίες