Η κοινή γεωργική πολιτική: 2023-27

Ένας νέος τρόπος εργασίας

Η ΚΓΠ 2023-27 είναι μια εκσυγχρονισμένη πολιτική, με ιδιαίτερη έμφαση στα αποτελέσματα και τις επιδόσεις.

Στις 2 Δεκεμβρίου 2021 εγκρίθηκε επίσημα η συμφωνία για τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ). Η νέα νομοθεσία, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2023, ανοίγει τον δρόμο για μια πιο δίκαιη και πιο πράσινη ΚΓΠ με βάση τις επιδόσεις.

Επιδιώκει να διασφαλίσει ένα βιώσιμο μέλλον για τους Ευρωπαίους γεωργούς, να παράσχει πιο στοχευμένη στήριξη σε μικρότερες γεωργικές εκμεταλλεύσεις και μεγαλύτερη ευελιξία στις χώρες της ΕΕ, ώστε να προσαρμόζουν τα μέτρα στις τοπικές συνθήκες.

Η γεωργία και οι αγροτικές περιοχές βρίσκονται στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και η ΚΓΠ 2023-27 θα αποτελέσει βασικό εργαλείο για την επίτευξη των φιλοδοξιών της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα.

Δέκα ειδικοί στόχοι

Η πολιτική επικεντρώνεται σε δέκα ειδικούς στόχους, που συνδέονται με κοινούς στόχους της ΕΕ για κοινωνική, περιβαλλοντική και οικονομική βιωσιμότητα στη γεωργία και τις αγροτικές περιοχές.

Εθνικά στρατηγικά σχέδια

Κάθε χώρα της ΕΕ σχεδίασε ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την ΚΓΠ το οποίο συνδυάζει χρηματοδότηση για εισοδηματική στήριξη, αγροτική ανάπτυξη και μέτρα για την αγορά. Κατά τον σχεδιασμό των στρατηγικών τους σχεδίων, οι χώρες της ΕΕ συνέβαλαν στους δέκα ειδικούς στόχους μέσω μιας εργαλειοθήκης ευρέων μέτρων πολιτικής που παρέχεται από την Επιτροπή, τα οποία μπορούν να διαμορφωθούν με βάση τις εθνικές ανάγκες και ικανότητες.

Εστίαση στις επιδόσεις και τα αποτελέσματα

Η νομοθεσία για την ΚΓΠ καθορίζει ένα κοινό σύνολο δεικτών ως μέρος ενός νέου πλαισίου επιδόσεων, παρακολούθησης και αξιολόγησης. Οι δείκτες θα παρακολουθούνται μέσω ετήσιων εκθέσεων επιδόσεων και διετούς επισκόπησης των επιδόσεων των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ, για την αξιολόγηση της προόδου των χωρών της ΕΕ όσον αφορά την επίτευξη των στόχων τους και των στόχων της ΚΓΠ.

Καίριοι τομείς μεταρρύθμισης

Η ΚΓΠ 2023-27 περιλαμβάνει ορισμένες μεταρρυθμίσεις πολιτικής για τη στήριξη της μετάβασης προς τη βιώσιμη γεωργία και δασοκομία στην ΕΕ.

Μια πιο πράσινη ΚΓΠ

Η ΚΓΠ 2023-27 στηρίζει τη γεωργία ώστε να συμβάλλει πολύ περισσότερο στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας:

• υψηλότερες οικολογικές φιλοδοξίες: τα σχέδια της ΚΓΠ συνάδουν με τη νομοθεσία για το περιβάλλον και το κλίμα. Στο στρατηγικό της σχέδιο για την ΚΓΠ, κάθε χώρα της ΕΕ είναι υποχρεωμένη να επιδεικνύει μεγαλύτερη φιλοδοξία όσον αφορά τη δράση για το περιβάλλον και το κλίμα σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο προγραμματισμού (χωρίς καμία «οπισθοδρόμηση») και υποχρεούται να επικαιροποιεί το σχέδιο, όταν τροποποιείται η κλιματική και περιβαλλοντική νομοθεσία·
• συμβολή στους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας: τα εθνικά στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας (οι συστάσεις της ΚΓΠ καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο αναμένεται αυτή η συμβολή)·
• ενισχυμένη αιρεσιμότητα: οι ενισχύσεις των δικαιούχων της ΚΓΠ συνδέονται με ένα πιο ισχυρό σύνολο υποχρεωτικών απαιτήσεων. Για παράδειγμα, σε κάθε γεωργική εκμετάλλευση τουλάχιστον το 3 % της αρόσιμης γης προορίζεται για τη βιοποικιλότητα και για μη παραγωγικά στοιχεία, με δυνατότητα λήψης στήριξης μέσω οικολογικών προγραμμάτων ώστε να επιτευχθεί ποσοστό 7 %. Οι υγρότοποι και οι τυρφώνες προστατεύονται επίσης.
• οικολογικά προγράμματα: τουλάχιστον το 25 % του προϋπολογισμού για άμεσες ενισχύσεις διατίθεται σε οικολογικά προγράμματα, παρέχοντας ισχυρότερα κίνητρα για γεωργικές πρακτικές και προσεγγίσεις φιλικές προς το κλίμα και το περιβάλλον (όπως η βιολογική γεωργία, η αγροοικολογία, η ανθρακοδεσμευτική γεωργία κ.λπ.), καθώς και βελτιώσεις στην καλή διαβίωση των ζώων·
• αγροτική ανάπτυξη: τουλάχιστον το 35 % των κονδυλίων διατίθεται σε μέτρα για τη στήριξη του κλίματος, της βιοποικιλότητας, του περιβάλλοντος και της καλής διαβίωσης των ζώων·
• επιχειρησιακά προγράμματα: στον τομέα των οπωροκηπευτικών, τα επιχειρησιακά προγράμματα διαθέτουν τουλάχιστον το 15 % των δαπανών τους για το περιβάλλον·
• κλίμα και βιοποικιλότητα: το 40 % του προϋπολογισμού της ΚΓΠ πρέπει να αφορά το κλίμα και να υποστηρίζει σθεναρά τη γενική δέσμευση να διατεθεί το 10 % του προϋπολογισμού της ΕΕ σε στόχους βιοποικιλότητας, έως το τέλος της περιόδου του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) της ΕΕ.

Μια πιο δίκαιη ΚΓΠ

Η ΚΓΠ 2023-27 κατευθύνει τη στήριξη σε όσους τη χρειάζονται περισσότερο:

• αναδιανεμητική εισοδηματική στήριξη: οι χώρες της ΕΕ πρέπει να διαθέσουν τουλάχιστον το 10 % των άμεσων ενισχύσεών τους στο εργαλείο αναδιανεμητικής εισοδηματικής στήριξης, για την καλύτερη αντιμετώπιση των εισοδηματικών αναγκών των μικρότερων και μεσαίων γεωργικών εκμεταλλεύσεων·
• ενεργοί γεωργοί: η νέα νομοθεσία περιλαμβάνει έναν υποχρεωτικό αλλά ευέλικτο ορισμό του ενεργού γεωργού που θα θεσπιστεί από τις χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου των δραστηριοτήτων που αναλαμβάνονται. Μόνο οι ενεργοί γεωργοί μπορούν να λάβουν ορισμένη στήριξη από την ΕΕ·
• κοινωνική αιρεσιμότητα: οι ενισχύσεις της ΚΓΠ συνδέονται με την τήρηση ορισμένων εργασιακών προτύπων της ΕΕ και παρέχονται κίνητρα στους δικαιούχους για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις·
• σύγκλιση των ενισχύσεων: στο πλαίσιο της ΚΓΠ 2023-27, τα επίπεδα εισοδηματικής στήριξης συγκλίνουν περισσότερο, τόσο στο εσωτερικό των επιμέρους χωρών της ΕΕ όσο και μεταξύ των χωρών της ΕΕ·
• στήριξη των γεωργών νεαρής ηλικίας: οι χώρες της ΕΕ πρέπει να διανείμουν τουλάχιστον το 3 % του προϋπολογισμού τους για τις άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς νεαρής ηλικίας, με τη μορφή εισοδηματικής ή επενδυτικής στήριξης ή ενίσχυσης εκκίνησης για γεωργούς νεαρής ηλικίας·
• βελτίωση της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων: η ισότητα των φύλων και η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στη γεωργία αποτελούν —για πρώτη φορά— μέρος των στόχων των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ. Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να αξιολογήσουν τα ζητήματα αυτά και να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που έχουν εντοπιστεί.

Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας

Η ΚΓΠ 2023-27 θα ενισχύσει τη θέση των γεωργών στην αλυσίδα εφοδιασμού και θα τονώσει την ανταγωνιστικότητα του αγροδιατροφικού τομέα:

• βελτίωση της διαπραγματευτικής ισχύος: οι νέοι κανόνες ενισχύουν τη συνεργασία των παραγωγών, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία των γεωργών και δίνοντάς τους τη δυνατότητα να δημιουργήσουν αντισταθμιστική ισχύ στην αγορά·
• προσανατολισμός προς την αγορά: η ΚΓΠ 2023-27 διατηρεί τον συνολικό προσανατολισμό προς την αγορά από τις προηγούμενες μεταρρυθμίσεις, ενθαρρύνοντας τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις της ΕΕ να ευθυγραμμίσουν την προσφορά με τη ζήτηση στην Ευρώπη και πέραν αυτής·
• αποθεματικό κρίσης: για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων, η μεταρρυθμισμένη ΚΓΠ περιλαμβάνει νέο χρηματοδοτικό αποθεματικό ύψους τουλάχιστον 450 εκατ. ευρώ ετησίως·
• στήριξη για τον αμπελοοινικό τομέα: έχουν συμφωνηθεί ειδικοί κανόνες για τη βελτίωση της στήριξης του αμπελοοινικού τομέα.

Ισχυρός προϋπολογισμός

Η ΚΓΠ θα συνεχίσει να επωφελείται από έναν ισχυρό μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό.

Χρηματοδότηση της ΚΓΠ

Για την περίοδο 2021-27 θα διατεθεί χρηματοδότηση ύψους 387 δισ. ευρώ για την ΚΓΠ. Αυτό προέρχεται από δύο διαφορετικά ταμεία: το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ), το οποίο έχει οριστεί σε 291,1 δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές)· και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), το οποίο θα ανέλθει σε 95,5 δισ. ευρώ.

NextGenerationEU

Ο προϋπολογισμός για το ΕΓΤΑΑ περιλαμβάνει 8 δισ. ευρώ από το NextGenerationEU για να βοηθήσει τις αγροτικές περιοχές να πραγματοποιήσουν τις διαρθρωτικές αλλαγές που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της ψηφιακής μετάβασης.

Μεταφορές μεταξύ κονδυλίων

Προκειμένου να μπορούν να προσαρμόζουν καλύτερα την πολιτική στις προτεραιότητες του γεωργικού τους τομέα, οι χώρες της ΕΕ έχουν το δικαίωμα να μεταφέρουν έως και το 25 % των πόρων της ΚΓΠ μεταξύ της στήριξης του εισοδήματος και της αγροτικής ανάπτυξης. Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να εφαρμόσουν πρόσθετες δυνατότητες ευελιξίας για ορισμένους σκοπούς, όπως η στήριξη των περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων, η στήριξη των γεωργών νεαρής ηλικίας και όταν οι χώρες διαθέτουν άμεσες ενισχύσεις κάτω του μέσου όρου.

Γνώση, έρευνα και καινοτομία

Η προώθηση της έρευνας, της ανταλλαγής γνώσεων και της καινοτομίας είναι ουσιαστικής σημασίας για τη διασφάλιση ενός έξυπνου και βιώσιμου γεωργικού τομέα.

Στο πλαίσιο της δέσμευσής της για τη στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας στη γεωργία, η Επιτροπή πρότεινε τη διάθεση 10 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» για έργα που σχετίζονται με τα τρόφιμα, τη γεωργία, την αγροτική ανάπτυξη και τη βιοοικονομία.

Η μεταρρυθμισμένη ΚΓΠ επωφελείται από αυτές τις αυξημένες επενδύσεις, ενσωματώνοντας ισχυρότερα συστήματα γεωργικής γνώσης και καινοτομίας (AKIS) για την προώθηση της ανάπτυξης έργων καινοτομίας, τη διάδοση των αποτελεσμάτων τους και την ενθάρρυνση της ευρύτερης δυνατής χρήσης τους. Οι υπηρεσίες παροχής συμβουλών σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις αποτελούν καίριας σημασίας εργαλείο για την ανταλλαγή καινούργιων γνώσεων και ιδεών.

Νομική βάση

Η μεταρρύθμιση καλύπτει τρεις κανονισμούς, οι οποίοι εφαρμόζονται γενικά από την 1η Ιανουαρίου 2023:

• Οριζόντιος κανονισμός
• Κανονισμός για τα στρατηγικά σχέδια
• Κανονισμός για την κοινή οργάνωση των αγορών

Για τα έτη 2021 και 2022 είχε θεσπιστεί μεταβατικός κανονισμός για τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ της ισχύουσας και της νέας νομοθεσίας.