Το Κοινό Κέντρο Ερευνών και η Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης διεξάγουν έρευνα σε όλα τα κράτη μέλη για να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα των μέτρων που λαμβάνουν οι χώρες της ΕΕ στο πλαίσιο της οδηγίας (ΕΕ 2019/633).
Οι προμηθευτές που καλύπτονται από την οδηγία στα διάφορα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων και τροφίμων κλήθηκαν να συμμετάσχουν σε έρευνα. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής θα δημοσιευθούν στο διαδίκτυο.
Τι είναι οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές
Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (ΑθΕΠ) μεταξύ επιχειρήσεων είναι πρακτικές οι οποίες αποκλίνουν από την ορθή εμπορική συμπεριφορά και είναι αντίθετες προς την καλή πίστη και τα χρηστά συναλλακτικά ήθη. Η αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων είναι ευάλωτη σε αθέμιτες εμπορικές πρακτικές λόγω των μεγάλων ανισορροπιών μεταξύ μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων. Οι γεωργοί και οι μικρές επιχειρήσεις της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, συχνά δεν διαθέτουν διαπραγματευτική ισχύ αρκετή για να αμυνθούν ενάντια στις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.
Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να βελτιώσει την προστασία των γεωργών — καθώς και των μικρών και μεσαίων προμηθευτών — και να θεσπίσει υποχρεωτικούς κανόνες που απαγορεύουν ορισμένες αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.
Η οδηγία 2019/633 της ΕΕ σχετικά με τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στην αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων και τροφίμων εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στις 17 Απριλίου 2019. Οι χώρες της ΕΕ όφειλαν να μεταφέρουν την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο έως τις 1 Μαΐου 2021 και να την εφαρμόσουν έξι μήνες αργότερα.
Αυτό αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου θεματολογίου διακυβέρνησης, το οποίο αποσκοπεί στην επίτευξη μιας αποτελεσματικότερης και δικαιότερης αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, και το οποίο περιλαμβάνει επίσης τη συνεργασία των παραγωγών και μέτρα για την ενίσχυση της διαφάνειας της αγοράς. Η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» έχει επίσης σχεδιαστεί για να συμβάλει στη βελτίωση της θέσης των γεωργών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.
Καταπολέμηση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών
Για να βελτιωθεί η θέση τόσο των γεωργών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, η ΕΕ έχει θεσπίσει νομοθεσία, η οποία απαγορεύει 16 αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Η παρούσα οδηγία κάνει διάκριση μεταξύ «μαύρων» και «γκρίζων» πρακτικών. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι μαύρες αθέμιτες εμπορικές πρακτικές απαγορεύονται, ανεξάρτητα από τις περιστάσεις, οι γκρίζες πρακτικές επιτρέπονται εφόσον ο προμηθευτής και ο αγοραστής συμφωνήσουν εκ των προτέρων με σαφή και αδιαμφισβήτητο τρόπο.
Δέκα μαύρες αθέμιτες εμπορικές πρακτικές
- Πληρωμές κατόπιν χρονικού διαστήματος που υπερβαίνει τις 30 ημέρες για αλλοιώσιμα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα
- Πληρωμή κατόπιν χρονικού διαστήματος που υπερβαίνει τις 60 ημέρες για άλλα γεωργικά προϊόντα διατροφής
- Ακυρώσεις αλλοιώσιμων γεωργικών προϊόντων διατροφής με σύντομη προειδοποίηση
- Μονομερείς αλλαγές στις συμβάσεις από τον αγοραστή
- Πληρωμές που δεν συνδέονται με συγκεκριμένη συναλλαγή
- Κίνδυνος απώλειας και φθοράς που μεταβιβάζεται στον προμηθευτή
- Άρνηση γραπτής επιβεβαίωσης συμφωνίας προμήθειας από τον αγοραστή, παρά το αίτημα του προμηθευτή
- Κατάχρηση εμπορικών απορρήτων από τον αγοραστή
- Εμπορικά αντίποινα από τον αγοραστή
- Μεταφορά του κόστους εξέτασης των καταγγελιών των πελατών στον προμηθευτή
Έξι γκρίζες αθέμιτες εμπορικές πρακτικές
Αυτές επιτρέπονται μόνον εφόσον έχουν συμφωνηθεί εκ των προτέρων με σαφή και αδιαμφισβήτητο τρόπο.
- Επιστροφή μη πωληθέντων προϊόντων
- Πληρωμή του προμηθευτή για την αποθεματοποίηση, την επίδειξη ή προσθήκη σε κατάλογο
- Πληρωμή του προμηθευτή για την προώθηση
- Πληρωμή του προμηθευτή για την εμπορική προώθηση
- Πληρωμή του προμηθευτή για τη διαφήμιση
- Πληρωμή του προμηθευτή για το προσωπικό του αγοραστή, τη διαρρύθμιση των χώρων
Η οδηγία προβλέπει ελάχιστη εναρμόνιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού όσον αφορά τις προαναφερόμενες πρακτικές, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν ως οι πλέον προβληματικές.
Βασικοί κανόνες της οδηγίας
Προστασία των ασθενέστερων προμηθευτών έναντι ισχυρότερων αγοραστών
Η οδηγία προβλέπει την προστασία των ασθενέστερων προμηθευτών έναντι ισχυρότερων αγοραστών, η οποία περιλαμβάνει κάθε προμηθευτή γεωργικών προϊόντων και τροφίμων με κύκλο εργασιών έως 350 εκατ. EUR με διαφοροποιημένα επίπεδα προστασίας που παρέχονται κάτω από το εν λόγω όριο. Αυτό καλύπτει γεωργούς, οργανώσεις παραγωγών και διανομείς κάτω του ορίου. Αυτό ισχύει επίσης για προμηθευτές και αγοραστές που βρίσκονται εκτός της ΕΕ, υπό την προϋπόθεση ότι ένα από τα μέρη είναι εγκατεστημένο εντός της ΕΕ.
Μεταφορά στο εθνικό δίκαιο
Κατά τη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό τους δίκαιο, οι χώρες της ΕΕ μπορούσαν να επιλέξουν να είναι αυστηρότερες από την οδηγία και να υπερβούν το πεδίο εφαρμογής της. Ωστόσο, δεν μπορούσαν να προσφέρουν χαμηλότερο επίπεδο προστασίας από αυτό που προβλέπει η οδηγία.
Η Επιτροπή δημοσίευσε ενδιάμεση έκθεση σχετικά με την κατάσταση της μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο και της εφαρμογής της οδηγίας. Όλες οι χώρες της ΕΕ κοινοποίησαν την πλήρη μεταφορά της στο εθνικό δίκαιο. Η Επιτροπή διενεργεί επί του παρόντος έλεγχο συμμόρφωσης για να αξιολογήσει τη συμβατότητα της εθνικής νομοθεσίας με τις υποχρεώσεις της οδηγίας.
Μέτρα μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο ανά χώρα της ΕΕ
Αρχές επιβολής
Κάθε χώρα της ΕΕ έχει ορίσει μια αρμόδια αρχή για την επιβολή των εν λόγω κανόνων. Οι εν λόγω αρχές πρέπει να έχουν την εξουσία να κινούν έρευνες και να επιβάλλουν πρόστιμα στους φορείς εκμετάλλευσης που παραβιάζουν τους κανόνες.
| Χώρα | Εκτελεστική αρχή | Στοιχεία επικοινωνίας |
|---|---|---|
| Αυστρία | Das Fairness-Büro |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: office |
| Bundeswettbewerbsbehörde |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: wettbewerb |
|
| Βέλγιο | ΓΔ Οικονομικής Επιθεώρησης της Οικονομίας – FR / NL |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: utp [dot] agrifoodchain |
| Βουλγαρία | Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: delovodstvo |
| Κροατία | Κροατική Υπηρεσία Ανταγωνισμού (Agencija za zaštitu tržišnog natjecanja) |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: agencija [dot] ztn |
| Κύπρος | Τμήμα Γεωργίας, Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: director |
| Τσεχία | Υπηρεσία Προστασίας Ανταγωνισμού |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: posta Τμήμα διεθνών σχέσεων |
| Δανία | Δανική Αρχή Ανταγωνισμού και Καταναλωτών |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: utp |
| Εσθονία | Εσθονική Αρχή Ανταγωνισμού |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: info |
| Φινλανδία | Φινλανδός διαμεσολαβητής της Αγοράς Τροφίμων | Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: etmv etmv [dot] fi (etmv[at]etmv[dot]fi) |
| Γαλλία | Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, Καταναλωτών και Ελέγχου της Απάτης (DGCCRF) | Επικοινωνία: μέσω υποβολής εντύπου επικοινωνίας στον ιστότοπο Τηλ.: +33 (0) 1 44 87 17 17 |
| Γερμανία | Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Γεωργίας και Τροφίμων (Bundesanstalt für Landwirtschaft und Ernährung - BLE) | Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: utpble [dot] de (utp[at]ble[dot]de) Τηλ.: +49 228 6845-0 |
| Ελλάδα | Επιτροπή για την καταπολέμηση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών – Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων της Ελλάδας | Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: apetropoulouminagric [dot] gr (apetropoulou[at]minagric[dot]gr) Τηλ.: +0302102124289 |
| Ουγγαρία | NEBIH (Εθνική υπηρεσία ασφάλειας της τροφικής αλυσίδας) | Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: tpfonebih [dot] gov [dot] hu (tpfo[at]nebih[dot]gov[dot]hu) Τηλ.: +36-1-336-9000 |
| Ιρλανδία | Αρχή επιβολής αθέμιτων εμπορικών πρακτικών (ΑθΕΠ) | Email: UTPagriculture [dot] gov [dot] ie (UTP[at]agriculture[dot]gov[dot]ie) Τηλ.: +353 (0) 1 5058607 |
| Ιταλία | Υπουργείο Πολιτικών Γεωργίας, Τροφίμων και Δασών της Ιταλίας — Τμήμα ICQRF | Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: icqrf [dot] capodipartimentopoliticheagricole [dot] it (icqrf[dot]capodipartimento[at]politicheagricole[dot]it) Τηλ.: +39 06 4824047 / +39 06 4884467 |
| Λετονία | Το Συμβούλιο Ανταγωνισμού της Λετονίας | Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: pastskp [dot] gov [dot] lv (pasts[at]kp[dot]gov[dot]lv) Τηλ.: +371 6728 2865 |
| Λιθουανία | Δημόσιος Οργανισμός: Υπηρεσία Αγροτικών Επιχειρήσεων και Ανάπτυξης Αγορών | Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: infolitfood [dot] lt (info[at]litfood[dot]lt) Τηλ.: +370 52 649035 |
| Λουξεμβούργο | Συμβούλιο για τον ανταγωνισμό (Conseil de la concurrence) | Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: infoconcurrence [dot] public [dot] lu (info[at]concurrence[dot]public[dot]lu) Τηλ.: +352 2478 4174 |
| Μάλτα | Συμβούλιο για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές | Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: utpboard [dot] mafagov [dot] mt (utpboard[dot]mafa[at]gov[dot]mt) |
| Κάτω Χώρες | Αρχή καταναλωτών και αγορών (ACM) | Email: ACM-Postacm [dot] nl (ACM-Post[at]acm[dot]nl) Τηλ.: +31 70 7222 000 Φαξ: +31 70 7222 355 |
| Πολωνία | Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Γραφείο Ανταγωνισμού και Προστασίας των Καταναλωτών) | Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: uokikuokik [dot] gov [dot] pl (uokik[at]uokik[dot]gov[dot]pl) Τηλ.: + 48 22 55 60 800 |
| Πορτογαλία | Autoridade de Segurança Alimentar e Económica | Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: correio [dot] asaeasae [dot] pt (correio[dot]asae[at]asae[dot]pt) Τηλ.: +351 217 983 600 Φαξ: +351 217 983 654 |
| Ρουμανία | Consiliul Concurentei | Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: officeconsiliulconcurentei [dot] ro (office[at]consiliulconcurentei[dot]ro) |
| Σλοβακία | Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Σλοβακικής Δημοκρατίας |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: utps [dot] agrifood |
| Σλοβενία | Σλοβενική Υπηρεσία Προστασίας του Ανταγωνισμού |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: gp [dot] avk |
| Ισπανία | Agencia de Información y Control Alimentarios (AICA) |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: daica |
| Σουηδία | Αρχή Ανταγωνισμού |
Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου: konkurrensverket |
Καταγγελίες
Η οδηγία περιλαμβάνει μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των καταγγελλόντων, για να βοηθήσει τους ασθενέστερους προμηθευτές να ασκήσουν τα δικαιώματά τους. Αυτές ή αυτοί μπορούν να επιλέξουν σε ποια αρχή επιβολής επιθυμούν να υποβάλουν καταγγελία: στην εθνική τους αρχή ή στην αρχή της χώρας της ΕΕ όπου είναι εγκατεστημένος ο αγοραστής.
Αξιολόγηση της οδηγίας
Για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων που λαμβάνουν τα κράτη μέλη, θα είναι διαθέσιμη αξιολόγηση της οδηγίας 2019/633 της ΕΕ σε επίπεδο ΕΕ στα τέλη του 2025. Για να τροφοδοτήσουν την αξιολόγηση αυτή, το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) και η Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης διεξάγουν ετήσιες έρευνες σε όλες τις χώρες της ΕΕ.
Τα αποτελέσματα των ερευνών προηγούμενων ετών διατίθενται στη διεύθυνση: Αποτελέσματα των ερευνών για τις ΑθΕΠ.
